Preventie

Het belang van preventie wordt breed erkend en staat ook in het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en Integraal Zorgakkoord (IZA) hoog op de agenda.

Met onderzoek naar preventie werken we aan nieuwe kennis, oplossingen en innovaties en stimuleren we dat deze ook echt worden gebruikt. Dat doen we samen met iedereen die een rol heeft in preventie. Van professionals die in de praktijk werken tot onderzoekers en van opleiders tot beleidsmakers. En natuurlijk met de burgers zelf.

Preventie is een breed begrip. Ons doel is dat iedereen zo gezond mogelijk kan leven in een gezonde leefomgeving. Daarom geven we subsidie om kennis te ontwikkelen over preventie en gezondheidsbevordering. Belangrijke speerpunten voor ons zijn daarbij:

• gezonde leefstijl
• gezonde fysieke leefomgeving
• terugdringen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen

Een gezonde leefstijl verkleint de kans op het ontstaan van ziekten en zorgt voor minder complicaties bij chronische ziekten. Ook tijdens de coronacrisis werd het belang van een gezonde leefstijl duidelijk: leefstijl had effect op het ontstaan en verloop van COVID-19. Daarna kwam preventie landelijk weer meer op de kaart, onder meer in het GALA en IZA.

Is iemand al ziek? Dan kan leefstijl een positief effect hebben op de behandeling of het verloop van de ziekte of aandoening. In de reguliere zorg kan leefstijl worden ingezet als ‘medicijn’.

De leefomgeving heeft invloed op gezondheid, (gezond) gedrag en of iemand kan meedoen in de samenleving. Denk aan de wijk waarin mensen wonen. Een gezonde leefomgeving is actueel én belangrijk. Niet alleen voor burgers, maar ook voor regio, stad, dorp en wijk. Het is een speerpunt voor beleidsmakers in het fysieke en sociale domein (GALA).

In ruim 4 jaar deden 35 projecten onderzoek naar gezondheidsaanpakken in de wijk. De meest bruikbare resultaten hebben we voor gemeenteambtenaren en GGD'ers samengebracht in de Kennisbundel: Gezond leven in gemeente en regio. 

Mensen met een lage sociaaleconomische status hebben vaker gezondheidsproblemen en een minder lange (gezonde) levensverwachting. Preventieonderzoek zet in op het verkleinen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen om hen meer veerkracht te geven. Dit doen we door aandacht te hebben voor kwetsbare wijken en bijvoorbeeld kwetsbare zwangeren. 

Mensen die werken of deelnemen aan de maatschappij zijn gezonder. Daarom zetten we in op het ontwikkelen van kennis voor onder meer gemeenten, om inwoners te helpen bij het vinden van werk en het verkleinen van schulden en armoede. 

Gemeenten doen in toenemende mate een beroep op GGD’en. Dit heeft te maken met de ambities in het IZA en GALA. Met een impuls hebben GGD'en gewerkt aan het verstevigen van hun kennis- en adviesfunctie én is een overkoepelend leernetwerk opgezet.  In de publicatie GGD'en steviger in positie leest u meer over de resultaten. Op dit moment kunt u vervolgsubisidie aanvragen. 

De huisartsenpraktijk is meestal het eerste aanspreekpunt bij gezondheidsklachten. De oorzaak ligt vaak bij een ongezonde leefstijl of bij problemen op sociaal en maatschappelijk vlak. Daarom investeren we in kennis voor professionals in de eerstelijnszorg en een toegankelijk aanbod van preventie in de wijk.

Bij vroegtijdige ontdekking van ziekten, is de kans op een succesvolle behandeling groter. Wij leveren kennis op voor bevolkingsonderzoeken, bestaande of innovatieve screeningsmethoden. Denk aan kennis over de mogelijke gezondheidswinst of -schade van screening bij de gezonde burger. Maar denk ook aan onderzoek waardoor de handelingsopties van burgers kunnen vergroten.

Onderzoekers dragen bij aan projecten voor de gezondheid van moeder en kind rondom de zwangerschap en geboorte. Zo leveren onderzoeken kennis op die bijdraagt aan een kansrijke start van kinderen. En ook heeft onderzoek aandacht voor het belang van een goede start voor elk kind, ook in kwetsbare omstandigheden.

Het Preventieprogramma draagt bij aan het behoud en de bevordering van gezondheid, waaronder mentale gezondheid. Hiertoe stimuleert het programma innovatie, kennisontwikkeling en -gebruik, onder meer ter ondersteuning van het GALA, IZA en het Nationaal Preventieakkoord. Diverse activiteiten en subsidies dragen hieraan bij. Zo stimuleren we met een impuls de implementatie van effectieve en kansrijke interventies gericht op mentale gezondheid en de kennisuitwisseling hierover. De activiteiten dragen bij aan een duurzaam landelijk dekkend kennisnetwerk mentale gezondheid. Een aantal projecten is al van start. 

We leven langer en ook langer in goede gezondheid. Onze projecten dragen er aan bij dat ouderen zo lang mogelijk vitaal blijven. Denk aan het voorkomen van vallen en ondervoeding maar ook aan het kunnen blijven meedoen aan de maatschappij.

Met het doorlopende preventieprogramma sluiten we steeds aan op de 4-jaarlijkse cyclus voor het gezondheidszorg- en preventiebeleid. Steeds weer bouwen we voort op datgene wat in de vorige periode al is gestart en versterkt de resultaten daarvan. In de periode 2019-2022 en 2023-2026 ligt de focus op:

• Innovatie
• Kennisbenutting en implementatie
• Effectiviteit
• Vroege opsporing

Hoe kan de aansluiting verbeteren tussen kennis, beleid en praktijk? Het Kennisplatform Preventie is een initiatief van het ministerie van VWS. Het is een onafhankelijk platform, bestaande uit experts vanuit beleid, onderzoek en praktijk en wordt inhoudelijk begeleid vanuit het ministerie. De voorzitter van het Kennisplatform is prof. dr. Henk Garretsen. ZonMw voert het secretariaat van het Kennisplatform, in opdracht van VWS.