Mentale gezondheid

Door een opeenstapeling van problemen op meerdere gebieden, kan iemand de grip op het leven (tijdelijk) verliezen en onbegrepen gedrag vertonen. Er is dan een sterk netwerk nodig om iemand en diens omgeving de juiste zorg en ondersteuning te bieden. Professionals zijn echter nog niet altijd gewend om effectief samen te werken met iemand van een ander domein.

ZonMw faciliteert dat die netwerken gevormd worden via het Actieprogramma Grip op Onbegrip. En dat professionals de ruimte krijgen te leren hoe ze het beste met elkaar kunnen samenwerken. Dat heeft successen opgeleverd.

Wetenschappelijk onderzoek uit bijvoorbeeld het Onderzoeksprogramma ggz kan een psycholoog of psychiater handvatten geven om iemand met een psychische aandoening zo goed mogelijk te helpen. Ook voor mensen met mentale problemen zelf kan het inzichten geven. Bekijk welk onderzoek ZonMw heeft lopen over onderzoek naar psychische klachten.

Mensen met psychische klachten hebben een grotere kans om suïcidaal te zijn. Ons onderzoeksprogramma levert kennis op over welke interventie helpt om suïcidaliteit te voorkomen. Zodat professionals, ervaringsdeskundigen, naasten en nabestaanden beter weten te handelen of ondersteunen. Ook pakken wij de signalerende rol op. We zoeken uit waar kennis ontbreekt om vervolgens onderzoek daarop aan te laten sluiten. Lees meer over de nieuwste inzichten op het gebied van suïcidepreventie.

Ieder jaar raken er in Nederland ongeveer 200.000 mensen verslaafd. De gevolgen van verslavingen kunnen zowel lichamelijk en psychisch schadelijk zijn. Ook kan het gebruik nadelige gevolgen hebben voor de maatschappij, zoals criminaliteit en kosten voor de gezondheidszorg. Met onderzoek naar verslavingen willen wij kennis creëren als basis om te handelen voor mensen die te maken hebben met verslaving, in zowel behandeling als preventie.

De wachttijd voor een behandeling in de geestelijke gezondheidszorg is al een tijd langer dan afgesproken. Het ministerie van VWS heeft de stuurgroep toegankelijkheid en wachttijden ggz gevraagd om advies te geven over mogelijke oplossingen. Eén van de acties die daaruit voortkwam is het inzetten van een versneller in de regio. ZonMw startte daarom het programma Versnellers binnen de Geestelijke Gezondheidszorg.

Projectmanager die knelpunten en kansen in kaart brengt

Versnellers zijn mensen die helpen met het versterken van de samenwerking tussen partijen in een regio om de wachttijd, waar dat kan, voor de ggz binnen de Treeknormen te brengen. Uiteindelijk zorgt dat voor betere en snellere zorg voor mensen die dat nodig hebben. In 2020 zijn al eerder versnellers ingezet in een aantal regio’s. Na een evaluatie van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) blijkt dat de inzet van regionale versnellers een positieve uitwerking heeft.

‘Bestaanszekerheid is het kunnen nadenken over de dag van morgen, en niet alleen maar bezig hoeven zijn met wat je vandaag moet doen om te overleven.’ Zo beschrijft Jet Bussemaker bestaanszekerheid in de podcast Beweging in Kwetsbaarheid – bestaanszekerheid. Met verschillende programma’s zet ZonMw in op een inclusieve samenleving waarbij bestaanszekerheid voor iedereen vanzelfsprekend is.

Als je iets hebt meegemaakt, kun je die ervaring inzetten om mensen te helpen die in een vergelijkbare situatie zitten. De betrokkenheid en inzet van ervaringsdeskundigen én naasten is enorm waardevol. Zij vormen de verbinding tussen de leefwereld en de systeemwereld. Lees meer over ervaringsdeskundigen in de ggz en hoe je als beleidsmaker ervaringskennis kunt inzetten.

De coronapandemie heeft effect gehad op onze mentale gezondheid. Zowel door een besmetting met het coronavirus als de coronamaatregelen konden mensen mentale klachten ondervinden. Welke groepen werden daarbij het meest geraakt? En hoe konden die het beste geholpen worden? Wat kunnen we hieruit leren voor in de toekomst? ZonMw financierde onderzoek naar het effect van corona op de mentale gezondheid om die vragen te beantwoorden.

De relatie tussen mentaal functioneren en de hersenen uniek, complex en allesomvattend. ZonMw signaleert dat er veel onderzoek is gedaan, maar er ook nog veel onbekend is. Daarom is in het programma Nationaal Plan Hoofdzaken aandacht voor kennis en verbinding, om mensen met een hersen- en/of psychische aandoening in de toekomst beter te kunnen helpen. Dit doen we samen met partners NWO, de Hersenstichting, MIND en Health~Holland.

Het Preventieprogramma draagt bij aan het behoud en de bevordering van gezondheid, waaronder mentale gezondheid. Hiertoe stimuleert het programma innovatie, kennisontwikkeling en -gebruik, onder meer ter ondersteuning van het GALA, IZA en het Nationaal Preventieakkoord. Diverse activiteiten en subsidies dragen hieraan bij. Zo stimuleren we met een impuls de implementatie van effectieve en kansrijke interventies gericht op mentale gezondheid en de kennisuitwisseling hierover. De activiteiten dragen bij aan een duurzaam landelijk dekkend kennisnetwerk mentale gezondheid. Een aantal projecten zijn al gestart. 

Uit een toenemend aantal studies komen in de afgelopen jaren aanwijzingen naar voren dat therapeutische toepassingen van psychedelica (TTP), zoals ketamine, MDMA en psilocybine, significante verbeteringen kunnen opleveren voor patiënten met therapieresistente psychiatrische aandoeningen (zoals depressie en PTSS) en bij (neurologische) pijnstoornissen. ZonMw signaleert dat er meer onderzoek nodig is en stelde het Signalement Therapeutische Toepassingen van Psychedelica op.