De apotheker als zorgverlener

De drie sprekers in deze sessie vertellen over de rol van de openbare apotheker als zorgverlener die toezicht houdt op de totale medicatie van een patiënt, de therapietrouw bewaakt, preventieve zorg biedt en samenwerkt met andere zorgverleners in de eerste en de tweede lijn.

Afbeelding

Afbeelding

Voorkomen is beter dan genezen. Binnen de farmacie pakt een groeiende groep Leefstijlapothekers de handschoen op door een stevige impuls te geven aan preventie en méér gezondheid. Rogier Larik presenteert het visierapport van de KNMP over ‘Preventie en de openbaar apotheker’. Kern van deze visie is dat openbaar apothekers zich richten op de langere termijnrelatie met de patiënt via persoonsgerichte zorg. De apotheker moet een maatschappelijke voorziening in de wijk worden en het moet voor de patiënt vanzelfsprekend zijn dat ze met vragen over zowel geneesmiddelen als leefstijl bij de apotheek terecht kunnen.
Larik is initiatiefnemer van ‘De Leefstijlapotheker’. Het aantal leefstijlapothekers is sinds 2018 exponentieel gegroeid en de teller staat inmiddels op 254 leefstijlapothekers die als slogan hebben ‘Voor de juiste dosis gezondheid’. Vanuit de leefstijlapothekers zijn allerlei initiatieven opgestart die nu gekoppeld moeten worden aan onderzoek. Hiervoor wordt momenteel structurele financiering gezocht.
Aan het eind van de presentatie beantwoordt het publiek de stelling: ‘Ik denk dat de apotheker een sleutelrol zal gaan spelen op het gebied van preventie in de 1e lijn’ bijna unaniem met ‘zeker’. Het doel van de spreker is hiermee bereikt.

Afbeelding

Mark Slager presenteert zijn project dat is uitgevoerd als één van de proeftuinen therapietrouw binnen de STIP subsidieronde van ZonMw. De proeftuin is begeleid door het Make-It consortium en richtte zich op het jaargesprek. Dit jaarlijkse gesprek is bedoeld voor patiënten in de herhaalservice en is gericht op therapietrouw. Patiënten bereiden zich met een vragenlijst voor en hebben vervolgens een gesprek met een apothekersassistent die hiervoor een gesprekstraining heeft gevolgd. De interventie is geïmplementeerd met behulp van het zogenaamde RE-AIM framework (reach, effectiveness, adoption, implementation and maintenance), dat helpt om onderzoek te vertalen naar de praktijk.
Een belangrijk aspect van het jaargesprek is dat de zelfredzaamheid van de patiënt wordt vergroot. Als een patiënt bijvoorbeeld therapie-ontrouw is, hoeft de apotheker niet meteen een baxterrol in te voeren; er zijn ook andere oplossingen waarbij de patiënt de verantwoordelijkheid behoudt.
Het jaargesprek past bij de visie van de KNMP over preventie in de zorg, omdat er tijdens het gesprek ook vaak andere zaken worden gesignaleerd die niet direct gerelateerd zijn aan het medicatiegebruik, bijvoorbeeld op het gebied van leefstijl.

Afbeelding

Valérie Meijvis werkt als apotheker in een huisartsenpraktijk en vertelt over het CombiConsult. Dit is een consult met een apotheker, voorafgaand aan of na een controle bij de huisarts of praktijkverpleegkundige, voor patiënten met een chronische aandoening. De apotheker stelt eventuele medicijngerelateerde problemen vast en stelt interventies voor. Deze interventies worden vervolgens besproken met en doorgevoerd door de huisarts en tot slot vindt een follow-up plaats door de apotheker.
Tijdens de studie naar de effectiviteit van het CombiConsult zijn in 834 combiconsulten bij 596 patiënten maar liefst 939 medicijngerelateerde problemen gevonden. De huisarts accepteerde 80% van de daaruit volgende aanbevelingen waarvan 72% ook daadwerkelijk is geïmplementeerd. Daarnaast zijn ook 425 persoonlijke gezondheidsgerelateerde doelen gesteld, waarvan 53% (gedeeltelijk) bereikt is. Potentiële bijwerkingen waren het meest voorkomende medicijngerelateerde probleem en het verminderen van het aantal pillen was het meest voorkomende doel.
Het CombiConsult is nadrukkelijk niet alleen zinvol bij patiënten met polyfarmacie. Dit geeft ook meteen het verschil aan met de reguliere medicatiebeoordelingen (MBO’s), die gericht zijn op patiënten met polyfarmacie. Ook bij minder geneesmiddelen is er winst te behalen en is polyfarmacie mogelijk te voorkomen. De apotheker is eerder bij de zorg voor de patiënt betrokken en het consult duurt korter dan een MBO.
Het CombiConsult werkt echter alleen als de openbaar apotheker en huisarts al een goede werkrelatie hebben en als er vergoeding voor komt. Dit laatste staat momenteel een brede implementatie in de weg.

In deze sessie zijn mooie innovaties voor ketenzorg gepresenteerd. Maar een apotheker kan niet alles tegelijk invoeren, dus waarvoor moet hij/zij kiezen? De conclusie is dat het niet nodig is om te kiezen. Als de belangrijkste boodschap van deze sessie, die aansluit bij de visie van de KNMP over preventie, maar wordt nageleefd. Namelijk dat de apotheker medezorgverlener is en ook een belangrijke rol heeft bij preventie en dus bij het geven van leefstijladviezen. Kortom: alle besproken interventies zijn een juiste keuze, als je het gesprek met de patiënt maar aangaat.