Implementeerbaarheid verweven in elke studieopzet: de heilige graal?

Bart van den Bemt gaat tijdens zijn presentatie in op het waarom van implementatie in onderzoek en het belang om vroegtijdig in het onderzoek na te denken over implementatie. Mooie onderzoeksresultaten worden niet automatisch geïmplementeerd in de praktijk. Minder dan 15% van de onderzoeksresultaten wordt daadwerkelijk geïmplementeerd. Het duurt daarnaast gemiddeld 17 jaar voordat onderzoeksresultaten duurzaam in de praktijk zijn geïmplementeerd. Dat moet beter!
Daarom is het belangrijk dat tijdens het onderzoek niet alleen gekeken wordt naar de ontwikkeling van de interventie, maar ook naar de context waarin de interventie geïmplementeerd moet worden. Het begrip context kan hierbij ruim worden opgevat en omvat onder meer: regelgeving, financiële prikkels, ontwikkelingen binnen beroepsgroepen en kenmerken van doelgroepen. Op de stelling ‘Een ZonMw-aanvraag waarin in de implementatieparagraaf alleen staat dat er een afsluitende conferentie wordt gehouden en opname in de richtlijnen geregeld gaat worden, kan niet worden toegekend’ werd vanuit het publiek wisselend gereageerd.

Afbeelding

Liset van Dijk benadrukt nogmaals waarom het zo belangrijk is zowel het effect van de interventie (het WAT) te evalueren als het proces zelf (het HOE). Stel: je vindt in een RCT geen effect van de interventie. Komt het omdat de interventie niet werkt? Of komt het omdat de interventie niet goed geïmplementeerd is? In haar presentatie gaat zij vervolgens in op hoe implementeerbaarheid verweven kan worden in elke studieopzet door gebruik te maken van hybride designs. Hybride designs kijken zowel naar de effectiviteit als de implementatie van de interventie. Er zijn 3 verschillende type hybride designs.

Hybride design type 1:
Test een klinische interventie en exploreert implementatie-gerelateerde factoren. Dit type design kan worden ingezet wanneer er nog niet veel bekend is over de effectiviteit; effectiviteitsstudies bieden de ideale gelegenheid om implementatie te exploreren.

Hybride design type 2:
Test van een klinische interventie en test/studie van een implementatiestrategie. Dit type design kan worden ingezet wanneer er al zicht is op effectiviteit, op mogelijke bevorderende en belemmerende factoren en er is een momentum.

Hybride design type 3:
Test een of meerdere implementatiestrategieën en verzamelt ook informatie over klinische interventie en uitkomstmaten. Dit type design kan worden ingezet wanneer de effectiviteit bekend is en er een momentum is in het systeem (bijvoorbeeld: ‘En nu gaan we gewoon iets doen’).

Charlotte Bekker gaat tijdens haar presentatie in op de casus medicijnverspilling, Heruitgifte: van patient naar apotheek. De focus van de presentatie ligt op learning by doing waarbij de deelnemers in groepen de opdracht krijgen een onderzoeksopzet voor de verschillende hybride designs uit te werken met als doel de effectiviteit en implementatie van de interventie te evalueren. Na afloop vond een terugkoppeling plaats van de verschillende groepen gevolgd door een discussie met de deelnemers.

De deelnemers doen de aanbeveling om implementatieresultaten ook beschikbaar te maken voor andere zorgverleners om zo de resultaten verder te brengen. Ook wordt aan ZonMw het advies gegeven reviewers op te leiden en projectleiders na de besluitbrief een workshop implementatie aan te bieden. Ten algemene is de conclusie dat hybride designs een bijdrage kunnen leveren aan de snelheid waarmee onderzoeksbevindingen in de praktijk gebracht worden. Daarnaast hoef je niet te wachten op perfecte effectiviteitsdata alvorens onderzoek te doen naar implementatie en kunnen klinische uitkomsten beter worden geduid als je ook zicht hebt op implementatie-uitkomstmaten als adoptie en fidelity.