Impact inzicht: doelmatigheid dure geneesmiddelen

Tijdens deze subsessie zijn verschillende gepast gebruik strategieën op het gebied van dure geneesmiddelen besproken. Onder leiding van Carla Hollak is na de presentaties een paneldiscussie gevoerd.

Afbeelding

Zoé van Kempen is neuroloog in het Amsterdam UMC en houdt zich bezig met het doelmatig inzetten van Multiple sclerose (MS-)middelen. Ongeveer 25.000-30.000 mensen in Nederland hebben de diagnose MS, een chronische ziekte welke neurologische klachten kan geven. Er zijn steeds meer dure geneesmiddelen beschikbaar om MS te remmen.
Het is bekend dat in het beginstadium een effectieve behandeling noodzakelijk is om de invaliditeit zo laag mogelijk te houden. Tegelijkertijd is het nodig een balans te vinden tussen invaliditeit voorkomen en overbehandeling. Daarom is het belangrijk de behandeling te optimaliseren en individualiseren en te zoeken naar de meest doelmatige medicamenteuze optie, en te weten wanneer te stoppen of switchen met een middel.
Vanuit Amsterdam UMC zijn vier landelijke MS-studies gestart: DOT-MS, NEXT-MS, BLOOMS en Noisy Rebels. Deze studies zetten in op een betere behandeling afgestemd op de patiënt, waardoor er minder bijwerkingen en/of complicaties zullen optreden. Daarnaast realiseren deze studies een kostenbesparing van 25 miljoen euro in totaal tijdens de looptijd.
Het is nodig dat MS-doelmatigheidsstudies meer structuur krijgen en daarvoor is een visiedocument opgesteld waarin bepaalde pijlers zijn opgenomen. MS-neurologen in Nederland zijn middels een goed netwerk verbonden en het doel is  binnen een doelmatigheidsnetwerk nieuwe initiatieven gezamenlijk te kunnen oppakken. Hoewel er struikelblokken zijn om dit soort studies te doen, zoals regelgeving, te weinig personeel en forse tijdinvestering voor het opzetten van doelmatigheidsstudies, moeten we met elkaar in gesprek gaan hoe dit beter en sneller zou kunnen, pleit Van Kempen.

Afbeelding

Doelmatigheid in de oncologie wordt steeds belangrijker doordat er steeds meer (dure) geneesmiddelen zijn, stelt Roelof van Leeuwen - ziekenhuisapotheker in Erasmus MC. Maar hoe ga je om met deze trend en de uitdagingen ervan?
Volgens Van Leeuwen zijn er voldoende kansen, en hij benadrukt dat men kritisch moet blijven: wat is de werkwijze op dit moment en hoe kun je dat efficiënter maken. Een goed voorbeeld is hybride doseren, waarbij twee bijsluiters worden gecombineerd: een van de variabele dosering en een van de vaste dosis waarbij geldt dat de dosis in mg/kg oploopt tot de vaste dosis. De vaste dosis is daarmee ook gelijk de maximale dosis. Deze werkwijze was snel ingeregeld en een aantal miljoen euro werd bespaard binnen het Erasmus MC.
Het besparingspotentieel in Nederland ligt op 60 miljoen euro. Van Leeuwen legt uit dat ze binnen het Erasmus MC ook hebben gekeken naar het reduceren van spillage, waarbij gekeken wordt naar het verlengen van de houdbaarheden van infusen. Als een behandeling onverwachts niet doorgaat, wordt deze nu teruggestuurd naar de apotheek en is het infuus nog binnen 28 dagen te gebruiken voor een nieuwe patiënt. Hierdoor is spillage nihil, worden miljoenen bespaard en het is duurzaam. Van Leeuwen benadrukt dat er veel quick wins zijn te behalen, wees kritisch en houd rekening met de vorm van onderzoek passend bij de situatie.  

Gabe Sonke is internist-oncoloog bij het Antonie van Leeuwenhoek en pleit voor een andere aanpak voor de instroom van dure geneesmiddelen waarbij doelmatigheid wordt meegenomen. Is het mogelijk dat patiënten wel toegang krijgen tot de middelen, maar onder voorwaarde dat er een doelmatheidsstudie wordt gedaan in de tussengelegen periode? Het is namelijk noodzakelijk dat er data beschikbaar komen over welke dosering voor welke patiënt optimaal is en hoe lang je een bepaalde patiëntencategorie moet behandelen. Want het aanbod van dure geneesmiddelen stijgt, en ook het aantal EMA-aanvragen op het gebied van oncologie is enorm.
Het gebruiken van een middel in real world is minder effectief, maar laten we de data hierover ook verzamelen, roept Sonke het publiek op. Laten we nieuwe geneesmiddelen toetsen op hun bijdrage aan doelmatige en passende zorg vóór definitie toelating, waardoor er snel toegang is toe tot het middel in een real life populatie en wordt vergoed voor patiënten die deelnemen aan het doelmatigheidsonderzoek. De resultaten uit het onderzoek kunnen dan worden gebruikt bij de definitieve beslissing over toelating van het middel tot het basispakket. 

Afbeelding

Treatmeds ondersteunt doelmatigheidsstudies

Jeroen Nugteren is bestuurder bij Stichting Treatmeds. Treatmeds wil dure medicijnen beschikbaar en betaalbaar houden door doelmatigheidsinitiatieven te signaleren en realiseren. Nugteren ondersteunt Sonkes pleidooi om over te gaan tot actie. Samen met ZonMw financiert Treatmeds mee aan doelmatigheidsstudies. Een voorbeeld hiervan is de BLOOMS studie, die Zoé van Kempen ook eerder noemde. Daarnaast richt Treatmeds zich op diagnostics (inzet van predictieve markers) en low cost alternative (magistrale bereiding, generiek alternatief).
Treatmeds werkt samen met stakeholders zoals industrie, onderzoekers, ziekenhuizen en fondsen om interventies op het gebied van doelmatigheid mogelijk te maken. Treatmeds zal de doelmatigheidsnetwerken, die Zoé eerder noemde, ondersteunen door het visiedocument te gebruiken en uit te breiden naar andere indicatiegebieden. Daarnaast wil Treatmeds zich gaan inzetten voor de sluismiddelen, waarbij wordt gepleit voor een doelmatheidsinitiatief voor high impact dure middelen direct bij toelating.

Vervolgens gaat de sessie door middels een paneldiscussie. De eerste stelling luidt:

• Gepast gebruik van dure geneesmiddelen zou een nieuw pakketcriterium moeten worden.

De zaal stemt met name eens. Mensen die oneens hebben gestemd geven aan dat gepast gebruik een onduidelijk begrip is voor een pakketcriterium. Het ontbreekt aan ondersteuning en tools om te toetsen op doelmatigheid. Mensen die het eens zijn met de stelling geven aan dat gepast gebruik een vast onderdeel zou moeten worden en dat doelmatigheid als een prioriteit wordt gezien. Het vrijblijvend meedoen door specialisten en ziekenhuizen aan een onderzoek moet verdwijnen. Gepast gebruik zou goed moeten worden omschreven, randvoorwaarden moeten worden opgesteld voor de verzekerde zorg, en financiering en faciliteiten moeten beschikbaar komen.

De volgende stelling luidt:

• Om gepast gebruik te stimuleren is vooral het volgende noodzakelijk:
  - Structuur en financiering door overheid
  - Actiebereidheid met betrekking tot uitvoering en implementatie door zorgprofessionals
  - Flexibiliteit met betrekking tot pakketbeoordeling door ZiN

De meningen zijn verdeeld in de zaal. Als de structuur en financiering er is, dan is de actiebereidheid ook groter en is ZiN ook meer flexibel. Daarnaast wordt aangegeven dat niet alle professionals warm lopen voor doelmatigheid. Er zou meer ondersteuning moeten komen in de vorm van subsidie, implementatie en personeel. Het kan interessant zijn om de industrie ook te betrekken, maar het is hierbij belangrijk niet afhankelijk te zijn van de farmaceutische industrie.