Infectieziekten

Infectieziekten kunnen worden overgedragen via onder anderen de lucht, het eten van besmet voedsel, besmette oppervlaktes (zoals via handen), bijtwonden, dieren en vectoren (met name besmette teken en muggen) en onbeschermd seksueel gedrag. Om gezondheid voor iedereen te realiseren, financieren we diverse gezondheidsonderzoeken en stimuleren we het gebruik van de ontwikkelde kennis en samenwerking tussen de verschillende professionals uit humane en veterinaire sector. Een mooi voorbeeld is het ZonMw-project HANDSOME waaruit de tools voor betere handhygiëne in onder andere verpleeghuizen zijn ontstaan. Dankzij goede handhygiëne wordt de verspreiding van bacteriën en virusdeeltjes belemmerd. Ook wordt er veel onderzoek gedaan naar vaccinatie die infectieziekten kunnen voorkomen.

De complexe interacties tussen mens, dier en leefomgeving leiden niet alleen tot ontspanning, voedsel en vruchtbare grond, maar ook tot ziekten die van dier naar mens worden overgedragen: de zoönosen.  Ook zijn er infectieziekten die via vectoren, zoals muggen en teken, op mensen worden overgedragen. Wij besteden veel aandacht aan non-alimentaire zoönosen en vectoroverdraagbare infectieziekten die worden overbracht van dieren en vectoren op mensen, buiten de voedselketen om. Een aantal voorbeelden daarvan zijn Lyme, Q-koorts, malaria en hondsdolheid. 

Onder infectieziekten vallen ook ziektes die behoren tot seksueel overdraagbare aandoeningen (soa), zoals hiv en chlamydia. Soa's zijn ook een aandachtspunt voor de volksgezondheid; met name bij hoogrisicogroepen. Dankzij medische onderzoeken, interventies en voorlichting, die wij gefinancieerd hebben, is het mogelijk om deze ziekten te voorkomen. Bijvoorbeeld het onderzoek naar uitbreiding en verbetering van bestaande voorlichtingsprogramma’s en/of medicatie, zoals voor hiv-preventie met PrEP-pil.

Mensen en dieren in ons land leven dicht bij elkaar waardoor de kans op een zoönotische uitbraak relatief aanwezig is. Om de kans op zo’n uitbraak te minimaliseren, is een samenwerking tussen de betrokken partijen van belang. Samen met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), Wageningen University & Research, Universiteit Utrecht, GGD GHOR Nederland en Omgevingsdienst NL maken wij deel uit het Kennisplatform Veehouderij en humane gezondheid en hebben wij als doel de bestaande kennis te bundelen, duiden en ontsluiten over veehouderij en de gezondheid van mens en dier.

Daarnaast maken wij ook deel uit van internationale samenwerkingen, zoals GloPID-R. Dit is een wereldwijde samenwerking tussen onderzoekers en onderzoekfinanciers op het gebied van paraatheid (preparedness) voor uitbraken van infectieziekten. Samen met andere landen hebben we als doen de paraatheid te vergroten en de juiste reacties op uitbraken met pandemisch potentieel te versnellen.

Met de One Health benadering willen wij samen met andere landen op lokaal, regionaal, nationaal en internationaal niveau de gezondheid van mens, dier en plant waarborgen door conrete oplossingen te vinden voor bijvoorbeeld zoönotische uitbraken en antimicrobiële resistentie. Door vanuit een multidisciplinaire invalshoek naar de complexe vraagstukken te kijken, kunnen wij het welzijn van onze planeet versterken.

Het coronavirus (SARS-CoV-2) is een infectieziekte die jarenlang de hele wereld in zijn greep hield. Sinds de start van de coronapandemie hebben we veel onderzoeken gefinancierd naar bijvoorbeeld vaccins, zorg, preventie en de maatschappelijke gevolgen van corona in ons COVID-19 programma.

Mensen komen met micro-organismen in contact via water, lucht en bodem, oftewel via de omgeving waar ze wonen, werken en leven. Door klimaatverandering kunnen infectieziekten zich in Nederland beter handhaven en maken overdracht van infectieziekten gemakkelijker. Bekijk de projecten die hier onderzoek naar doen en deden.

Klimaatverandering en antimicrobiële resistentie vormen een bedreiging voor  de infectieziektebestrijding bij mens en dier. Door klimaatverandering kan de leefomgeving van diverse soorten planten en dieren verschuiven waardoor er meer kans ontstaat op het oplopen van infectieziekten. Door antimicrobiële resistentie, dat ontstaat wegens overmatig en onjuist antibioticagebruik, reageert ons lichaam niet meer op antibiotica waardoor het steeds lastiger wordt om infecties te behandelen. Op verzoek van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) ontwikkelen wij het Pandemische Paraatheid kennisprogramma ‘Voorkomen, bestrijden en beheersen van pandemieën door micro-organismen’ ter voorbereiding op een mogelijke pandemie en een effectieve bestrijding daarvan.

De coronapandemie heeft laten zien hoe belangrijk het is om snel over voldoende gegevens te beschikken voor bijvoorbeeld vaccinontwikkeling, inzicht in de verspreiding van het virus en welke maatregelen daartegen nodig zijn. Ook bij andere infecties zijn goede data de sleutel voor een effectieve aanpak. Lees meer over FAIR-data.