Samenhang tussen klimaatverandering, infectieziekten en leefomgeving

ZonMw signaleert dat er behoefte is aan meer kennis over de wisselwerking tussen klimaatverandering, infectieziekten en leefomgeving. Over de samenhang tussen deze drie en het effect op de gezondheid van mensen leest u op deze pagina. De reeds bestaande kennis vindt u op onze webpagina’s over infectieziekten, klimaatverandering en gezonde leefomgeving.

Klimaatverandering heeft invloed op het voorkomen en verspreiden van ziekteverwekkers als bacteriën, virussen, parasieten en schimmels. Zo kan meer hitte, vaker extreme neerslag invloed hebben op het vóórkomen van bepaalde ziekten in Nederland. Om het risico van klimaatverandering op het voorkomen en verspreiden van infectieziekten te verkleinen, is een goede inrichting van de leefomgeving van groot belang. Leefomgeving is een van de manieren van overdracht van ziektewekkers maar zeker niet de enige.

In de Nationale Adaptatiestrategie is te zien wat de gevolgen zijn van klimaatverandering. Visueel is inzichtelijk gemaakt wat de toenemende hitte, neerslag, droogte en zeespiegelstijging betekent per sector. De gevolgen voor de gezondheidssector zijn zowel positief als negatief en stemmen tot nadenken. De toenemende warmte leidt bijvoorbeeld tot zachtere winters waardoor de sterftecijfers dalen. Aan de andere kant zorgt extreme hitte in de zomer voor meer sterfgevallen. Een van de negatieve effecten is dat stijgende temperaturen leiden tot verandering in de uitwisseling van ziekten tussen mensen, dieren en vectoren.

Afbeelding

Iedereen kent verhalen over Lymeziekte. Als je speelt in je achtertuin of wandelt in de natuur, heb je kans op een tekenbeet. Infectieziekten die besmette teken overdragen op mensen, zoals de ziekte Lyme, kunnen vervelende gevolgen hebben. Door hogere temperaturen zijn teken nu het hele jaar door actief. Lees welke onderzoeken wij financieren op het gebied van Lyme en wie welk onderzoek uitvoert.

Afbeelding

Door klimaatverandering verspreiden bepaalde muggensoorten, zoals de Aziatische tijgermug en de gelekoortsmug zich steeds meer vanuit de tropen in noordelijke richting. Binnenkort wellicht in Europa? Het denguevirus wordt bijvoorbeeld door muggen overdragen op mensen. Dit virus komt voor in de (sub)tropen en veroorzaakt daar een enorme ziektelast (de infectieziekte knokkelkoorts). Onderzoekers van het Radboud UMC bestuderen de interactie tussen het virus en de mug. Zo willen zij nieuwe strategieën mogelijk maken om virusverspreiding tegen te gaan.

De bacterie Campylobacter is de meest voorkomende veroorzaker van darminfecties bij mensen. Uit onderzoek van RIVM blijkt dat pluimvee en runderen (landbouwhuisdieren), huisdieren en ook milieu een rol spelen in de overdracht van de bacterie naar mensen. Bij het verkleinen van de overdracht moet rekening worden gehouden met de verschillende transmissieroutes.

In de ontlasting van mensen en dieren zitten resistente bacteriën. Dat zijn bacteriën die ongevoelig zijn voor antibiotica. Via het riool bereiken die bacteriën de afvalwaterzuivering. Afvalwaterzuiveringen kunnen het aantal resistente bacteriën, resistentiegenen en resten van antibiotica deels verminderen, maar niet volledig. Gezuiverd afvalwater wordt geloosd in oppervlaktewater waar mensen zwemmen. Het RIVM onderzoekt in hoeverre het mogelijk is dat mensen op die manier de resistente bacteriën binnenkrijgen. En wat de gevolgen zijn voor de humane gezondheid.