Hiv

Het humaan immunodeficiëntievirus (hiv) wordt met name via onbeschermde seks overgedragen. Eenmaal in het lichaam verzwakt hiv ons afweersysteem waardoor wij nauwelijks meer beschermd zijn tegen infecties. Lees op deze pagina hoe wij bijdragen aan de preventie van hiv.

De oorzaken en gevolgen van hiv

Hiv is een seksueel overdraagbare aandoening (soa). Het virus kan via de slijmvliezen van de vagina of penis, een wondje op de huid of via de mond het lichaam binnendringen. Daarnaast is het mogelijk dat het virus wordt overgedragen door een bloedtransfusie of een orgaantransplantie. Ook kunnen zwangere vrouwen, die besmet zijn met hiv, het virus overdragen op hun ongeboren kind. Omdat het virus ons afweersysteem afzwakt, worden wij extra kwetsbaar voor diverse infecties. Onbehandeld kan hiv leiden tot aids. Een echte doorbraak in de behandeling van hiv is er nog niet. Daarom stimuleren wij op dit moment onderzoek en de toepassing van onderzoeksresultaten om beter inzicht te krijgen in de transmissie, het ziekteverloop en de preventie van hiv en aids.

Preventie van hiv

Condooms blijven het belangrijkste middel om soa’s en hiv-infecties te voorkomen. Ze zijn goedkoop en overal verkrijgbaar. Toch lukt het niet iedereen om ze consequent goed te gebruiken. Een belangrijke strategie ter preventie van hiv en aids is, naast condoomgebruik, het zo vroeg mogelijk opsporen en behandelen van hiv-infecties. Nederland screent risicogroepen daarom systematisch.

Net als bij veel andere infectieziekten, is het bestrijden van antimicrobiële resistentie ook belangrijk bij de preventie van hiv. Als een hiv-patiënt de therapiefalen (als een patiënt diens medicatie niet meer consistent inneemt) gaat vertonen, dan kan hiv ongevoelig worden voor de therapie.

Hiv-preventiemiddel PrEP

Ook hiv-remmers bieden bescherming. Hiv-remmers worden op verschillende manieren gebruikt om hiv-infecties te voorkomen:

  • PEP (post expositie profylaxe): deze gebruik je nadat je risico hebt gelopen.
  • PrEP (pre expositie profylaxe): deze slik je preventief, voordat je risico loopt.

Recent zijn enkele door ons gefinancierde onderzoeken afgerond, zoals AMPrEP (Amsterdam PrEP)-project. Dit project onderzocht de toepasbaarheid en kosteneffectiviteit van PrEP voor hiv-preventie in Nederland. Therapietrouw was ook onderdeel van de onderzoeksvraag. Vanwege bijzondere onderzoeksresultaten heeft het project AMPreEP een Parel ontvangen.

Hiv en COVID-19-vaccinatie

Bij personen die met hiv leven (PLHIV), is niet bekend wat hun immuunrespons op coronavaccins is. Die respons kan verminderd zijn door hun immuunstatus vanwege hiv. Dat is waargenomen bij andere vaccins. Het onderzoek COVIH bestudeert de immuunrespons op vaccinatie en brengt de bijwerkingen in kaart. Lees de blog van een van de onderzoekers Anna Roukens, internist-infectioloog in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC).

Wereldwijde aandacht voor hiv en aids

In 2021 waren er in Nederland volgens het RIVM 21.517 mensen besmet met hiv, vooral mannen die seks hebben met mannen (MSM). Ieder jaar sterven in Nederland meer dan 40 mensen aan de gevolgen van aids. Om hiv en aids te bestrijden, vindt er jaarlijks op 1 december de internationale Wereldaidsdag plaats. Deze dag wordt gewijd aan de bewustwording omtrent aids, aan preventie van hiv en aids en aan verder onderzoek. In 2019 heeft de Verenigde Naties op Wereldaidsdag met het thema  'Communities make the difference' extra aandacht gegeven aan de belangrijke rol die 'communities' spelen in de aanpak van aids.

‘Verschil tussen arm en rijk Zuid-Afrika loopt langs etnische lijnen’

Ziektes zoals hiv komen in Zuid-Afrika veel voor, omdat daar op dit moment de aanwas van bekwame medische medewerkers veel geringer is. Bovendien spelen armoede en etnische ongelijkheid een rol omtrent hiv-preventie en hiv-behandeling.

Lucas Hermans heeft in Zuid-Afrika onderzocht of hiv-patiënten in ontwikkelingslanden beter geholpen zijn wanneer artsen en verpleegkundigen een nieuw stappenplan volgen. 'In Nederland verloopt het leven veel gecontroleerde dan in Zuid-Afrika', aldus Hermans. 'Het verschil tussen arm en rijk is groot, als erfenis uit de apartheid, zo duidelijk langs etnische lijnen loopt.' Met het project ITREMA heeft hij samen met zijn teamgenoten een nieuwe werkwijze voor monitoring van hiv-therapie in ontwikkelingslanden ontwikkeld. Lees meer over het project in dit interview.