VoorZorg: voorbeeldfunctie voor integrale JGZ en jeugdhulp?

'Dankzij deze unieke, integrale aanpak kan VoorZorg als voorbeeld dienen om de JGZ en jeugdhulp naar een hoger plan te tillen.' Dat stellen Mariëtte Hoogsteder, coördinator Academische Werkplaats Jeugd en Gezondheid van Amsterdam UMC, en Silvia van den Heijkant, jeugdarts bij GGD Amsterdam en projectleider VoorZorg bij de Academische Werkplaats.

Nadat onderzoek de effectiviteit van VoorZorg heeft vastgesteld, is het programma sinds 2015 landelijk beschikbaar. Volgens Hoogsteder en Van den Heijkant loopt de aanpak van VoorZorg voor op de doelstelling van de huidige Jeugdwet. Deze wet heeft als belangrijk uitgangspunt dat gemeenten werk maken van een preventieve en integrale zorgaanpak. Van den Heijkant: 'Hulp is vaak erg gefragmenteerd, maar de VoorZorg-verpleegkundige zoekt samen de cliënt de best passende oplossingen. De cliënt staat daadwerkelijk centraal. Deze integrale manier van werken zou bijvoorbeeld door een wijkteam ook goed gebruikt kunnen worden voor een bredere kwetsbare doelgroep.'

Afbeelding

VoorZorg heeft als doel het voorkomen van kindermishandeling en het bevorderen van een betere gezondheid en ontwikkeling van kinderen vanaf de zwangerschap.
'VoorZorg richt zich op de meest kwetsbare moeders; vaak alleenstaand, laag opgeleid, jong en ongepland zwanger', vertelt Hoogsteder. 'De verpleegkundigen bouwen echt een band op met deze vrouwen, waardoor de preventieve zorg heel effectief is. Ze ondersteunen en begeleiden hen niet alleen bij gezondheidskwesties zoals borstvoeding en stoppen met roken, maar ook bij toeleiding naar school, werk en wonen. De aanpak van VoorZorg is dus bij uitstek integraal.' 

Hoogsteder wijst erop dat dat veel gemeenten sinds de invoering van Jeugdwet bezig zijn geweest met organisatorische aspecten en het inkopen van zorg. 'Mede daarom was het interessant om te onderzoeken in hoeverre gemeenten die al sinds 2007 gebruikmaken van VoorZorg, profiteren van de inzichten en expertise uit het programma.'

De leidende vraag voor het onderzoek 'VoorZorg in het sociale domein' was dan ook hoe de samenwerking verloopt tussen verpleegkundigen en anderen (professionals, organisaties, gemeenten) rond het gezin. Het onderzoek werd uitgevoerd door onderzoeker Ellen Reurslag en begeleid door Hoogsteder en Van den Heijkant. 'Uit het onderzoek blijkt dat preventie en hulpverlening nog grotendeels gescheiden werelden zijn', vertelt Van den Heijkant. 'De JGZ en alle vormen van jeugdhulp werken in de praktijk nog moeilijk samen, terwijl ze elkaar veel meer zouden kunnen versterken. We zagen dat de VoorZorg-verpleegkundigen hierop nog steeds een uitzondering vormen. Andere cliënten moeten voor elke hulpvraag ergens anders aankloppen in plaats van dat verschillende partijen samenwerken aan één casus.'

Hoogsteder vult aan: 'De reden waarom partijen elkaar niet goed kunnen vinden, verschilt per gemeente. Wat wel eenduidig naar voren komt, is dat gemeenten VoorZorg nog niet echt als voorbeeld zien om ook andere jeugdgezondheidsproblemen preventief en integraal aan te pakken. Dat is jammer, want wij denken dat gemeenten voor de invulling van hun preventieve taken lessen kunnen halen uit de succesvolle aanpak van VoorZorg.'

Na een paar jaar focussen op organisatie en inkoop is het nu tijd dat gemeenten en organisaties zich op de inhoud gaan richten, vinden Hoogsteder en Van den Heijkant. 'Het begint met de wil om risicogezinnen op te sporen en te ondersteunen', concludeert Van den Heijkant. 'Hier zouden gemeenten en organisaties in het sociaal domein vervolgens acties aan moeten verbinden, bijvoorbeeld door hulpverleners met elkaar in contact te brengen. Door intensievere samenwerking kan een bredere doelgroep profiteren van een integrale aanpak.' 

Tekst: Leene Communicatie.
Beeld: Portret Sannaz Photography