JGZ onmisbaar voor vroegsignalering mentale problemen

‘Het is lastig om harde uitspraken te doen over hoe het gaat met onze jeugd’, vertelt Marloes Kleinjan, hoogleraar Youth Mental Health Promotion aan de Universiteit Utrecht en programmahoofd Epidemiologie bij het Trimbos-instituut. ‘Er worden veel verschillende onderzoeken naar gedaan; sterke, overkoepelende conclusies trekken uit de versnipperde cijfers, is moeilijk.’ Toch komt er wel een bepaald beeld naar voren. ‘Vergelijk je de levenstevredenheid van Nederlandse jongeren met die van jongeren in andere landen, dan valt te concluderen dat het goed gaat met de jeugd in ons land. Tegelijkertijd laten onderzoeken zien dat vandaag de dag iets meer jongeren als psychisch ongezond worden geclassificeerd dan 10 jaar geleden. Bovendien merken professionals uit het onderwijs en de gezondheidszorg dat jongeren onder druk staan, met mogelijk mentale problemen tot gevolg.’ 

Afbeelding

De signalerende rol van professionals is ontzettend belangrijk, weet Kleinjan. ‘Voorkomen is beter dan genezen’, benadrukt ze. ‘De JGZ heeft een sleutelrol als het gaat om vroegsignalering en preventie van psychische problemen bij jongeren. Ongeveer 75% van de psychische problemen ontstaat voor het 24e levensjaar en 50% zelfs vóór het 14e levensjaar. JGZ-artsen en -verpleegkundigen spreken ieder kind en kunnen dus al vroeg merken dat een kind niet lekker in z’n vel zit of een moeilijke thuissituatie heeft. Dat begint al op het consultatiebureau en eindigt met de contactmomenten op de middelbare school. De JGZ-professional is erop getraind goed te luisteren naar de kinderen, de kleinste signalen op te pikken en ondersteuning te bieden of door te verwijzen.’

Een belangrijk aandachtspunt voor de JGZ is volgens Kleinjan de verbinding met de GGZ. ‘Dit zijn soms nog voor een groot deel verschillende werelden, terwijl het voor goede ondersteuning belangrijk is om van elkaar te weten wie wat doet en wat de achtergrond is van een cliënt.’   

‘We steken veel energie en geld in de zorg voor jongeren met mentale problemen’, constateert Kleinjan. ‘Dat is natuurlijk heel goed. Maar ik vind het ook jammer om te zien dat de focus hier zo op ligt.’ Volgens Kleinjan kan veel ellende voorkomen worden door de aandacht te verschuiven naar voorkomen en voorlichten. ‘Laten we meer investeren in onderzoek naar hoe het gaat met onze jeugd, zodat we hen passende ondersteuning kunnen bieden. En laten we als professionals slim samenwerken om jongeren al te kunnen helpen vóórdat ze in diepe problemen komen. Met initiatieven zoals JouwGGD.nl en Rondom Jong bijvoorbeeld. Of een extra contactmoment en ondersteunende toolkit voor docenten om jongeren met psychische problemen te begeleiden bij het volhouden van hun studie, zoals in het project Naar inclusief voortgezet onderwijs.’

Tekst: Leene Communicatie
Beeld: Portret Martin de Bouter