JGZ-richtlijn Taalontwikkeling helpt bij preventie, signalering en doorverwijzing

JGZ-richtlijn Taalontwikkeling helpt bij preventie, signalering en doorverwijzing
‘Richtlijnen vertellen JGZ-teams niet wat ze moeten doen. Dat weten de professionals al. Richtlijnen helpen bij het signaleren van gezondheidsproblemen, het nemen van beslissingen en het ondersteunen van kinderen en opvoeders.’ Caren Lanting, onderzoeker bij TNO, vertelt over het belang van JGZ-richtlijnen, in het bijzonder van de richtlijn Taalontwikkeling.

De JGZ-richtlijnen vormen complete pakketten van de allerlaatste kennis over een onderwerp. Ze helpen zo ook de jeugdgezondheidszorg in Nederland uniform te maken. Lanting: ‘Zonder richtlijnen zou het kunnen zijn dat een kind op een bepaalde JGZ-locatie test A krijgt, terwijl een kind 2 kilometer verderop in dezelfde situatie test B krijgt. Het is belangrijk dat alle professionals van elkaar weten hoe ze werken. Vooral met het oog op ketenzorg.’

‘Richtlijnen vertellen JGZ-teams niet wat ze moeten doen. Ze helpen bij signaleren, beslissen en ondersteunen.’

Taal belangrijk voor gezonde ontwikkeling

Een mooi voorbeeld van een JGZ-richtlijn is de richtlijn Taalontwikkeling, die JGZ-professionals sinds najaar 2018 kunnen gebruiken. TNO en de Nederlandse Stichting voor het Dove en Slechthorende Kind ontwikkelden deze samen met JGZ-professionals, vertegenwoordigers van aanpalende beroepsgroepen en ouders. Lanting was als projectleider en richtlijnmethodoloog betrokken: ‘Er wordt veel onderzoek gedaan naar taalontwikkeling bij het kind. Het was dan ook een uitdaging om de vele informatie helder en bruikbaar vast te leggen.’ 

Dat het toch gelukt is, is volgens Lanting heel gunstig voor de gezonde ontwikkeling van kinderen. ‘Heb je een taalachterstand, dan val je al snel buiten de groep. Kinderen worden dan sneller gepest, hebben meer last van psychische stoornissen en sociale fobieën. Op latere leeftijd kunnen ze moeite krijgen om mee te komen in de maatschappij. Professionals twijfelden nog vaak tussen instrumenten en methoden om taalontwikkelingsstoornissen te signaleren, ouders te adviseren en begeleiden en te beslissen over verwijzing. De richtlijn helpt daarbij.’ 

Voorkomen, signaleren, doorverwijzen

De richtlijn gaat in op de kenmerken van normale en afwijkende taalontwikkeling en de mogelijke oorzaken daarvan en oplossingen daarvoor. Lanting legt uit dat het document is ingedeeld in thema’s die ook in de praktijk speciale aandacht vragen. ‘Allereerst preventie: ouders kunnen al vanaf de geboorte taalontwikkeling stimuleren bij hun kind. Professionals kunnen ouders daartoe aansporen en tips geven.’ Signaleren en doorverwijzen zijn andere belangrijke thema’s. ‘De helft van alle organisaties in Nederland gebruikte al de handreiking Uniforme signalering van taalachterstanden van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid. Deze handreiking hebben we, samen met nieuwe tekst en uitleg, opgenomen in de richtlijn.’  

Alle onderdelen samen, plus de eigen kennis en het eigen inzicht van de JGZ-professional, helpen om kinderen en ouders te ondersteunen voor een optimale taalontwikkeling. Het NCJ heeft de richtlijn op zijn website geplaatst, samen met onder andere een samenvatting, video en quiz. Lanting: ‘Het is lastig om uitspraken te doen over de implementatie en de effectiviteit, maar ik hoor veel positieve geluiden van JGZ-professionals over de richtlijn.’ 

Tekst Leene Communicatie. Portret Sannaz Photography. Sfeerbeeld Studio Oostrum

1 / 3

Gezonde ontwikkeling

Gezonde ontwikkeling

Vanaf de geboorte ontwikkelen kinderen zich op meerdere gebieden. Zo leidt een gezonde motorische ontwikkeling ertoe dat een baby kan kruipen en daarna lopen. Door cognitieve ontwikkeling leert een kind de wereld steeds beter begrijpen. De JGZ volgt samen met ouders de ontwikkeling van het kind. JGZ-professionals hebben hiervoor diverse instrumenten en richtlijnen voorhanden. Stagneert de ontwikkeling op een bepaald gebied, dan wordt gekeken of verdere ondersteuning gewenst is. Als gespecialiseerde zorg nodig is, verwijst de JGZ-professional door. Vroegtijdige signalering van een ontwikkelingsachterstand draagt bij aan het voorkomen of beperkter houden van problemen op latere leeftijd, waardoor kinderen bijvoorbeeld niet mee kunnen komen met leeftijdsgenoten. De JGZ speelt bij vroegsignalering een belangrijke rol vanwege het hoge bereik van kinderen en ouders in de eerste levensjaren.

2 / 3

Rol van ZonMw

Rol van ZonMw

ZonMw investeert in onderzoek en ontwikkeling binnen de JGZ. Bijvoorbeeld door het financieren van onderzoek naar tools die de JGZ-professionals ondersteunen bij het volgen van de ontwikkeling van kinderen en jongeren. Een mooi voorbeeld is de SamenStarten App. Deze app brengt hulpvragen van ouders over de ontwikkeling van hun kind makkelijker aan het licht en maakt mogelijke vervolgstappen bespreekbaar. Ook richtlijnen geven JGZ-professionals handvatten om ontwikkelingsachterstanden vroegtijdig te signaleren en bij te dragen aan een veilige en gezonde ontwikkeling van kinderen. Daarnaast zijn er diverse ZonMw-projecten met als doel om JGZ en het sociale domein sterker te verbinden, zodat jeugdigen sneller geholpen kunnen worden na een signalering door de JGZ.

3 / 3

Samenwerking

Samenwerking

ZonMw werkt voor de jeugdgezondheidszorg samen met talrijke organisaties, zoals het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid, het Nederlands Jeugdinstituut, beroepsverenigingen, brancheorganisaties, praktijkinstellingen, hogescholen, universiteiten en kennisinstituten zoals TNO en Trimbos instituut.

Colofon

Tekst: Leene Communicatie.
Beeld: Sannaz Photography

Onderwerpen

Jeugd
Interviews op het thema JGZ