Kracht van prenataal huisbezoek
‘Goede prenatale zorg is belangrijk’, benadrukt Tessa Roseboom, hoogleraar Vroege ontwikkeling en gezondheid aan de Universiteit van Amsterdam (AMC-UvA) en auteur van het boek De eerste 1000 dagen. ‘In de zwangerschap worden alle organen aangelegd, het is het fundament waarop we de rest van ons leven bouwen. Als de omgeving waarin het ongeboren kind zich ontwikkelt niet optimaal is, dan beïnvloedt dat de structuur en functie van de organen, met blijvende gevolgen voor het kind. Allerlei omstandigheden kunnen maken dat een kind een ‘valse start’ maakt. Bijvoorbeeld psychische of financiële problemen van de aanstaande ouders, stress door gebrek aan werk of een vaste woonplaats, verslavingsproblematiek of een klein sociaal netwerk. Een prenataal huisbezoek door de JGZ maakt het voor ouders mogelijk om al tijdens de zwangerschap ondersteuning te zoeken – en voor de JGZ om deze hulp te bieden.’
‘Als de omstandigheden van aanstaande ouders niet optimaal zijn, is het van belang dat er vroegtijdig ondersteuning aangeboden wordt die kan bijdragen aan een goede ontwikkeling van het ongeboren kind.’
Hulp in een vroeg stadium
Samenwerking tussen verschillende partijen is cruciaal voor goede prenatale zorg. ‘De verloskundige kan door haar intensieve begeleiding in de zwangerschap problemen namelijk vroeg signaleren, maar kan problemen rondom huisvesting, verslaving of schulden bijvoorbeeld niet oplossen’, legt Tessa uit. ‘Een JGZ-professional staat vaak dichter bij de gemeente, waardoor hulp soms sneller geboden kan worden. Bovendien houdt de zorg van de verloskundige vlak na de bevalling op, terwijl de zorg van de JGZ dan juist begint. Het prenatale huisbezoek kan bijdragen aan een soepele overgang van verloskundige zorg naar het vertrouwde gezicht van de JGZ-professional met wie groei, ontwikkeling en opvoeding van het kind laagdrempelig kan worden besproken.’
Kansen voor de lange termijn
Volgens Tessa biedt prenatale zorg enorme kansen om problemen bij kinderen te voorkomen. ‘Internationaal onderzoek laat zien dat kinderen zowel op korte als lange termijn baat hebben bij deze ondersteuning: ze zijn gezonder, hebben betere leerprestaties en komen minder in aanraking met politie en justitie. Ook ouders kunnen op langere termijn beter voor zichzelf en hun kind zorgen. Prenatale zorg levert dus op heel veel vlakken winst op, ook financieel gezien.’
Om het gezin heen staan
Tegelijkertijd zijn er ook uitdagingen. ‘Zo vraagt het ondersteunen van ouders veel van de menselijke en communicatieve kwaliteiten van professionals’, licht Tessa toe. ‘Het is belangrijk om ouders vooral het vertrouwen te geven dat je er bent om hen te helpen, en niet om hen op fouten te wijzen. Het is dus zaak om vooral ook te benoemen wat er goed gaat en om zelfvertrouwen op te bouwen. Een andere uitdaging ligt bij de afstemming tussen de JGZ en partijen zoals de verloskundige, huisarts, psychiater, gemeente en schuldhulpverlening. Idealiter zou het werk van elk van deze professionals elkaar moeten aanvullen, zodat je met z’n allen echt om zo’n gezin heen gaat staan.’
Colofon
Tekst: Leene Communicatie
Beeld: Martin de Bouter, Studio Oostrum