Advance care planning in de huisartsenpraktijk

De zorg aan ouderen kan een stuk verbeteren wanneer de huisarts tijdig met ze praat over hun situatie en hun wensen en behoeften op zorggebied. Dat zegt huisarts Jolien Glaudemans. Zij onderzoekt hoe huisartsen zulke advance-care-gesprekken goed kunnen voeren.
Als je tijdens een acute gezondheidscrisis over de zorgwensen van de oudere patiënt begint, pakt dat zelden goed uit. Dat ontdekte Jolien Glaudemans tijdens haar ANIOS Interne geneeskunde.

Mensen ervaren vragen over wel of niet behandelen dan vaak als bedreigend. Des te belangrijker is het dat de huisarts tijdig en op een rustig moment met de oudere patiënt over diens zorgwensen in gesprek gaat. ‘De zorg kan erg verbeteren als we weten wat mensen écht willen,’ zegt Glaudemans. Maar als arts zijn we niet zo gewend om te anticiperen. We hebben onze tijd vaak hard nodig voor de klachten waarmee mensen in de spreekkamer komen.’

Voorlichting

Glaudemans, inmiddels ruim 5 jaar huisarts, onderzoekt nu met subsidie van het programma Huisartsgeneeskunde en Ouderengeneeskunde bij de Universiteit van Amsterdam hoe de huisarts zulke advance-care-gesprekken goed kan voeren. Ze zoomt in op de zorg aan ouderen omdat dat de grootste groep is voor wie dit speelt. ‘Huisartsen zijn niet gewend om dit soort gesprekken te voeren, vinden ze lastig en pakken ze daarom ook niet handig aan. We willen weten hoe ze de gesprekken beter en eerder kunnen voeren.’

Openhartige gesprekken

De huisarts interviewde voor haar onderzoek 30 ouderen en hun mantelzorgers, 19 huisartsen en 14 eerstelijnszorgverleners met veel ervaring met advance-care-gesprekken. Ze leerde veel van deze gesprekken, ook voor haar eigen werk als huisarts. ‘De ouderen vertelden openhartig over hun leven en hun klachten, over hoe ze zich soms van de ene in de andere dag sleepten, bang waren voor de komende tijd. Ik dacht dan: wat zou ik dit als huisarts graag over mijn patiënten weten. Wat je zo hoort, is een beginpunt voor een gesprek over de gewenste zorg. Normaal heb ik nooit tijd voor dit soort gesprekken. Elkaar kennen geeft zo veel meer kans om passende zorg te geven.’

Open en in alle rust

Je moet de advance-care-gesprekken vooral laagdrempelig aanpakken, zegt Glaudemans. Het is daarom goed eerst voorlichting voor ouderen te organiseren, met algemene informatie over palliatieve zorg en andere relevante punten. Daarna kan de huisarts met de oudere in gesprek gaan. ‘Doe dat open en breed. Zeg dat het gaat over ‘praten over zorg op je oude dag’. Plan er voldoende tijd voor in en nodig mensen er actief voor uit. Dat komt ook uit dit onderzoek. Praat er met alle oudere patiënten over en betrek er ook hun naasten bij. Dat maakt het makkelijker om het gesprek en de afspraken later in herinnering te brengen.’

Aanscherpen

Haar onderzoekservaringen deelt de huisarts met de collega’s in de huisartsenpraktijk waar ze werkt. ‘Met hun vragen en opmerkingen kan ik mijn onderzoek aanscherpen.’

Van de besprekingen met andere onderzoekers leer ik veel over onderzoek en over hoe kennis in protocollen komt. Daardoor schat ik beter op waarde wat richtlijnen betekenen. Dat zou ik iedere dokter wel gunnen.

Onderlegger

Het kwalitatieve onderzoek zal concrete producten opleveren, zoals een poster voor in huisartsenpraktijken en op de website van de huisartsen, een informatiefolder om aan ouderen mee te geven, en een onderlegger met handige onderwerpen als geheugensteuntje voor de huisarts.'

Glaudemans pleit ook voor meer scholing en het opstellen van een NHG-standaard over ACP. ‘Ik werk er graag aan mee.

Programma Huisartsgeneeskunde en Ouderengeneeskunde

Vanuit het programma Huisartsgeneeskunde en Ouderengeneeskunde (HGOG) financieren we projecten die bijdragen aan kennisontwikkeling én aan de academisering van de opleiding huisartsgeneeskunde. Artsen in opleiding tot (klinisch) onderzoeker (AIOTO's) doen onderzoek naar wetenschappelijke vragen uit de klinische praktijk van de huisarts rondom diagnostiek, beloop en beleid van klachten en ziekten. In een interviewreeks vertellen de AIOTO's waar zij tegenaan lopen in hun onderzoek en welke kennis hun project oplevert.

ZonMw voert het programma uit in opdracht van SBOH; de werkgever van huisartsen in opleiding en specialisten ouderengeneeskunde in opleiding. SBOH financiert de hele huisartsopleiding en opleiding tot specialist ouderengeneeskunde.

Colofon

Tekst: Veronique Huijbregts
E
indredactie: ZonMw