Het belang van onderzoek en praktijk in de palliatieve zorg

Het programma Palliantie II richt zich op een goede kwaliteit van leven voor mensen die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening of kwetsbaarheid. Maar om daadwerkelijk impact te kunnen hebben op de kwaliteit van leven van deze mensen, moeten onderzoeksresultaten wel in de praktijk worden gebracht. Er zijn een aantal factoren om het gebruik van onderzoeksresultaten in de praktijk te stimuleren. Eén daarvan is samenwerking. Samenwerking met stakeholders uit praktijk, beleid, onderwijs en onderzoek. 

Door vanaf de start samen te werken met de praktijk, vergroot de kans dat onderzoek aansluit bij de behoeften van de praktijk en dat resultaten daadwerkelijk worden toegepast. Op welke manier kan de praktijk met nieuwe inzichten aan de slag? Wat werkt voor hen wel, en wat niet? Met goede samenwerking kan onderzoek achterhalen wat de praktijk nodig heeft, bijvoorbeeld aan tools of ondersteuning, om een nieuwe werkwijze eigen te maken. 

Om samenwerking tussen onderzoek en praktijk te stimuleren, honoreerden wij begin 2020 8 onderzoeken in de ‘onderzoeks- en praktijkronde’. In deze projecten ging men aan de slag met de verdere onderbouwing, doorontwikkeling en implementatie van bestaande interventies gericht op een betere palliatieve zorg. Daarnaast honoreerden wij, verdeeld over die 8 onderzoeksprojecten, 54 implementatieprojecten. Op deze manier kon onderzoek en praktijk gezamenlijk optrekken. Netwerken Palliatieve Zorg (NPZ) gingen samen met onderzoekers aan de slag om de te onderzoeken interventie te implementeren in de organisaties in het netwerk. Voorbeelden van interventies zijn GPS (Gesprekken over Psychosociale behoeften, Intimiteit & Seksualiteit bij patiënten met ongeneeslijke kanker), In gesprek met de burger en de SigMa-methodiek. In 2024 ronden de meeste van deze projecten af. Ze leveren mooie resultaten op.

Het project Psychosociale behoeften, intimiteit en seksualiteit in de laatste levensfase: Implementatie van een gecombineerde gespreksinterventie door verpleegkundigen bij mensen met ongeneeslijke kanker nam vanaf de start ervaringen, wensen en suggesties van patiënten, verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en andere zorgprofessionals mee, waardoor het project een praktisch eindresultaat opleverde dat bruikbaar was voor de deelnemende organisaties en zorgverleners. Ook vonden de deelnemers de uitwisseling van perspectieven erg leerzaam. Eindgebruikers benadrukten het belang van interdisciplinaire samenwerking, wat ertoe leidde dat het trainingsprogramma niet alleen voor verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten geschikt werd gemaakt, maar dat ook andere disciplines konden aansluiten.

Ook in het project In gesprek met de burger: het vergroten van bewustwording van en kennis over palliatieve zorg via publieksinformatiebijeenkomsten was sprake van een nauwe samenwerking tussen onderzoek en praktijk. De publieksinformatiebijeenkomsten werden in co-creatie met diverse (eind)gebruikers, zoals ouderen, netwerkcoördinatoren, huisartsen, verpleegkundigen en beleidsmakers, doorontwikkeld. Hierdoor kon het materiaal goed afgestemd worden op de behoeften van het publiek, en sloot het draaiboek voor de organisatie van de bijeenkomsten goed aan bij de verschillende contexten. Met dit draaiboek kunnen organisaties zelf publieksinformatiebijeenkomsten organiseren, afgestemd op hun eigen context.

In het project Implementatie SigMa-methodiek: samen op zoek naar instrumenten voor tijdig en nauwkeurig signaleren van veranderingen in de palliatieve fase bij verpleeghuisbewoners zien we dat het betrekken van gebruikers in de eerste plaats al onderdeel is van de SigMa-methodiek zelf. Zo bepalen zorgmedewerkers met elkaar welke instrumenten zij gaan uitproberen en kiezen zij uiteindelijk zelf de instrumenten die zij blijven gebruiken. De betrokkenheid van de praktijk in het project leidde bovendien tot de ontwikkeling van een e-learning en aanpassing van de implementatiehandreiking, zodat de praktijk, onder leiding van de eigen SigMa-coördinator, beter uit de voeten kon met de methodiek. 

Colofon

Tekst: ZonMw-team Palliatieve zorg
Beeld: Shutterstock
Eindredactie: ZonMw