'Voor betere patiëntenzorg heb je ruimte voor reflectie nodig'

Cura is een laagdrempelige methode
Charlotte Kröger, onderzoeker en docent bij het Amsterdam UMC: ‘Met CURA is er nu een laagdrempelige methode om met elkaar of individueel te reflecteren op situaties waarin je twijfelt over wat het juiste is om te doen. Bijvoorbeeld: behandel je door of stop je, maar ook: hoe ga je om met een patiënt die niet aan haar kinderen wil vertellen dat het einde nadert? Of nu met het coronavirus: ga je iemand die in een euthanasietraject zit nog vaccineren? Dat zijn lastige morele vragen waarbij zorgverleners stress kunnen ervaren. CURA helpt bij een goede omgang met dit soort situaties. ‘Met deze methode kun je je gedachten en gevoelens structureren en vervolgens beslissen wat voor actie je gaat ondernemen,' vult projectleider Daniëlle van Bennekom aan. ‘Bijvoorbeeld het gesprek aangaan met een patiënt of iets op een andere manier doen. Het belangrijkste doel is dat je als zorgverlener tot een zorgvuldige afweging bent gekomen in een lastige situatie. Pas als je ergens goed over hebt nagedacht, kun je ook de juiste zorg verlenen. Want daar draait het uiteindelijk om.’

Dankzij CURA zat ik regelmatig op de fiets te bedenken: aha, daar zit het 'm in, daarom raakte dit me zo.
Kwaliteit zorg omhoog
‘Ik heb de hoop’, gaat Daniëlle verder, ‘dat met CURA de kwaliteit van de palliatieve zorg omhooggaat. Als je niet oppast ben je een kunstje aan het doen en zorg je vooral dat iedereen gewassen en gestreken aan de koffie zit. Maar juist dat even stilstaan en reflecteren op je eigen handelen, zorgt voor betere zorg. Ik ben zelf wijkverpleegkundige geweest en dankzij CURA zat ik regelmatig op de fiets te bedenken: ‘Aha, daar zit het ‘m in, daarom raakte dit me zo!’. Daardoor kon ik het loslaten, zonder dat het bij de volgende patiënt nog in mijn hoofd zat.’
Getrainde ambassadeurs in CURA
Ondertussen wordt de methode in 10 verschillende organisaties en 6 netwerken palliatieve zorg ingevoerd. In totaal zijn er nu 55 mensen getraind als CURA-ambassadeur. Meer volgen. Charlotte: ‘De ambassadeurs moeten zelf nadenken over implementatie en een implementatieplan voor hun eigen praktijk schrijven. De betrokken zorgorganisaties gebruiken deze plannen als uitgangspunt voor hun organisatiebrede implementatieplan. Hoe dat plan eruitziet, is heel wisselend. Voor een thuiszorgorganisatie ziet het er bijvoorbeeld anders uit dan voor een groot ziekenhuis. Wij onderzoeken het implementatieproces niet alleen, maar kijken ook waar we ondersteuning kunnen bieden.’
De eerste resultaten zijn positief. Charlotte: ‘De training krijgt gemiddeld een ruime 8 en mensen zijn enthousiast en creatief in hoe ze CURA inzetten en onder de aandacht brengen. Dat doen ze op vaste momenten, maar er zijn ook al dingen als ‘CURA & Koffie’ en ‘CURA-weken’ binnen organisaties. Fantastisch om te zien dat het echt leeft.’
Blijf flexibel en beweeg mee
De samenwerking tussen onderzoek en praktijk, daar zijn zowel Charlotte als Daniëlle enthousiast over. Daniëlle: ‘We helpen elkaar en we zijn niet zo streng in het afbakenen van onze taken. Ook proberen we de soms strenge kaders waarbinnen veel projecten draaien wat los te laten. Je kunt niet tegen mensen uit de praktijk zeggen: ‘Dit kan niet vanwege het onderzoek’. Je wilt creatieve ideeën niet platslaan, dan haken mensen af.’ Charlotte is het daarmee eens: ‘Het is heel waardevol om plannen te schrijven, maar ook om ze aan te passen als je merkt dat de behoefte van deelnemers verandert. Die flexibiliteit en het meebewegen is belangrijk. Zo blijken artsen en geestelijke verzorgers meer interesse te hebben in een opleiding tot CURA-ambassadeur dan gedacht, of wil een commissie ethiek CURA eigenlijk voor alle zorgverleners (dus ook buiten de palliatieve zorg) beschikbaar maken. Dat is alleen maar mooi.'
Implementatie van CURA in de praktijk

De implementatie binnen het project en de deelnemende organisaties is ondertussen al gestart. Charlotte: ‘Dat begon al met de training van de ambassadeurs. Nu zijn we bezig met het opzetten van een netwerk van CURA-ambassadeurs en met het organiseren van super- en intervisie voor deze groep. Ook willen we verdiepende scholingsmomenten aanbieden. Om CURA structureel te implementeren op een manier die past bij de praktijk, hebben we elkaar als onderzoekers, organisaties, netwerken en ambassadeurs nodig.’
Als projectleider houdt Daniëlle contact met de deelnemende organisaties. ‘Lukt het met de implementatieplannen, hebben ze nog ondersteuning nodig?’. Ook delen we als netwerk ervaringen en resultaten van het project met de netwerkorganisaties. Daarnaast zorgen we ervoor dat de ambassadeurs elkaar kennen en dat zij kennis kunnen opdoen en ondersteund worden in hun ambassadeurschap.
Het is al geslaagd
Uiteindelijk is het bedoeling dat CURA breed bekend is en structureel ingezet wordt in alle deelnemende organisaties. De CURA-ambassadeurs hebben hierin een centrale rol. Zowel Charlotte als Daniëlle hebben er het volste vertrouwen in dat CURA gaat landen in de praktijk. Daniëlle: ‘Het is al geslaagd, want het is omarmd, zowel binnen als buiten het project.' Charlotte kan het daar alleen maar mee eens zijn: ‘Elke keer als ik met een organisatie aan de implementatie van CURA heb gewerkt, ga ik weg met een gevoel van energie en voel ik dat er iets moois gebeurd is.’
ZonMw en morele dilemma's in de palliatieve zorg
Dit project financieren we vanuit ons programma Palliantie. Met het programma zetten we ons in voor een goede kwaliteit van leven voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn en hun naasten. Daarbij is het ondersteunen van zorgverleners bij morele dilemma’s tijdens het verlenen van palliatieve zorg belangrijk. Deze ondersteuning helpt om stress te verminderen, samenwerking te versterken en weloverwogen keuzes te maken over hoe te handelen in bepaalde zorgsituaties. Het bespreekbaar maken van morele dilemma’s en te erkennen draagt bij aan een betere emotionele belasting en vermindering van stress, en goede passende zorg voor patiënt en naasten.