Wat werkt voor ontmoeting in de wijk?

Ontmoetingsplekken in (kwetsbare) wijken dragen bij aan een goede gezondheid. Inwoners kunnen hier andere inwoners ontmoeten en meedoen aan verschillende activiteiten. Ontmoeting draagt in die zin bij aan het terugdringen van gezondheidsachterstanden, aan het versterken van de sociale basis én een gezonde fysieke leefomgeving. En dat zijn 3 belangrijke pijlers uit het Gezond en Actief leven Akkoord. 

Vanuit programma’s als de Regio Deal creëren de gemeenten Amersfoort, Nieuwegein, Zeist en Utrecht ontmoetingsplekken in kwetsbare wijken. Maar niet alle doelgroepen maken hier gebruik van. 

‘Vooral vrouwen met een niet-Westerse migratieachtergrond en tienermeiden (12-18 jaar) worden met de huidige ontmoetingsplekken minder bereikt. Daarom onderzoeken we in dit project wat voor hen werkt’, vertelt Inès Youssef. Ze is projectleider en werkt als adviseur Gezonde Leefomgeving bij de GGD regio Utrecht. ‘We gaan kennis ontwikkelen over de behoeftes, knelpunten en randvoorwaarden voor deze 2 groepen inwoners. We vragen hen waarom ze juist wel of niet een ontmoetingsplek bezoeken, wat zo’n bezoek oplevert en of het hen helpt om meer in verbinding te komen met elkaar.’ 

Inès: ‘Ons project bestaat uit een literatuurstudie en uit participatief actieonderzoek. Met de literatuurstudie zorgen we voor inzicht in wat er al bekend is over de werkzame elementen van ontmoetingsplekken in kwetsbare wijken en hoe deze worden gebruikt’.  

‘We hebben gekozen voor participatief actieonderzoek, omdat passende interventies in kwetsbare wijken vragen om maatwerk’ vervolgt Suzanne van der Geest, onderzoeker bij GGD regio Utrecht (GGDrU) en betrokken bij dit onderzoek. ‘Dit betekent onderzoek doen sámen met de praktijk en de resultaten daarvan ook terugkoppelen naar beleid. Samen met de wijkprofessionals en de 2 groepen inwoners onderzoeken we de behoeften, knelpunten en randvoorwaarden rondom ontmoeting in de wijk. Dit doen we door samen met de deelnemers en de 2 groepen de wijken in te gaan en ontmoetingsplekken te bezoeken. We willen natuurlijk ook de inwoners bereiken die tot nu toe nog geen gebruik hebben gemaakt van de ontmoetingsplekken. We zoeken hen op en benaderen hen via professionals en andere bewoners uit de wijk’. 

‘Deelnemers reflecteren op elkaars uitkomsten en we valideren deze uitkomsten met professionals die dagelijks met de doelgroep te maken hebben. Op deze manier ontdekken we welke bevindingen contextspecifiek zijn en welke generiek’. Gedurende de looptijd gaat dit project dit thema systematisch volgen, evalueren en onderzoeken. Dit thema is tot nu toe nog niet op die manier onderzocht.

De gemeenten (Amersfoort, Nieuwegein, Zeist, Utrecht), Provincie Utrecht en GGDrU zijn verbonden aan het Regio Deal initiatief. Dit is een netwerk waarbinnen samen leren, reflecteren en kennisdelen centraal staat. Daarnaast is ook de Universiteit Utrecht aangesloten als partner. Het Louis Bolk Instituut (LBI) en GGDrU voeren het onderzoek gezamenlijk uit. LBI neemt hierin het voortouw en is hoofduitvoerder van het onderzoek. Een onafhankelijke procesbegeleider van Movisie waarborgt de samenwerking. 

Dit project is 1 van de 10 projecten uit onze ronde Ontwikkelen van kennis over een gezonde leefomgeving in kwetsbare wijken en gebieden. Hierin ontwikkelen gemeenten, GGD-en en onderzoekers samen praktijkgerichte kennis. 3 van deze 10 projecten zetten in op het systematisch volgen, evalueren en onderzoeken van de effecten en leerzame elementen. Ze zoeken antwoorden op vragen zoals: Hoe is het project verlopen? Wat was de werkwijze van de onderzoekers? Wat hebben zij wel of niet kunnen meten?

Gemeenten en GGD’en werken aan de doelen uit het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA), met in het bijzonder een gezonde generatie in 2040. Met subsidie uit ons programma Gezonde Leefomgeving Integrale Aanpak (GLIA) werken gemeenten en GGD'en samen in meer dan 50 projecten aan praktijkgerichte kennis over een gezonde leefomgeving. Met deze kennis kunnen gemeenten en GGD-en gezondheid meewegen bij het inrichten en beheren van de fysieke omgeving. GLIA zet in op de samenwerking tussen verschillende disciplines, domeinen en stakeholders.

Naast de 10 projecten die kennis ontwikkelen, zijn er ook 15 projecten die beleid ontwikkelen en uitvoeren en 30 korte impuls-projecten die praktijkvoorbeelden hergebruiken. GLIA is onderdeel van het bredere programma Gezonde Leefomgeving. Dat voeren ZonMw en RIVM samen uit in opdracht van het ministerie van VWS.