10 nieuwe projecten ontwikkelen kennis over gezondheid in kwetsbare wijken

Elk van de 10 projecten rond kwetsbare wijken richt zich op 1 of meerdere hoofdonderwerpen:

1. Systematisch volgen, evalueren en onderzoeken van ingrepen in de leefomgeving
2. Onderzoeken wat binnen kwetsbare wijken werkt
3. Kennisontwikkeling van processtappen voor de besluitvorming

Hieronder staan de gehonoreerde projecten gegroepeerd per hoofdonderwerp.

Wat zijn de effecten van uitgevoerde of lopende ingrepen in de leefomgeving? En wat zijn de werkzame elementen? Tot nu toe zijn relatief weinig ingrepen in de leefomgeving uitgebreid gevolgd, geëvalueerd of onderzocht. Om goed inzicht te krijgen in de effecten, is het nodig om antwoorden te zoeken op vragen zoals: Hoe is het project verlopen? Wat was de werkwijze van de onderzoekers? Wat hebben zij wel of niet kunnen meten?

• Ontmoeting in de wijk: wat werkt voor tienermeiden en vrouwen met een migratieachtergrond? Dit consortium gaat in de provincie Utrecht onderzoeken hoe ze ontmoetingsplekken kunnen inrichten die aansluiten bij tienermeiden en vrouwen met een migratieachtergrond. Dit wordt gedaan met behulp van onderzoeksmethoden Photovoice en het BOLK-model en levert een handelingsperspectief op voor gemeenten, GGD-en provincies.
• Groen Samenspel Dit consortium gaat in de gemeente Leiden onderzoeken hoe inwoners van kwetsbare wijken kunnen profiteren van de positieve werking van een groene omgeving op gezondheid. Er wordt middels datasets onderzocht wat de onderliggende mechanismen zijn en er worden samen met inwoners groene interventies in de wijk ontwikkelt.
• Samen gezond bezig in de wijk; een evaluatie van drie bewonersprojecten in Den Haag Zuidwest Dit consortium gaat 3 projecten evalueren in Den Haag Zuidwest. Het proces van herinrichtingen wordt samen met inwoners geanalyseerd en er wordt gezocht naar factoren die het gebruik van de projecten door inwoners bevorderen of belemmeren.

Het gebruik en effect van een gezonde leefomgeving verschilt per persoon . Verschillende factoren spelen hierbij een rol. Denk aan cultuur, leeftijd en huishoudenssamenstelling. Doordat behoeften uiteenlopen, zijn er meer voorbeelden nodig met een nauwkeurige omschrijving van de context en de effecten van de interventies. Wat werkt voor welke groep en waarom?

• GGroen: Ontsluiten van de Gezondheidswaarde van een Groen Zuid Limburg; wat werkt in kwetsbare wijken Dit RuimteGIDS consortium in Zuid-Limburg achterhaalt bij inwoners welke aanpassingen in het groen bijdragen aan het verbeteren van de gezondheid in kwetsbare wijken. Deze inzichten dragen vervolgens bij aan richtlijnen voor beleid en stimuleren het gebruik van groen. Het RuimteGIDS consortium bouwt voort op een samenwerkingsverband.
• Integraal werken aan een gezonde leefomgeving in kwetsbare wijken Dit consortium gaat in 3 Overijsselse gemeenten samen met bewoners en professionals fysieke en sociale problemen onderzoeken. Samen gaan ze leren wat werkt, waarom en voor wie en leveren ze praktische handvatten op voor professionals.
• Een fijne wijk maken we samen Dit consortium gaat inwoners betrekken bij verbetering van de leefomgeving in 2 wijken in Brabant middels realistisch evalueren en participatief onderzoek. In samenwerking met sleutelpersonen gaan ze in gesprek met inwoners om te komen tot oplossingsrichtingen voor de inrichting en het gebruik van de leefomgeving.

Het is belangrijk om bewoners van een kwetsbare wijk goed te betrekken bij hun leefomgeving, zonder hen te overvragen. Er is behoefte aan kennis om met name kwetsbare inwoners te betrekken en het gesprek aan te gaan.

Daarnaast zijn er verschillende domeinen betrokken bij de besluitvorming over de inrichting van de leefomgeving. Deze domeinen zijn niet altijd goed met elkaar verbonden en hebben soms andere zienswijzen. Hoe zorg je er dan voor dat de juiste mensen op het juiste moment aan tafel zitten?

• Bewonersinitiatieven in de leefomgeving voor langer gezond thuis wonen door ouderen in Flevoland Dit consortium gaat kennis ontwikkelen over bewonersinitiatieven van ouderen om langer gezond zelfstandig thuis te wonen in kwetsbare wijken in Flevoland. Zo komt er zicht op de impact van bewonersinitiatieven op bewoners, de wijk en besluitvormingsprocessen.
• Gezonde leefomgeving Nijmegen: Verbinden en organiseren van proces, advies, kennis en samenwerking Dit consortium maakt met actiegericht onderzoekt inzichtelijk welke maatregelen nodig zijn voor een gezonde leefomgeving in de Kanaalzone – Zuid in Nijmegen. Het project betrekt inwoners en professionals en brengt de processtappen van ruimtelijke projecten in kaart.
• Gezonde voedselomgeving als complex vraagstuk: samenwerking met inwoners in besluitvorming Dit consortium onderzoekt in de proeftuinen in Ede, Amsterdam en Rotterdam de besluitvorming voor het herinrichten van de voedselomgeving en ontwikkelt een aanpak voor gemeenten. De uitkomsten bieden gemeenten handvatten voor de besluitvorming.
• LivingLab Wijkaanpak Hitte Dit consortium ontwikkelt samen met drie Rotterdamse wijken een wijkaanpak en handreiking als volgende stap in het hitteplan. Het project betrekt bewoners van kwetsbare wijken en kijkt welke fysieke innovaties passend zijn en hoe men zich kan voorbereiden op hitte.

In bovenstaande alinea’s vindt u de gehonoreerde projecten, gegroepeerd per hoofdonderwerp. Deze hoofdonderwerpen zijn gebaseerd op de Kennissynthese Gezonde leefomgeving in kwetsbare wijken. Met deze kennissynthese achterhaalden Platform 31, Pharos en Onderzoeksinstituut IVO de kennisbehoefte én beschikbare kennis over een gezonde leefomgeving in kwetsbare wijken.

Het ZonMw-programma 'Gezonde Leefomgeving Integrale Aanpak' is onderdeel van het bredere programma ‘Gezonde Leefomgeving’ dat ZonMw en RIVM uitvoeren in opdracht van het ministerie van VWS. Uiteraard werken RIVM en ZonMw daarbij nauw samen met partners.

• Binnen het programma Gezonde Leefomgeving Integrale Aanpak zijn inmiddels nog meer projecten gestart. 15 projecten ontwikkelen beleid en voeren het uit en 30 (korte) projecten hergebruiken bestaande voorbeelden.
• In 3 (afgeronde) living labs werkten het fysiek en sociaal domein -over de domeinen heen- nauw met elkaar samen om kennis te benutten en toe te passen in de praktijk. 
• Gids Gezonde Leefomgeving (RIVM)
• Kennisbundel Gezond leven in gemeente en regio

Blijf op de hoogte via de Preventienieuwsbrief en LinkedIn ZonMw: Preventie