Vleuten en omstreken: open in gesprek over medicijngebruik
Bram Mertens schetst meteen een enorme uitdaging voor innovatie in de apotheek: personeelstekorten. Het project in de regio’s Vleuten/Leidsche Rijn en Leiden/Alphen aan den Rijn ontmoet veel enthousiasme onder apotheken. Maar 1 van de 14 locaties moest gedurende het project wegens personeelsgebrek tijdelijk sluiten. Mertens: ‘Helaas is het de vraag of het wel tijdelijk zal zijn. Het kenmerkt de ingewikkelde context waarin apotheken werken. Terwijl de ambitie om te vernieuwen juist zo sterk is. De meeste collega’s kiezen zeer bewust voor een rol als medebehandelaar, en willen niet alleen logistiek serviceverlener zijn.’
Als zorgverlener aangesproken
Voor Mertens staat het jaargesprek voor meer dan de interventie op zich. Door een zorgcomponent toe te voegen, promoveert het hele team als het ware tot farmaceutische adviseurs van de patiënt. ‘Met de implementatie van het jaargesprek oefenen medewerkers in consultvoering en het maken van zelfstandige keuzes. Ze worden proactief in plaats van reactief. De patiënt ziet daarvan de meerwaarde; mensen komen na een jaargesprek vaak terug met andere vragen rond medicijngebruik. Zo van: ik heb eerder een goed gesprek in de apotheek gehad, ik ga daar ook met mijn vervolgvraag naartoe. Het geeft onze mensen voldoening als zorgverlener te worden aangesproken. En het maakt de apotheek tot een veel interessantere plek om te werken. Daar profiteert ook de patiënt van.’
Medicatie als dagtaak
Hoewel Mertens aanvankelijk hogere getallen had ingeschat, is het aantal van 1.750 jaargesprekken indrukwekkend te noemen. De projectgroep verwacht uiteindelijk op zo’n 1.900 uit te komen. Patiënten zijn duidelijk geïnteresseerd en een groot deel plant inmiddels zelf een jaargesprek in via een online-afsprakensysteem. Een verschil met de eerder gestarte proeftuin in Amersfoort is de bredere insteek. Mertens: ‘Waar Amersfoort specifiek kijkt naar therapietrouw, voeren wij het gesprek nog wat opener. Waar loopt u tegenaan bij uw medicijngebruik? Patiënten geven het jaargesprek gemiddeld een 8,1. Bij ongeveer twee derde van de gesprekken komt een concreet actiepunt uit het gesprek naar voren. Dat zijn bijvoorbeeld praktische vragen rond innameschema’s. Mensen hebben soms een dagtaak aan de medicatie. Als je in het gesprek kunt zeggen dat alles tegelijk bij het ontbijt mag, neemt de therapietrouw enorm toe.’
Bij ongeveer twee derde van de gesprekken komt een concreet actiepunt uit het gesprek naar voren. Dat zijn bijvoorbeeld praktische vragen rond innameschema’s. Mensen hebben soms een dagtaak aan de medicatie.
Proactieve rol apotheek
Uiteraard is er ook een groep die geen behoefte heeft aan een jaargesprek. Die zeggen bijvoorbeeld: ik kom al elke 3 maanden bij de praktijkondersteuner van de huisarts (POH). Des te belangrijker is dan de samenwerking binnen de eerste lijn, zegt Mertens. ‘Onze huisartsen waren al gewend dat wij als apotheek veel doen. We hebben ervaren dat tussen de 5 en 10% van de jaargesprekken een terugkoppeling met de huisartspraktijk vergt. Maar de procesevaluatie wijst uit dat dit geen extra werkdruk oplevert.’ De verbeterde afstemming over het medicatiebeleid en de proactieve rol van de apotheek daarin levert eerder tijdwinst op, aldus Mertens. ‘We hebben het weliswaar niet gemeten, maar je kunt bedenken dat wij uit de gesprekken problemen oppikken die vaak ook door ons kunnen worden opgelost. Patiënten kunnen daarnaast ook los van het jaargesprek een afspraak inplannen. Dat gebeurt steeds vaker en ook dit trekt weer vragen weg bij de huisarts.’
Doosjes verstrekken
Het lijkt haast vanzelfsprekend dat de aanpak een vaste waarde wordt in de zorgverlening rond medicijngebruik. Helaas zijn er nog hobbels voor de bestendiging. Personeelstekorten zijn al genoemd, maar ook de vergoeding is een punt. Mertens is blij met het werk van de Nederlandse Farmaceutische Zorggroep (NFZ), die bij zorgverzekeraars consulten steeds vaker als prestaties gecontracteerd weet te krijgen. Het veld is er volgens Mertens klaar voor. Maar als puntje bij paaltje komt – en de vergoeding is toch ontoereikend – val je volgens hem als apotheker noodgedwongen terug op de basis onder de bedrijfsvoering: het verstrekken van het doosje. Dat kan volgens hem toch niet de bedoeling zijn als je aantoonbaar betere zorg kunt leveren door juist méér te doen dan dat.
Leukere werkgever
Net als andere projectleiders is Mertens vooral enthousiast over de proeftuin. Zijn suggestie voor collega’s verrast daarom niet: doe het! ‘En ik zeg erbij: doe het voorál in deze tijden van schaarste en personeelstekorten. Je wordt echt een leukere werkgever als je dit soort innovaties implementeert. Meer afwisseling, meer uitdaging en een groter werkplezier. Ik zie het als een mooie investering om de zorg die wij als apothekers bieden verder te brengen. Het is inspirerend om te kunnen doen waarvoor we zijn opgeleid.’
Tekst: Marc van Bijsterveldt (juni 2024)
Dit artikel is een vervolg op het in december 2022 gepubliceerde verhaal met Sanne Bakker: ‘Vleuten: interdisciplinair werken aan een jaargesprek’. Bram Mertens is beherend apotheker bij Apotheek Vleuten.
Nieuwe STIP Ronde Proeftuinen van start
Therapietrouw is een belangrijke voorwaarde voor een optimale inzet van geneesmiddelen. In de eerste STIP Ronde Proeftuinen Therapietrouw zijn 4 projecten afgerond. STIP staat voor ‘Stimulering Toepassing In de Praktijk’. Eind 2022 sloten in een tweede STIP Ronde 4 (nu nog lopende) projecten op de eerste projecten aan, waarbij ze de aanpak uit de eerste proeftuinen doorontwikkelden. Op 9 juli 2024 start STIP Ronde 5b, die breder is dan de eerste 2. Daarin gaan 4 nieuwe proeftuinen aan de slag met het implementeren van bewezen effectieve interventies in de dagelijkse praktijk van thuiswonende patiënten. Het gaat bijvoorbeeld om interventies op het gebied van afbouwen of stoppen van medicatie, medicatieoverdracht van tweede- naar eerstelijnszorg, therapietrouw en medicatiebeoordeling.