Taboes doorbroken door serious game voor Eritrese gemeenschap

‘Werk samen met partijen waar je energie bespeurt,’ adviseert Geertje Postma. 4 jaar geleden startte zij, in nauwe samenwerking met de doelgroep en praktijkprofessionals, Shkorey, een serious game voor Eritreeërs over onderwerpen als relaties, seksualiteit, zwangerschap en ouderschap. Hoe gaat het nu met het project en wat heeft het teweeggebracht?

Nog lang niet klaar na 4 jaar

Hoe gaat het nu met Shkorey? Wat meteen opvalt: projectleider Geertje is nog even enthousiast als aan het begin: ‘Misschien is het wel een voorwaarde om het project levend te houden,’ vertelt Geertje. ‘Want dat is wat je wil: zorgen dat het verdergaat. En dan bedoel ik niet alleen het product, maar veel meer. Je wil ook de expertise en de onderlinge verbindingen die zijn gemaakt doorgeven. Je kunt de wijsheid van de ervaringsdeskundigen en de wijze waarop je hebt leren samenwerken niet uit boeken halen. Dus als we Shkorey verder willen brengen, dan moeten we het actief blijven verspreiden.’ 

Wat is Shkorey?

Shkorey is een serious game en app gericht op mensen uit Eritrea. Vanaf 2025 is de app ook in het Arabisch beschikbaar. Het is ontwikkeld door jonge Eritreeërs, professionals uit de geboortezorg en beleidsmakers. Het kaart taboe-onderwerpen aan die in de Eritrese cultuur gewoontegetrouw minder makkelijk besproken worden. In de cultuursensitieve digitale spelomgeving komen onderwerpen aan bod als het menselijk lichaam, veilig vrijen, preconceptie, zwangerschap en het opvoeden van jonge kinderen. 

De app leidt op laagdrempelige wijze naar lokale zorg- en dienstverleners en andere relevante bronnen van informatie. Shkorey richt zich ook op zorg- en dienstverleners die werken met Eritrese cliënten. De game en app bevatten handleidingen voor verschillende beroepsgroepen zoals kraamverzorgers, verloskundigen en docenten.

Koester enthousiastelingen

‘Om alle opgedane kennis te behouden en door te geven, zoek je verbinding met de coalities van het landelijk actieprogramma Kansrijke Start,’ vervolgt Geertje. ‘Dat bleek 4 jaar geleden al een belangrijk aanknopingspunt te zijn. Hierin bleken bijna dezelfde partijen te zitten als waar wij mee (wilden) samenwerken. Daarom zijn ze belangrijk voor de voortzetting van Shkorey. Maar vanzelf gaat dat niet. Als het om samenwerken gaat, heb ik geleerd dat je altijd op zoek moet gaan naar waar de energie zit. Een partij kan nog zo logisch zijn om mee samen te werken; als er niemand is die erin gelooft en ervoor wil gaan, komt het niet van de grond. Dus zoek de mensen die ook impact willen maken. En blijf ook investeren in je netwerk van enthousiastelingen. Want daarmee behoud je wat je zo zorgvuldig hebt opgebouwd.’

Afbeelding
De wijsheid van de ervaringsdeskundigen en hoe je samenwerkt, haal je niet uit boeken.
Geertje Postma
Projectleider

Van eilanden naar netwerk

‘Waren we eerst losse entiteiten, door de samenwerking binnen de lokale coalities werden we een heel krachtig netwerk,’ vult verloskundige Faye aan. ‘Je komt voorbij ieders expertise, weet elkaar laagdrempelig te vinden, stelt elkaar vragen en vindt op die manier samen het wiel uit. Je bent echt een team, ondanks dat je allemaal tot een andere organisatie behoort. De ontstane kruisbestuiving tussen de groepsondersteuning en de Shkorey-app komt binnen het project mooi tot uiting. De Shkorey-app wordt ingezet als hulpmiddel tijdens de groepsbijeenkomsten, waarbij deelnemers en begeleiders zelf de app in hun eigen moedertaal kunnen gebruiken. En bevindingen tijdens de groepsbijeenkomsten, bijvoorbeeld slimme tips die de vrouwen elkaar onderling geven, worden weer meegenomen in de app.’

Visuele uitzetlijst

‘Een voorbeeld van zo’n wiel dat we samen uitvonden?’ Faye antwoordt: ‘Een visuele kraam-uitzetlijst. Er bleek in Nederland alleen een geschreven checklist te bestaan die zwangeren vertelt welke spullen ze in huis moeten halen voordat de baby wordt geboren. Kraamverzorgsters vertelden dat dat vaak niet begrepen wordt. Want wat is een hydrofiel washandje? En hoe kom je aan bedverhogers? We hebben van alle benodigdheden illustraties gemaakt en daaraan toegevoegd waar je dat kunt kopen of lenen. Je begrijpt: dat is niet alleen voor de Eritrese gemeenschap handig, daar heeft iedereen die niet (goed) Nederlands spreekt wat aan! Via de Shkorey-app en website is de visuele uitzetlijst vrij beschikbaar.’

Afbeelding
Faye Vermeer OBZ zwanger
De Nederlandse manier is niet altijd de beste manier.
Faye Vermeer
Verloskundige

Spiegel

Faye: ‘Wat ik ook inspirerend vond aan de samenwerking met de jonge Eritreeërs was de spiegel die je daardoor voorgehouden wordt. Want de Nederlandse manier is niet altijd perse de beste manier. We leren van elkaar en helpen elkaar. Het verrijkt je expertise als je die nieuwsgierige houding aanneemt, open wilt staan voor een andere manier. En nog steeds! Tijdens elke groepsbijeenkomst leer ik weer wat nieuws. Het is een lerend proces dat alleen werkt met de inbreng van de doelgroep.’ 

Een baby is een gift of God

Als jonge Eritrese man behoort Daniel tot de doelgroep van Shkorey. ‘”A baby is a gift of God,” zegt men in Eritrea. Het krijgen van een kind plan je niet. Dat staat haaks op hoe er in Nederland over gedacht wordt,’ legt Daniel uit. ‘Al vóór de subsidie van ZonMw rond was, betrok Geertje me bij Shkorey. De game kaart verschillende onderwerpen aan, dus ik heb samen met een groep jongeren korte video’s gemaakt. Ik heb daar veel van geleerd. Hoe alcohol en stress ingrijpen op de zwangerschap, maar ook de ingewikkeldheid rond een verliefdheid op een alleenstaande zwangere vrouw. Die laatste video bleek stof voor discussie tussen mijn vrienden en mij, want in Eritrea is het echt “not done” om een relatie met een ongetrouwde moeder aan te gaan. Dus dat is een voorbeeld wat Shkorey ook bij mij heeft bereikt: belangrijke onderwerpen aankaarten waar eigenlijk nooit over gesproken wordt’. 

Afbeelding
Daniel Tuem OBZ
Ongetrouwd een kind krijgen is "not done" in Eritrea.
Daniel Tuem
Filmmaker, regisseur, trainer, podcastmaker en coördinator

Arabische versie in de maak

Daniel: ‘Geertje gaf ons veel ruimte in het maakproces. Daardoor konden we in vrijheid dingen uitzoeken en onszelf ontwikkelen. Dat heeft me veel gebracht. Ik heb mezelf kunnen laten zien als schrijver en regisseur en ben inmiddels doorgegroeid  tot podcastmaker, trainer en aandachtsfunctionaris Nu Niet Zwanger in Friesland. Het belang van Shkorey is zó groot; ik ga ervoor zorgen dat iedereen het gaat leren kennen!’ ‘Daniels rol is heel breed en belangrijk geweest,’ vervolgt Geertje. ‘Hij begeleidt op dit moment de groep die de Arabische versie ontwikkelt. Hij is betrokken bij de trainingen over hoe je als professional kinderwensgesprekken aangaat en hoe anders dat is bij mannen en vrouwen. Dat onderwerp wordt als super privé beschouwd. Dus je kunt zo’n gesprek niet op de Hollandse manier starten: dan bereik je het tegenovergestelde.’ 

Afbeelding
Filmteam Shkorey OBZ
Daniel en collega’s werken aan de film die de basis vormt van de serious game Shkorey

Cultuursensitief werken

‘Dat cultuursensitieve wat Geertje hier zo mooi beschrijft, is voor mij echt een eyeopener geweest,’ vult Faye aan. ‘Dat komt op duizend-en-een manieren terug in je werk. Ik ben als verloskundige bijvoorbeeld gewend om te vragen: “Drink je alcohol?” Iemand uit Eritrea zal dan “nee” antwoorden. Niet wetende dat een populair  Eritrees drankje, “Suwa,” alcohol bevat. Dus weet ik nu dat je moet vragen: “Drink je weleens Suwa?” om dan uit te leggen dat je dat tijdens de zwangerschap beter niet kunt doen. En zo zijn er nog veel meer voorbeelden: hoe je een echo bespreekt, hoe je het gesprek aangaat met een verliefde puber en hoe opvoeden in Nederland wordt gezien. De app biedt iedereen die met de doelgroep werkt, van kraamverzorgster tot pedagogisch medewerker, van asielzoekerscentrum-medewerker tot docent, een handreiking hoe je dat doet.’ 

Cultural mediators

‘Waar wij ook heel trots op zijn,’ vertelt Geertje, ‘is dat naast de ontwikkeling van de Shkorey-app ook is gestart met cultuur-sensitieve groepsondersteuning rondom zwangerschap en ouderschap. Hierbij werken een aantal partijen samen om aanvullende ondersteuning te bieden aan Tigrinya en Arabisch sprekende zwangeren en moeders. Belangrijke succesfactor hierbij is de samenwerking met lokale cultural mediators. Als ervaren moeders én leden van hun eigen (culturele) gemeenschappen, maken zij naadloos de verbinding tussen deze (aanstaande) moeders en het soms best ingewikkelde Nederlandse (zorg)systeem. Na hun bevalling stromen de deelnemers “aan de hand” van de cultural mediators door naar de ouderschapsgroep én eventueel andere extra benodigde ondersteuning. Inmiddels is deze groepsondersteuning in Gemeente Leeuwarden geborgd binnen de lokale Kansrijke Start programma’s.’ 

Over de geïnterviewden

  • Projectleider Geertje Postma deed onderzoek in verschillende Afrikaanse landen waarvan ze de geleerde lessen nu toepast in haar werk in Nederland. 
  • Verloskundige Faye Vermeer haakte voor de ontwikkeling en uitvoering van de groepsondersteuning bij Shkorey aan, omdat zij ervoor gaat dat iedereen gedurende de zwangerschap en kraamtijd passende ondersteuning en juiste informatie krijgt, ook als Nederland niet je geboorteland is. 
  • Daniel Tuem is van Eritrese afkomst en is filmmaker, regisseur, trainer, podcastmaker en coördinator. Dus voor deze alleskunner was meewerken aan Shkorey dé manier om voor Eritreeërs gevoelige onderwerpen meer bespreekbaar te maken.

Meer informatie

Colofon

Tekst: Marieke Stegenga
Beeld: Project Shkorey
Eindredactie: ZonMw