Oefentherapie voor gezond beweeggedrag in de leefomgeving van cliënten

Oefentherapie is leren om blijvend anders te bewegen
De zorgkosten stijgen door toenemende- en complexere zorgvragen en vergrijzing. Zorg en functioneren in de eigen leefomgeving is van belang voor de continuïteit van zorg. Oefentherapeuten sluiten hier naadloos op aan door zich te richten op optimaal bewegen en functioneren van de cliënt in de eigen context.

In deze blog neemt Margreet Wortman, senior onderzoeker lectoraat Oefentherapie - Dagelijks Bewegen! Bij de Hogeschool van Amsterdam, ons mee in onderzoek naar het optimaliseren oefentherapie voor gezond beweeggedrag in eigen context.

Cliënten met chronische pijnklachten

Cliënten met langdurige spier- en gewrichtsklachten (musculoskeletale klachten) komen vaak bij de oefentherapeut, omdat zij pijn en beperkingen in het dagelijks leven ervaren. In alle activiteiten van het dagelijks leven zoals bij het huishouden, sociale activiteiten, sporten en werk speelt bewegen een grote rol. Bewegen is voor de meeste mensen vanzelfsprekend, maar voor wie te maken heeft met pijnklachten is dat anders.

De Dag van de Oefentherapeut

Op 1 juni vindt jaarlijks de Dag van de Oefentherapeut plaats. Ruim 100 jaar geleden startte de eerste opleiding Oefentherapie in Nederland op 1 juni 1921. De vereniging van oefentherapeuten (VvOCM) organiseert de Dag van de Oefentherapeut om oefentherapeuten in het zonnetje te zetten en oefentherapie onder de aandacht te brengen. Veel oefentherapiepraktijken organiseren op deze dag beweegactiviteiten voor cliënten.

Optimaliseren gezond beweeggedrag in context cliënt

Oefentherapeuten staan voor de complexe opdracht om cliënten te begeleiden in optimaal bewegen en functioneren in de eigen leefomgeving. Zij richten zich op het bewegen en gedrag gerelateerd aan de hulpvraag en de mogelijkheden van de cliënt. Vanuit een persoonsgerichte benadering en rekening houdend met lichamelijke, sociale, emotionele en persoonlijke aspecten past de oefentherapeut daarbij verschillende behandelingsstrategieën toe, waaronder motorisch leren, gedragsveranderingstechnieken en zelfmanagementondersteuning. Cliënten hebben echter vaak moeite met het toepassen van ander beweeggedrag vanuit de oefentherapiepraktijk naar hun eigen leefomgeving. Om hier verbetering in aan te brengen is het project Optimising Exercise Therapy to improve healthy movement behaviour in the patient’s context gestart.  In het onderzoeksproject onderzoeken we hoe de oefentherapie voor gezond beweeggedrag in de eigen context van cliënten geoptimaliseerd kan worden. We richten ons op de hiervoor genoemde 3 pijlers van het oefentherapeutisch handelen: motorisch leren, gedragsveranderingstechnieken en zelfmanagementondersteuning.

Contextgericht behandelen

Het onderzoeksproject sluit geheel aan bij de nieuwe visie (2023) van de Vereniging van Oefentherapeuten Cesar en Mensendieck waarin gesteld wordt dat in 2030 de oefentherapeut gezien wordt als contextgericht behandelaar waarbij zij bij de cliënt passende zorg leveren. De cliënt en zijn context zijn het uitgangspunt van het oefentherapeutisch handelen. Met de context bedoelen we de beweegomgeving van de cliënt zoals werk, hobby, dagelijkse (sociale) activiteiten. Contextgericht behandelen is volledig afgestemd op de hulpvraag van de cliënt. Als een cliënt bij de oefentherapeut komt met nek-schouderklachten, worden gezamenlijk de problematische bewegingen geïnventariseerd. De uitvoering hiervan wordt geoptimaliseerd door aan te sluiten bij de taak en de omgeving. De cliënt leert anders te bewegen in de praktijk van de oefentherapeut, maar de daadwerkelijke toepassing van het gezonde beweeggedrag in het dagelijks leven is doorslaggevend voor het behandelresultaat. Contextgericht behandelen vraagt om samenwerken van oefentherapeuten en andere zorgprofessionals rondom de cliënt en daarnaast wordt e-health steeds belangrijker.

Samenwerking en financiering

In het onderzoeksproject werkt de Hogeschool van Amsterdam samen met de Hogeschool Utrecht en Hogeschool Windesheim, ervaringsdeskundigen van Cliëntenbelang Amsterdam en Pijnpatiënten naar één stem, Landelijk Netwerk Chronische pijn en Vereniging van Oefentherapeuten Cesar en Mensendieck (VvOCM). Ze gaan de kennis over oefentherapeutische behandelstrategieën vergroten en meetinstrumenten voor gezond beweeggedrag in de context van de cliënt verzamelen om een online toolbox of app te ontwikkelen die oefentherapeuten en cliënten ondersteunt bij het succesvol aanpassen van beweeggedrag van cliënten in hun eigen context. Het onderzoeksproject  krijgt subsidie vanuit het ZonMw-programma Paramedische Zorg. Het project past goed in het programma omdat we door kennisvergroting, onderzoek en de ontwikkeling van kwaliteitsproducten een bijdrage leveren aan de verbetering van beweeggedrag en daarmee aan de gezondheid van cliënten.

Oefentherapie onderzoekscommunity

Gedurende het gehele project worden cliënten, ervaringsdeskundigen, betrokken om de opbrengsten zo goed mogelijk aan te laten sluiten bij hun wensen en behoeften. Daarnaast wordt een oefentherapie onderzoekscommunity gevormd met onderzoekers, cliënten, oefentherapeuten en andere beweegzorgprofessionals, en docent-onderzoekers van verschillende hogescholen. Mijn missie is dat de onderzoekslijn en het onderzoeksprogramma ‘beweeggedrag in de context van de cliënt’ bestendigd wordt en dat opbrengsten van ons onderzoek breed uitgedragen worden zowel op de Hogeschool van Amsterdam en Hogeschool Windesheim, waar de bachelor oefentherapie opleidingen gevestigd zijn, als in het werkveld.

ZonMw en oefentherapie

ZonMw stimuleert onderzoek op het gebied van oefentherapie. Vanuit het programma Paramedische zorg financieren we diverse onderzoeken naar bijvoorbeeld aanbevelingen voor fysiotherapie en oefentherapie op afstand, naar beperkte gezondheidsvaardigheden binnen de fysio- en oefentherapie en naar de ontwikkeling van overstijgende richtlijnen voor een brede doelgroep binnen de fysio-en oefentherapie. Bekijk dit overzicht voor meer over ZonMw en oefentherapie.

Colofon

Tekst: Margreet Wortman
Eindredactie: ZonMw