Toegroeien naar een interprofessionele leer- en werkcultuur maakt zorg persoonsgerichter

‘In een interprofessionele leer- en werkcultuur werken alle zorgprofessionals die betrokken zijn bij de cliënt voortdurend vanuit dezelfde visie. Bovendien stellen professionals elkaar voortdurend kritische vragen, leren en innoveren samen en nemen gezamenlijk initiatief als verandering nodig is’, legt projectleider Anneke van Vught uit. Zij is associate lector Organisatie van Zorg en Dienstverlening aan de HAN.

In verpleeghuizen werken de zorgteams en behandelteams op dit moment, volgens Van Vught, meestal gescheiden. Beleid maken en daarnaar handelen gebeurt nog te vaak monodisciplinair. Maar voor persoonsgerichte zorg, waarbij zorg altijd is afgestemd op iemands specifieke behoeften, is interprofessioneel werken en leren een belangrijke voorwaarde, benadrukt Van Vught.

Dat er nog veel te winnen valt in het interprofessioneel leren en samenwerken, zeggen ook de professionals die meedoen aan EVIDENCE 2.0. De deelnemers zijn alle teamleden van 14 teams uit 6 verpleeghuizen. Zij hebben, nog voor de coronacrisis, in interviews en vragenlijsten aangegeven hoe zij denken over interprofessioneel leren en werken. Deze professionals geven aan dat leren nu wordt gezien als een activiteit ‘die erbij komt’, zegt Van Vught. ‘De samenwerking gaat beter als het zorgteam en behandelaren elkaar regelmatig kunnen spreken, zowel informeel, als in een formeel overleg. Maar aanwezig zijn bij zo’n overleg is niet voor iedereen altijd haalbaar. Bovendien gaan deze overleggen niet altijd door.’ Zorgprofessionals zijn, zeggen zij zelf, onvoldoende op de hoogte van elkaars kwaliteiten en de taken van collega’s uit een ander team.

Om wel een interprofessionele leer- en werkcultuur te laten bloeien, zijn kartrekkers nodig die zelf in de teams werken, benadrukken de zorgprofessionals. ‘Betrokken collega’s die de meerwaarde niet alleen met kennis toelichten maar ook met humor. En die actief meedoen in de zorg, en waarmee je ook in de koffiepauze kunt overleggen over dilemma’s.’

Ook in het project waar EVIDENCE 2.0 op voortborduurt, EVIDENCE 1.0, werd duidelijk hoe onmisbaar zo’n enthousiaste kartrekker is voor leren en verbeteren, zegt Van Vught. Hierbij werden verpleegkundigen en verzorgenden gecoacht in het implementeren van Evidence Based Practice (EBP). Dit lukte volgens haar het beste in organisaties waar teamleden elkaar coachten.

Wat een zorgverlener een goede coach maakt hangt niet per se af van functie of opleiding, bleek uit de evaluatie. ‘In 1 verpleeghuis was het een verzorgende die haar collega’s overtuigde te stoppen met onnodige handelingen, op basis van Beter Laten. Dat scheelde hen tijd die ze kunnen gebruiken om van elkaar te leren.’

De EBP-methodiek is ook heel waardevol voor het ontwikkelen van een interprofessionele leer- en werkcultuur, stelt Van Vught. ‘Samenwerken op basis van EBP draagt bovendien bij aan persoonsgerichte zorg. De wensen en voorkeuren van de cliënt centraal stellen is één van de pijlers van EBP. Veel zorgprofessionals kennen de methodiek al, of maken zich deze vrij eenvoudig eigen, weten we uit het vorige project.’

Veel professionals noemen in de voormeting voor EVIDENCE 2.0 dat ook het gezamenlijk vieren van successen essentieel is voor een cultuurverandering. ‘Zoals even met zijn allen uitspreken dat je in een drukke periode veel steun aan elkaar hebt gehad. En als iemand een presentatie mag geven op een conferentie daar ook expliciet aandacht voor hebben’, zegt Van Vught.

In september begint de actiefase van het onderzoek. Met de lessen uit EVIDENCE 1.0, de interviews en vragenlijsten in de hand gaan de deelnemende zorg- en behandelteams in de verpleeghuizen elkaar eerst beter leren kennen. ‘De bedoeling is dat bijvoorbeeld een fysiotherapeut meer zicht krijgt op het werk van een verzorgende. En op wat zijn of haar visie is op de zorg, waar de gedrevenheid zit en wat zijn of haar kwaliteiten zijn’, legt van Vught uit.

Voor de deelnemers aan EVIDENCE 2.0 is het aan henzelf om te bepalen met welke methodieken ze willen toegroeien naar een interprofessionele leer- en werkcultuur. Zorgprofessionals uit de eigen organisatie krijgen hierbij de rol van interne coach en zij worden zelf gecoacht door 2 docenten van de HAN.

‘In het vorige project ontwikkelden coaches een quiz die inzicht gaf in de kennis van het zorgteam. Deze quiz was heel leerzaam volgens de collega’s’, zegt Van Vught. ‘Dat is een mooi voorbeeld van hoe een team zelf aan de slag gaat met samen leren, die uiteindelijk ook leidt tot meer persoonsgerichte zorg. Want hoe meer kennis zorgprofessionals over elkaars kwaliteiten hebben, hoe beter ze gezamenlijk de zorg kunnen afstemmen op specifieke behoeften van de bewoners.’

Tekst: Jeroen Wapenaar
Eindredactie: ZonMw