Samenwerken aan multidisciplinaire keuzetabellen

‘Hoe mooi is het als de consultkaart knieartrose van de Nederlandse Orthopaedische Vereniging (NOV) en Patiëntenfederatie Nederland ook aansluit bij de standaard van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG)’, dacht Gerda van der Weele. En zo ontstond het plan om deze consultkaart te vernieuwen en het project Transmuraal bruikbare keuzetabel behandelopties knieartrose ontwikkelen. ‘Samen met betrokken beroepsgroepen en de patiënten, want we wilden voorkomen dat er straks 3 of zelfs nog meer keuzetabellen zouden zijn. Dan wordt het een warboel, voor zowel patiënt als zorgprofessional.’

Gerda zocht vanuit het NHG contact met oorspronkelijke eigenaren, de NOV en Patiëntenfederatie Nederland en betrok daarnaast het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF). Alle partijen zagen het belang van een nieuwe keuzetabel in en wilden graag meewerken aan de herziening.

Namens het KNGF werkte Mitchell van Doormaal mee: ‘Ik vind het net als Gerda belangrijk dat alle zorgprofessionals hetzelfde verhaal vertellen. Zeker ook bij fysiotherapie, waar patiënten zich zonder tussenkomst van de huisarts kunnen laten behandelen. Daarnaast moet een fysiotherapeut op de hoogte zijn van andere behandelmogelijkheden, en terugverwijzen naar de huisarts als dat nodig is. Ik onderstreep dan ook het doel om één keuzetabel te maken die voor verschillende zorgprofessionals bruikbaar is in de praktijk.’

Gerda van der Weele werkt als programmaleider keuzetabellen en senior wetenschappelijk medewerker bij de afdeling richtlijnontwikkeling van het NHG. Ze houdt zich o.a. bezig met het ontwikkelen en actualiseren van keuzetabellen. ‘Patiënt en zorgprofessional kunnen een keuzetabel als hulpmiddel gebruiken tijdens het gesprek. In mijn tijd als praktiserend huisarts waren die er niet. Ik vind ze een echte aanwinst, ze helpen bij gedeelde besluitvorming. Ik heb als huisarts maar ook als patiënt ervaren hoe belangrijk het is om te weten wat de opties zijn.’

Om tot een herziene versie te komen, is de bestaande consultkaart als uitgangspunt genomen. Wat was verouderd, wat miste en kwam de informatie nog overeen met de huidige richtlijnen? ‘Zo stelde Mitchell bijvoorbeeld voor om oefentherapie toe te voegen’, aldus Gerda.
 
Mitchell licht dat graag toe: ‘Op de consultkaart werd wel leefstijladvies genoemd, maar oefentherapie ontbrak. Dat is echt iets anders. Juist mensen die al een tijdje artrose – en dus pijn – hebben, lukt het niet altijd om zelf hun leefstijl aan te passen. Ze komen dan in een negatieve spiraal terecht waarbij ze minder actief worden en de pijn alleen maar erger wordt. Door als fysiotherapeut patiënten te begeleiden en te trainen op bijvoorbeeld spierkracht en conditie kun je ze uit deze spiraal helpen. Een belangrijke toevoeging , die al in de richtlijnen beschreven staat en waar iedereen het dus ook mee eens was.’

De communicatie vond online en telefonisch plaats. Als projectleider en penvoerder stuurde Gerda voortdurend mailtjes rond naar alle betrokkenen. ‘Nooit 1 op 1, want ik vind het belangrijk dat iedereen weet hoe andere projectgroepleden ergens over denken. Dat heeft zeker bijgedragen aan de transparantie en snelheid van het ontwikkelproces.’

Alle informatie was aanwezig en de beroepsgroepen waren al betrokken geweest bij de ontwikkeling van elkaars richtlijnen, dus inhoudelijke discussies heeft de projectgroep eigenlijk nauwelijks gehad. ‘Maar op het moment dat je heel compact en to the point moet communiceren, kun je wel botsen over kleine dingen’, vertelt Gerda. ‘Zoals het uitdrukken van een risico: presenteer je getallen, percentages, of heb je het over een ‘groot’ of ‘klein’ risico? Thuisarts.nl heeft vanuit hun expertise om richtlijnen te vertalen naar de patiënt een belangrijke rol gehad in de formulering.’

Mitchell van Doormaal is als senior medewerker Kwaliteitsbeleid verantwoordelijk voor de richtlijnontwikkeling binnen het KNGF. Hij merkte tijdens zijn opleiding en werk als fysiotherapeut dat er een behoorlijke kloof is tussen wetenschap en praktijk. ‘Voor veel fysiotherapeuten is het niet altijd makkelijk om wetenschappelijke bevindingen om te zetten naar concreet handelen in de praktijk.'

'Vanuit het KNGF is het ons doel om wetenschappelijke, soms ingewikkelde en abstracte informatie te vertalen naar de praktijk via onder andere richtlijnen. Tot op het niveau van de individuele patiënt, die voor je zit in de behandelkamer.'

Niet alle onderwerpen lenen zich om samen met verschillende beroepsgroepen een keuzetabel te ontwikkelen. ‘Deze aanpak en manier van communiceren werkte, omdat er al een goede basis lag’, vindt Mitchell. ‘Als je een nieuwe keuzetabel wilt maken over een onderwerp waarbij er geen overeenstemming is tussen de richtlijnen, is het een ander verhaal.’ Dat weet Gerda uit ervaring. ‘Dan moet je het eerst met de projectgroep eens worden over de inhoud en vorm. Voor welke keuzesituatie ga je een keuzetabel maken, wat is het nut en de noodzaak ervan? Dat moet voor iedereen kraakhelder zijn voor je verder kan. Zonder goede basis zoals bij knieartrose, is het een langer en ingewikkelder proces.’

De keuzetabel knieartrose is sinds september 2020 online beschikbaar voor zowel zorgprofessional als patiënt. ‘Ik hoor alleen maar positieve reacties’, aldus Mitchell. ‘Wat ik mooi vind, is dat je als zorgprofessional uitstraalt dat er eenheid is op dit onderwerp. We doen dit samen, met 1 boodschap voor de patiënt, en het helpt de patiënt om keuzes te maken samen met de zorgprofessional.’ ‘Dat uit zich ook in de integratie met Thuisarts.nl’, voegt Gerda toe. ‘In de keuzetabel zijn linkjes opgenomen naar filmpjes van Thuisarts.nl. En ook bij de richtlijn voor huisartsen is een directe link naar de keuzetabel gekomen. We zijn continu aan het kijken hoe we de vindbaarheid kunnen verbeteren.’

Binnen het NHG onderzoekt Gerda nu welke keuzesituaties zich het meest lenen voor het ontwikkelen van een dergelijk (multidisciplinair) hulpmiddel. ‘Dat is nog niet zo eenvoudig. De basisvoorwaarde is dat er een richtlijn is, geautoriseerd door de beroepsgroep. Dat zijn er al zo’n 140. Vervolgens kijken we of er meerdere behandelopties zijn. Bij een simpele keuze, zoals wel of geen antibiotica gebruiken bij een urineweginfectie, is een keuzetabel een te zwaar middel. Ook moet het onderwerp zich lenen voor gedeelde besluitvorming.’

‘Maar aan die voorwaarden voldoen nog steeds zo’n 80 onderwerpen. Er is geen tijd en geld om voor allemaal een keuzetabel te maken. Samen met huisartsen en patiënten kijken we nu of we tot een geprioriteerde lijst kunnen komen om de komende jaren mee aan de slag te gaan. En ook dan zoeken we de samenwerking op met andere beroepsgroepen. Met hetzelfde doel: vandaag is de patiënt bij de ene zorgprofessional, morgen bij een andere. Bij wie hij ook is, zorgprofessionals moeten dezelfde taal spreken.’

Wil je meer weten over de multidisciplinaire samenwerking bij de ontwikkeling/herziening van keuzetabellen? Neem dan contact op met Gerda van der Weele via g.vanderweele@nhg.org.

Tekst: Milou Oomens (Doelgroep in Beeld)
Eindredactie: ZonMw