Hoe bied je nabestaanden troost in coronatijd?
Troost op Facebook
Net als bij hun andere activiteiten over gezond werken in de zorg zoeken Hanneke Knibbe en haar broer Nico Knibbe vooral praktisch bruikbare kennis en tips. Als pilot hebben ze een Facebookgroep geopend. Bezoekers kunnen hier hun ervaringen met afscheid nemen en rouwen delen met anderen in soortgelijke situaties. In korte tijd zijn er veel verhalen binnengekomen. ‘Veel meer dan ik had verwacht,’ zegt Hanneke Knibbe.
Tips uit de zorg
De onderzoekers verzamelen ook tips en ervaringen via persoonlijke contacten met zorgverleners, begrafenisondernemers en uitvaartbegeleiders. ‘We inventariseren en analyseren al deze manieren om nabestaanden steun te bieden in de huidige complexe situatie en daarna. Door ze te delen proberen we mensen op een praktische en eenvoudige manier hulp te bieden.’ Delen gebeurt bijvoorbeeld door de filmpjes op de Facebookpagina met interviews over rituelen en manieren om afscheid te nemen.
De weduwe heeft de opname van de afscheidsdienst steeds opnieuw bekeken. Dat troost haar.
Indrukwekkende verhalen
De verhalen maken soms veel indruk. Nico herinnert zich de vrouw die de begrafenis van haar man had laten streamen zodat anderen die op afstand konden meebeleven. ‘Na het afscheid heeft ze de opname steeds opnieuw bekeken. Dat troost haar.’ Ook het verhaal van een verpleegkundige op de spoedeisende hulp is hem bijgebleven. Haar vader was aan corona gestorven. ‘Weken later werd op de spoedeisende hulp een man binnengebracht van haar vaders leeftijd, die ook ging sterven aan corona. Zijn 3 dochters mochten niet bij hem zijn, de verpleegkundige wel. Die heeft in een column beschreven wat dit betekende voor háár rouwverwerking en voor die van zijn dochters. Zo’n verhaal kan zorgverleners inspireren en biedt nabestaanden troost.’
Gestructureerd project
‘De Facebookpagina maakte duidelijk hoe groot de behoefte aan informatie is. Maar de verhalen op deze pagina geven geen systematisch beeld’, zegt Nico Knibbe. De onderzoekers hebben daarom met hulp van hoogleraar palliatieve zorg Saskia Teunissen en een psycholoog ouderenzorg een meer gestructureerd project opgezet. Met vragenlijsten en interviews met nabestaanden willen ze meer inzicht krijgen in wat nabestaanden steunt in hun verdriet. Deze kennis willen ze gebruiken om zorgverleners te informeren en tips te geven over rouwen in tijden van corona. Ze maken ook een e-learning voor zorgverleners en werken mee aan een documentaire. De combinatie van “harde” wetenschap en een verhalende benadering is kenmerkend voor dit project, zegt Nico. ‘Die mix is heel inspirerend.’
Documentaire KRO-NCRV
In het kader van het project 'Rouwen in tijden van corona' heeft LOCOmotion meegewerkt aan een documentaire die KRO-NCRV in 2020 heeft uitgezonden. Voor dat project zette de regisseur op diverse plaatsen in het land een ouderwetse, witgeverfde telefooncel neer. Nabestaanden konden hier in een denkbeeldig telefoongesprek hun gevoelens over het verlies delen. Dat bood hen troost en hielp hen om het gemis te verwerken. Met hun toestemming zijn hiervan opnames gemaakt. Ze worden gebruikt op de Facebookpagina, en binnenkort ook op de website voor zorgverleners. Zie hier een paar fragmenten:
> Fragment 1 Uden
> Fragment 2 Drunen en Zwolle
> Fragment 3 Drunen en Amsterdam (Bijlmer)
Meer informatie over het project
ZonMw en COVID-19
De COVID-19-pandemie had en heeft een grote impact op de kwaliteit van leven van mensen die ongeneeslijk ziek zijn en hun naasten. Om hen goede zorg en ondersteuning te kunnen bieden, binnen de grenzen van maatregelen tijdens een pandemie, financieren we onderzoek naar palliatieve zorg en rouwverwerking in coronatijden. Dit project is daar 1 van.