Pieter Omtzigt heeft op 1 december 2021 met een motie de regering verzocht zo snel mogelijk wetenschappelijk onderzoek te laten starten naar redenen en oorzaken van oversterfte in het vierde kwartaal van 2021. Op een aantal manieren wordt dit momenteel onderzocht en zijn er plannen voor nader onderzoek. Het CBS en RIVM publiceren op reguliere basis over sterfte. Nader onderzoek wordt verricht naar perioden waarin oversterfte optrad. Daarnaast wordt er door ZonMw een extra en aanvullend onderzoekstraject opgezet waar wetenschappers die niet verbonden zijn aan het RIVM of CBS vervolgonderzoek kunnen doen.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) publiceert sinds 2009 wekelijks het totaal aantal overleden mensen en vergelijkt dit aantal met het verwachte aantal sterfgevallen. Ook het RIVM houdt met deze CBS data de sterfte wekelijks bij in de Sterftemonitor. Er is sprake van oversterfte als meer mensen overlijden dan verwacht. In een nieuwsbericht van begin 2022 bericht het CBS dat er in 2021 meer sterfgevallen waren dan 2020.
Door oversterfte tijdens de COVID-19 pandemie nader te onderzoeken, krijgen we de impact van de pandemie nog beter in beeld. Ook draagt onderzoek hiernaar bij aan het achterhalen van de oorzaken en redenen van (over)sterfte.
Het CBS publiceert op reguliere basis statistieken over sterfte en doodsoorzaken. In perioden van oversterfte wordt nader onderzoek uitgevoerd.
Er is door het CBS een eerste voorlopig beeld geschetst van de oversterfte en de sterfte door COVID-19 en andere doodsoorzaken tijdens golven van oversterfte.Voor deze studie zijn doodsoorzakengegevens, sterftecijfers en gegevens over het gebruik van langdurige zorg en leeftijd gecombineerd. Op verzoek van het ministerie van VWS, heeft ZonMw een onafhankelijke klankbordgroep samengesteld. Deze onafhankelijke klankbordgroep van experts is gevraagd om te reflecteren op de resultaten en de invloed hiervan op het voorgestelde plan van aanpak voor verder onderzoek.
De klankbordgroep heeft een brede expertise en is samengesteld uit 16 leden met zeer uiteenlopende affiliaties en een achtergrond in de epidemiologie, demografie, politicologie, public health, medische informatiekunde, data science, statistiek, psychologie, geneeskunde, farmacologie, pathologie en gezondheidszorgonderzoek.
Voorzitter
De heer prof. dr. R. (Robert) Verheij
Vicevoorzitter
De heer prof. dr. K. (Koos) van der Velden
Leden
Mevrouw prof. dr. A. (Agneta) Fischer
De heer prof. dr. A. (Arfan) Ikram
Mevrouw prof. dr. A. (Anne-Mei) The
Mevrouw dr. D. (Dianne) de Korte-de Boer
De heer prof. dr. E. (Eelco) Hak
Mevrouw dr. E. (Eline) van den Broek-Altenburg
De heer prof. dr. F. (Frans) van Poppel
De heer drs. H. (Hidde) Boonstra
De heer dr. J. (Jan) von der Thüsen
De heer prof. dr. K. (Koos) van der Velden
De heer prof. dr. N. (Niek) Klazinga
De heer prof. dr. P. (Pieter) van Baal
De heer prof. dr. R. (Rein) Houben
De heer prof. dr. R. (Ronald) Meester
Naast de reguliere en aanvullende (over)sterfteonderzoeken van het CBS en RIVM, zet ZonMw op verzoek van het ministerie van VWS een aanvullend verdiepend onderzoekstraject op. ZonMw is volledig onafhankelijk in het signaleren van onderzoekstrends, het financieren, stimuleren en ondersteunen in wetenschappelijk onderzoek. Dit aanvullende onderzoekstraject zal helpen bij het duiden van de redenen en oorzaken van oversterfte. Naast de data die beschikbaar is bij het CBS en RIVM, kunnen eigen onderzoeksdata gebruikt worden voor dit vervolgonderzoek via ZonMw.
Lopende onderzoeken die wij tot nu toe financieren bevatten geen directe studies naar oversterfte. Wel financieren we onderzoeken naar het verloop van de ziekte en sterfgevallen in een bepaalde periode. Deze onderzoeken helpen mogelijk bij redenen en verklaringen van oversterftecijfers en zijn te vinden op onze website onder de volgende thema’s:
ZonMw financiert ook onderzoek naar de effecten van uitgestelde electieve operaties en zorgmijding. Bijvangst van dit onderzoek kan zijn dat inzicht ontstaat in oversterfte door erger wordende klachten door uitstel van behandelingen. De TRACE II-studie bekijkt op basis van de resultaten in hoeverre uitstel (en de mate van uitstel) de kans op complicaties en sterfte verhoogt.