Van zorgverleners wordt verwacht dat zij palliatieve zorg kunnen verlenen en op tijd specialisten raadplegen. Dit stelt eisen aan de kennis en kunde van zorgverleners. De komende jaren wil het programma ‘Palliantie. Meer dan zorg’ daarom bijdragen aan beter onderwijs over palliatieve zorg.
Door het in kaart brengen van knelpunten (signaleren), oplossingsrichtingen te ontwikkelen (stimuleren) en het in de praktijk brengen van onderzoeksresultaten en onderwijsvernieuwing (samenwerken) worden onderwijs en palliatieve zorg kwalitatief sterker aan elkaar verbonden. Dat is in het belang van de patiënten en naasten die centraal staan in het palliatieve werk. Tal van vragen komen bij het onderwijs palliatieve zorg aan de orde zoals:
Vanaf de start van het nieuwe ZonMw-programma voor de Palliatieve zorg is de blik dan ook direct gericht op de pijler onderwijs.
Het programma ‘Palliantie. Meer dan zorg’ is in 2015 gestart. Het doel is de palliatieve zorg in Nederland te verbeteren waar dat nodig is. Er wordt gekeken naar vier inhoudelijke thema’s en drie pijlers. Onderzoek en implementatie zijn twee van drie pijlers. De derde is onderwijs.
Om meer zicht te krijgen op het onderwijsveld zijn daarom na de start van het programma ‘Palliantie’ twaalf experts geïnterviewd.
Samen hebben de geïnterviewden een bijzonder rijk beeld gegeven van het onderwijs in de palliatieve zorg. Deze informatie en de programmatekst zijn besproken op een speciale bijeenkomst gericht op de pijler onderwijs. Deze bijeenkomst op uitnodiging vond plaats in juni 2015.
Met de ‘kennissynthese onderwijs palliatieve zorg' is een flinke stap gezet om de verbetering van het onderwijs over palliatieve zorg in gang te zetten. De kennissynthese draagt bij aan meer samenhang tussen MBO, HBO en WO, waardoor het mogelijk wordt om professionals op te leiden, die in teams kunnen werken en eenzelfde (vak-)taal spreken.
In Nederland wordt palliatieve zorg als generalistische zorg gezien. Dit betekent dat zorgverleners, afhankelijk van hun rol in het proces, palliatieve zorg moeten kunnen geven. Daarnaast wordt verwacht dat zorgverleners inzicht hebben wanneer de gespecialiseerde zorgverlener moet worden geraadpleegd. Dit stelt eisen aan de kennis en kunde van alle zorgverleners, zowel in de eerste als in de tweede lijn.
In de kennissynthese is de lat bepaald waaraan, binnen de verschillende onderwijsniveaus (MBO, HBO en WO), moet worden voldaan op het gebied van kennis, vaardigheden en attitudeaspecten. De verbinding tussen de niveaus in dit onderwijsraamwerk draagt bij aan gezamenlijkheid en betere samenhang in het onderwijs.
Naast het onderwijsraamwerk is in het kader van de kennissynthese een overzicht van stakeholders en krachtenveldanalyse gemaakt. Ook is een 1ste aanzet gedaan tot een onderwijskaart, dat geordend volgens de geografische indeling van de consortia palliatieve zorg inzicht geeft waar welk onderwijs op welk niveau gegeven wordt.
De programmacommissie Palliantie. Meer dan zorg heeft de opstellers van de kennissynthese onderwijs palliatieve zorg gevraagd om vervolg te geven aan de 5 aanbevelingen die gedaan zijn in het rapport dat in juni 2016 verscheen. In samenspraak met een mooie vertegenwoordiging van het veld (zie colofon van het rapport) heeft VUmc Academie zich daarover gebogen. Het resultaat is weergegeven in het rapport 'uitwerking van de aanbevelingen Kennissynthese onderwijs palliatieve zorg'.
De aanbeveling rond landelijke regie in het onderwijs palliatieve zorg wordt in een separaat rapport beschreven. Een besluit hierover wordt genomen op landelijk niveau. Het rapport ‘uitwerking van de aanbevelingen Kennissynthese onderwijs palliatieve zorg’ is in oktober 2017 gepresenteerd en aangeboden aan de programmacommissie Palliantie. Om optimale zorg te kunnen leveren, is goed onderwijs essentieel, is de overtuiging van de commissie.
Het project Onderwijs en Opleiden Palliatieve zorg (O²PZ ) gaat van start. Het is een vervolg op de ‘Kennissynthese Onderwijs Palliatieve Zorg’ en de ‘Uitwerking van de aanbevelingen Kennissynthese Onderwijs Palliatieve Zorg’.
Het project O²PZ moet leiden tot landelijke regie en samenwerking tussen betrokken stakeholders. Daarnaast moet er een landelijk zichtbaar en toekomstgericht onderwijs- en opleidingsaanbod met een herkenbare plek in alle curricula voor alle professionele zorgverleners in de palliatieve zorg komen. Dit sluit tevens aan bij het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland.
Het project focust zich op de volgende punten:
Het project O²PZ beoogt onder andere ‘inhoudelijke samenhang’ en ‘organisatorische samenhang’ te creëren tussen het onderwijs voor toekomstige zorgprofessionals op alle niveaus, en het bijscholen van zittende zorgprofessionals in de dagelijkse praktijk van de palliatieve zorg. De kern van de ‘inhoudelijke samenhang’ wordt gevormd door twee programma’s; het Programma Onderwijs Palliatieve Zorg en het Programma bij- en nascholing van zorgprofessionals palliatieve zorg. De regie, die gevoerd wordt door de Programmaraad, Kwaliteitswerkgroep en de regionale knooppunten O²PZ, zorgt voor de ‘organisatorische samenhang’.
Het gaat in het programma O²PZ enerzijds om het goed vormgeven van de organisatiestructuur en anderzijds om het gebruikmaken van de positieve energie en betrokkenheid in het veld bij onderwijs, opleiden en palliatieve zorg.