Microplastics

Overal om ons heen zijn micro- en nanoplastics, in water, in de lucht, maar ook in ons eten en zelfs in ons bloed. We weten dat deze kleine plastic deeltjes schadelijk zijn voor het milieu, maar kennis over het effect op onze gezondheid ontbreekt. Onderzoek, gefinancierd door ons, levert de benodigde kennis.

Microplastics en Gezondheid

ZonMw agendeert en financiert onderzoek naar micro- en nanoplastics en gezondheid. Kennis over de gezondheidsrisico’s van microplastics is belangrijk zodat we potentiële gezondheidsschade kunnen voorkomen. Ook stimuleren wij het gebruik van de onderzoeksresultaten door kennisbenutting in praktijk, beleid, onderzoek en onderwijs. De impact van micro- en nanoplastics op de menselijke gezondheid is nog grotendeels onbekend, terwijl de hoeveelheid van deze plastics in onze leefomgeving steeds verder toeneemt.

Onderzoeken met klein budget en groot resultaat

In 2018 zijn 15 éénjarige doorbraakprojecten gefinancierd. Deze projecten hebben inzicht gegeven in het effect van micro- en nanoplastics op cellen en weefsels. Ook is binnen de projecten onderzocht of de deeltjes ons lichaam kunnen binnendringen en of ze chemische toxiciteit veroorzaken of schadelijke micro-organismen kunnen vervoeren. Uit deze projecten blijkt dat kleine plastic deeltjes de darmwand, de longen, de placenta en zelfs de bloed-hersenbarrière kunnen passeren. Ze blijken ook het functioneren van deze verschillende lichaamscellen te verstoren. Ook treden soms ontstekingsreacties op. Bekijk het voorbeeld over microplastics in de placenta. In het Microplastics and Human Health Consortium ‘MOMENTUM’ zetten 14 van de 15 projecten hun baanbrekende onderzoek voort. Lees hieronder meer over de baanbrekende resultaten van de doorbraakprojecten.

Hoe komen microplastics in het lichaam?

Er zijn verschillende soorten micro- en nanoplastics: kleine plastic deeltjes die variëren in grootte van nano- tot micrometers. Ze ontstaan wanneer plastic breekt of versnippert en verschillen in vorm, grootte en samenstelling. Micro-organismen en chemische stoffen kunnen zich hechten aan microplastics en zo ons lichaam bereiken. Bekijk in het animatiefilmpje hoe plastic deeltjes in ons lichaam komen via de lucht die we inademen, via onze voeding en via het drink- en zwemwater.

Wat kan onderzoek bieden?

Wij financieren in het programma Microplastics & Health onderzoeksprojecten die de focus hebben op het verkrijgen van inzicht in de mogelijke interactie en effecten van microplastics. Vervolgonderzoek is gewenst omdat de impact van nano- en microplastics op de menselijke gezondheid nog grotendeels onbekend is. Lees in onze kennisagenda de belangrijkste kennislacunes.

Bekijk de microplastics infographic

Effect van microplastics op placenta en vruchtwater

Een onderzoeksteam van de Universiteit Utrecht, het Dijklander Ziekenhuis, de Vrije Universiteit, Deltares en Mount Sinai School of Medicine (VS) onderzochten het effect van microplastics op de gezondheid van de placenta, vruchtwater en foetus. Zij zagen een klein effect op de genen die verantwoordelijk zijn voor de hormoonproductie en de stofwisseling in de placenta. Wat precies de effecten zijn van deze microplastics is nog niet bekend. Daarom zetten wij ons in om met aanvullend onderzoek het effect van nano- en microplastics op de gezondheid vanaf het begin van het menselijk leven beter te begrijpen.

Microplastics in bloed

Voor het eerst toonden onderzoekers van de Vrije Universiteit Amsterdam en Amsterdam UMC in 2022 aan dat kleine plastic deeltjes uit de leefomgeving in menselijk bloed aanwezig en te meten zijn. Wat precies het effect van dagelijkse blootstelling aan microplastics op onze organen en gezondheid is, is nog niet bekend.

Microplastics in longen

Uit een onderzoek kwam dat microplastics ook de longen negatief beïnvloeden. Binnen 24 uur na blootstelling zijn nanoplastics te zien in de longen. Dit leidt tot lichte ontstekingen. Een ander onderzoek bouwde minilongen na. Het effect van een hoge blootstelling aan polyester- en nylonvezels was dat de minilongen minder goed groeiden of herstelden na schade.

Samenwerking: gezondheidseffecten van microplastics op de mens

De 15 projecten over de gezondheidseffecten van microplastics voor de mens zijn afgerond en toonden aan dat microplastics uit de omgeving ons lichaam binnen kunnen komen en daar invloed kunnen hebben op bijvoorbeeld het afweersysteem. Deze 15 projecten zijn voortgezet in het publiek-private consortium MOMENTUM met als doel de gezondheidseffecten van microplastics op de mens in kaart te brengen en te minimaliseren.

In dit consortium werken nationale en internationale onderzoeksorganisaties en industriële partijen samen. Ook de programmacommissie van het programma Microplastics & Health bestaat uit internationale experts.