Microplastics & Health

Het programma Microplastics & Health is opgesteld om meer inzicht te krijgen in de mogelijke gezondheidseffecten van kleine plastic deeltjes, en wat we kunnen doen om de effecten te beperken. Kennis is essentieel om innovaties en strategieën te ontwikkelen die mogelijke gezondheidsrisico’s verkleinen. Naast kennisontwikkeling stimuleert ZonMw daarom het gebruik van onderzoeksresultaten door kennisbenutting in praktijk, beleid, onderzoek en onderwijs. 

In 2018 zijn 15 éénjarige doorbraakprojecten gefinancierd. Deze projecten hebben een eerste inkijk gegeven in het effect van micro- en nanoplastics op cellen en weefsels. Ook is binnen de projecten onderzocht of de deeltjes ons lichaam kunnen binnendringen en of ze chemische toxiciteit veroorzaken of schadelijke micro-organismen kunnen vervoeren. 

Uit deze projecten blijkt dat kleine plastic deeltjes de darmwand, de longen, de placenta en zelfs de bloed-hersenbarrière kunnen passeren. Ze blijken ook het functioneren van deze verschillende lichaamscellen te verstoren. Ook treden soms ontstekingsreacties op. Bekijk het voorbeeld over microplastics in de placenta. Voor verdere onderzoeksresultaten verwijzen wij u naar onze themapagina Microplastics.

Sinds 2021 zetten 14 van de 15 projecten hun baanbrekende onderzoek voort in het Microplastics and Human Health Consortium ‘MOMENTUM’. Dit consortium wordt gefinancierd door ZonMw, de topsector Life Sciences & Health, en de ministeries van IenW en VWS, met cofinanciering vanuit het consortium. In dit consortium werken nationale en internationale onderzoeksorganisaties en industriële partijen samen. 

Eind 2023 heeft MOMENTUM vervolgfinanciering ontvangen, waarbij het consortium onder de naam MOMENTUM 2.0 vervolgonderzoek kan uitvoeren. In 2023 zijn daarnaast 7 aanvullende projecten gefinancierd. Elk project focust op één van de volgende thema’s: microplastics in het milieu, consumentengedrag, interventies, of gestandaardiseerde onderzoeksmethoden.

Het is de bedoeling dat de lopende projecten worden gevolgd door nieuwe subsidierondes. In dit artikel lees u waarom vervolgonderzoek nodig is om meer inzicht te krijgen in de risico’s van microplastics voor de volksgezondheid. 

Lees onze kennisagenda microplastics en gezondheid

Vanaf januari 2024 tot en met juli 2025 werken MOMENTUM 2.0 en de 7 nieuwe doorbraakprojecten nauw samen om antwoorden te vinden op de meest urgente vragen uit de kennisagenda 'Wat doen microplastics in ons lichaam?' (2020). Het doel is om in 2025 gezamenlijk te komen tot een voorlopige risicoanalyse van micro- en nanoplastics op de menselijke gezondheid en om oplossingsroutes op te stellen. 

De oplossingsroutes kunnen een eerste handelingsperspectief vormen voor beleid en regelgeving, consumenten en bedrijven (plastic productie, (her)gebruik, recycling). De risicoanalyse is voorlopig omdat veel kennis nog zal ontbreken in 2025, maar levert wellicht al wel een aantal oplossingsrichtingen, en geeft inzicht in de meest prangende kennishiaten voor vervolgonderzoek. Daarom beoogt ZonMw in 2025 een geactualiseerde kennisagenda op te leveren.

Heeft u interesse in het subsidieprogramma en wilt u meer informatie ontvangen? Meld u zich dan aan voor de Life Sciences & Health Nieuwsbrief en de Preventienieuwsbrief.

Het programma Microplastics & Health is in 2018 tot stand gekomen nadat ZonMw de kennisbehoefte signaleerde. De huidige projecten en rondes worden mede gefinancierd door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, en Health~Holland.

Onderstaand een opsomming van de programmacommissie die bestaat uit (inter)nationale experts. Per subsidieronde wordt een afweging gemaakt wie onderdeel is van de beoordelingscommissie.

Voorzitter:

• Prof. dr. M.P. (Maikel) Peppelenbosch

Leden:

• Dr. T. (Tanja) Kögel
• Prof. dr. ir. C.A. (Caroline) de Tender
• H. (Heleen) van der Valk-Höhner
• Dr. S.L. (Stephanie) Wright
• Prof. dr. L. (Lúcia) Guilhermino
• Prof. dr. S.J.H.M. (Bas) van den Putte
• Prof. dr. S. (Sabine) Pahl