Zo zorg je voor relevante onderzoeksuitkomsten voor de hele samenleving

‘Het goed meenemen van sekse en gender in onderzoek vraagt een nieuwe manier van denken en werken van onderzoekers. Want van oudsher was de witte man vaak het uitgangspunt,’ vertelt Carine Stroet, senior programmamanager ZonMw. ‘We zijn daarom trots dat ZonMw en Erasmus MC al vijf jaar samenwerken binnen het Erasmus Summer Programme om het Gender in Health and Research cursuspakket mogelijk te maken. Met als doel: de uitkomsten van onderzoek voor íedereen relevant maken.’

Het begint bij aandacht voor sekse en gender in onderzoek

Wat werkt voor wie in preventie van verslaving? Hoe motiveer je mensen een behandeling vol te houden? Welke tekenen zijn het begin van Alzheimer? Het antwoord hierop begint met onderzoek. En om te zorgen dat de antwoorden op iedereen in onze samenleving toepasbaar zijn, moet je meerdere perspectieven meenemen in je onderzoek. ‘Dat is makkelijker gezegd dan gedaan,’ legt Stroet uit. ‘We zetten in op kennis over gezondheidsverschillen tussen mensen, bijvoorbeeld tussen mannen en vrouwen. Maar we merken dat in vele andere onderzoeken die we financieren, de kennis nog ontbreekt over hoe je die verschillen goed kunt meenemen in onderzoek. Met het cursuspakket rondom sekse en gender in gezondheid en onderzoek nemen we startende onderzoekers mee in waarom het tot vertekende resultaten leidt als je geen rekening houdt met de biologische en sociaalcultureel bepaalde verschillen tussen mannen en vrouwen in je onderzoek. En we geven ze handvatten hoe het zelf beter te doen.’

Afbeelding
Maryam Kavousi
Binnen het Erasmus MC en in onze teams hebben we een lange traditie in het beoordelen van sekseverschillen in ons onderzoek en onze praktijk.
Maryam Kavousi

Aanreiken van handvatten voor onderzoekers 

‘Binnen het Erasmus MC en in onze teams hebben we een lange traditie in het beoordelen van sekseverschillen in ons onderzoek en onze praktijk.’ licht Maryam Kavousi toe. Als professor cardiovasculaire gezondheid is zij samen met internist Jeanine Roeters van Lennep vanaf het begin coördinator van de Gender and Health cursus en betrokken als docent. ‘Al sinds 2013 organiseerden wij een cursus over vrouwengezondheid binnen het NIHES van het Erasmus MC. De afgelopen 5 jaar hebben wij onze reikwijdte verbreed en de krachten gebundeld met ZonMw. In dit gezamenlijk cursuspakket brengen we startende onderzoekers uit binnen- en buitenland essentiële kennis en vaardigheden bij om de uitdagingen van het integreren van sekse en gender in gezondheid en zorg te overwinnen.’ Roeters van Lennep vult aan: ‘De cursus biedt deelnemers handvatten die hen helpen bij het ontwikkelen en versterken van sekse- en gendergelijke onderzoeksprojecten en klinische zorg. Om gelijkheid in gezondheidszorg te realiseren, moeten de sekse- en genderdimensie in alle aspecten van onderzoek en zorg geïntegreerd worden.’ 

Het Erasmus Summer Programme biedt jaarlijks honderden studenten, onderzoekers en professionals uit de gezondheidszorg de kans om hun wetenschappelijke carrière een boost te geven. In de cursus Gender and Health – gecoördineerd door Erasmus MC - worden de deelnemers door een breed scala aan (inter)nationale sprekers meegenomen in de laatste kennis over de invloed van sekse en gender op de gezondheid van vrouwen en mannen gedurende verschillende levensfases. 

De Gender in Research workshops worden gecoördineerd door ZonMw en zijn gericht op het verbeteren van de vaardigheden van beginnende onderzoekers bij het uitvoeren van gezondheidsonderzoek vanuit een sekse- en genderperspectief. 

  • Dit jaar is de cursus van 19 t/m 23 augustus in Rotterdam. Je kunt je nog aanmelden tot 5 augustus. > Meld je hier aan

Startende onderzoekers zijn basis voor morgen 

Startende onderzoekers krijgen met het Erasmus Summer Programme al jaren een boost in hun onderzoek. Dat werkt ook door in hun hele verdere carrière. En in die van anderen. Dit geldt ook voor internationale studenten. ‘Het mooie is dat de Nederlandse studenten al vroeg in hun carrière kennis maken met internationale samenwerkingen. Hiermee wordt al tijdig de band en uitwisseling tussen onderzoeksinstellingen versterkt,’ aldus Kavousi. Stroet vult aan: ‘Zeker op het gebied van gender en sekse merken we dat dit belangrijk is. De invulling van een begrip zoals gender kan verschillen in een andere culturele context, omdat dit gaat over sociaalcultureel bepaalde verschillen tussen mannen en vrouwen. Zo kun je leren van elkaars perspectief en een breed palet aan kennis en tools opbouwen.’ 

Impact maken met Gender in Research 

De Gender in Research workshops leveren altijd iets op waarmee andere onderzoekers op een laagdrempelige manier worden gestimuleerd ook aandacht te hebben voor sekse en gender in hun onderzoek. De groep cursisten wordt in werkgroepen ingedeeld. Eén van die groepen wint de Gender in Research Award. Hiermee krijgt hun idee een boost zodat ze het daadwerkelijk kunnen ontwikkelen. Op deze manier kwam het platform Genderful Research World tot stand. Via dit platform krijgen gezondheidsonderzoekers op een aansprekende manier toegang tot relevante bronnen over het integreren van een sekse- en genderperspectief in hun werk.

Onderzoeker Emma de Brabander nam in 2023 deel aan het programma en vertelt welke impact het cursusprogramma op haar en haar werk heeft gehad: ´Naast het meer continue bewustzijn dat ik heb gekregen door het volgen van het programma, ben ik veel actiever geweest in het opnemen van sekse en gender in mijn eigen onderzoek. Buiten het onderzoek ben ik ook veel actiever met het onderwerp bezig dan vóór het programma. Samen met een collega die ik heb ontmoet op de Gender in Research Summer School van 2023, maak ik nu deel uit van het bestuur van Start NVG&G, waar ik momenteel werk aan maandelijkse nieuwsbrieven over onderwerpen die verband houden met gender en sekse in (medisch) onderzoek.’

Internationaal perspectief is belangrijk: samen sta je sterker

Het gezamenlijke cursuspakket wordt internationaal ingestoken, zoals al het onderwijs van het Erasmus MC. Het Erasmus Summer Programme trekt elk jaar honderden studenten, promovendi, onderzoekers en gezondheidsprofessionals van over de hele wereld aan. De faculteit bestaat uit wereldberoemde experts op het gebied van kwantitatief medisch en gezondheidsonderzoek. Het onderwijs is internationaal ingericht omdat het zorgt voor verschillende perspectieven en ideeën die essentieel zijn voor het aanpakken van mondiale gezondheidsvraagstukken. Daarnaast bevordert het de opbouw van een wereldwijd netwerk van contacten en dus samenwerkmogelijkheden.

Belang onderstrepen van diversiteit in onderzoek

Hoogleraar en afdelingshoofd Epidemiologie bij het Erasmus MC Arfan Ikram is directeur van het Erasmus Summer Programme en sinds 2022 ook voorzitter van ZonMw. Hij reflecteert vanuit beide rollen op het vijfjarig bestaan van de gezamenlijke cursussen rondom sekse en gender. ‘Het is herkenbaar voor veel onderzoekers: Oh ja, je moet er ook nog iets mee. Vroeger heb ik ook zo gedacht. Maar als je écht impact wilt maken met je onderzoek, is het van belang om pro-actief rekening te houden met sekse en gender. Daarom is deze samenwerking zo belangrijk: de onderzoekers die nog een lange carrière voor de boeg hebben, geven we zo de juiste handvatten mee. En tegelijkertijd - bij ZonMw is aandacht voor gender en sekse sinds jaren een verplicht onderdeel van alle onderzoeken die we financieren. Bij alles wat we doen, moeten we goed belichten dat deze verandering voor vrouwen én voor mannen belangrijk is. Ik vond het dan ook mooi dat ik bij de laatste editie steeds meer mannelijke cursisten zag. De eerste jaren waren er 1 of 2 mannen bij, nu wel 5 of 6. Dit is geen aardverschuiving, maar ik vind het wel veelzeggend.’

Afbeelding
portretfoto van Carina Stroet
Door de samenwerking met het Erasmus MC kunnen we zorgen dat onze projecten blijvende impact maken, waardoor onderzoeksresultaten voor iedereen relevant zijn.
Carine Stroet

Toekomst: samenwerking en vroeg investering 

De samenwerking tussen een ZonMw als intermediaire organisatie en Erasmus MC als onderwijsinstelling bevalt goed. Op deze manier kan het beste van twee werelden gecombineerd worden. Om zo de onderzoekswereld een boost te geven. ‘Er zijn veel manieren om dat te doen, natuurlijk,’ aldus Stroet. ‘Maar op deze manier begin je redelijk aan de start van een onderzoekscarrière en investeer je ook in de rest daarvan. Door de samenwerking met het Erasmus MC kunnen we zorgen dat onze projecten blijvende impact maken, waardoor onderzoeksresultaten voor iedereen relevant zijn.’