Positieve gezondheid

In de literatuur spreken we ook wel van een brede benadering of een breed begrip van gezondheid. Dit is de paraplu waaronder diverse gezondheidsconcepten vallen, waaronder positieve gezondheid. In de praktijk focussen we vaak op klachten en gezondheidsproblemen van mensen. Positieve gezondheid kiest een andere invalshoek. Namelijk het vermogen om je aan te passen en je eigen regie te voeren als het gaat om sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het leven. Het is een brede blik op gezondheid aan de hand van 6 dimensies 1. lichaamsfuncties, 2. mentaal welbevinden, 3. zingeving, 4. kwaliteit van leven, 5. meedoen en 6. dagelijks functioneren. 

Spinnenwebmodel positieve gezondheid

Aan de hand van de 6 dimensies kan een persoon in kaart brengen hoe het met diegene gaat én aan welke van 6 diegene graag wil werken. Het Institute for Positive Health (IPH) legt uit hoe dit precies werkt én u vindt hier een tool hoe u met het zogenaamde spinnenwebmodel uw eigen positieve gezondheid in kaart kunt brengen.

Door op een bredere manier te kijken naar gezondheid, focussen we ons op wat iemand wél kan. We kijken naar wat iemand belangrijk vindt om zich gezond te voelen en wat diegene daarvoor nodig heeft. Op deze manier krijgt iemand eigen regie. Daarnaast is positieve gezondheid belangrijk om gewenste transities in de zorg te bereiken. Inmiddels is gezondheid in plaats van ziekte het uitgangspunt in het Integraal Zorgakkoord en in het kader Passende Zorg van het zorginstituut.

We stonden aan de basis van de ontwikkeling van het concept Positieve Gezondheid door het financieren van het onderzoek van grondlegger Machteld Huber. Samen ontwikkelden we het concept door en stimuleren we de discussie hierover op nationaal en internationaal niveau voor beleid, onderzoek, onderwijs en praktijk.

• We werken vanuit een brede benadering van gezondheid, omdat onderzoeksprogramma’s zo bijdragen aan de noodzakelijke transformatie in de zorg: van ziekte en genezing naar gezondheid en preventie. 
• We laten onderzoek evalueren en meten op verbetering van de gezondheid bij mensen. Daar ondersteunen wij bij door te zorgen dat de juiste methodologie en uitkomstmaten worden gehanteerd.
• We ondersteunen bij het verspreiden en toepassen van mooie voorbeelden, bijvoorbeeld met Kennisvouchers.
• We stimuleren het debat over positieve gezondheid en bieden hiervoor een podium aan op nationaal en internationaal niveau voor beleid, onderzoek, onderwijs en praktijk.

Er is meer onderzoek nodig om de brede benadering van gezondheid nog beter te verankeren. Wij zetten hierbij in op 2 lijnen:

Meer evidence creëren via lopend onderzoek

Voor opname in het basispakket van de zorgverzekering zijn harde bewijzen nodig. We ontwikkelen veel kennis op Positieve Gezondheid zoals de Positieve Gezondheids-tool. 

Meer aandacht voor methodologie

We werken op diverse plekken aan de ontwikkeling van passende instrumenten waarmee we de gezondheid en effecten op gezondheid kunnen evalueren. Zo financieren we een onderzoeksproject dat met een systematische, wetenschappelijke en participatieve aanpak een meetinstrument(arium) ontwikkelt voor het meten van een brede benadering van gezondheid voor volwassenen en mensen in kwetsbare situaties. Daarmee ondersteunen we ook het hanteren van de juiste methodologie en uitkomstmaten. Het veld onderstreept het belang voor meetinstrumenten, bijvoorbeeld in het artikel JBZ vindt geen instrument om positieve gezondheid te meten.

Het meten van Positieve Gezondheid is niet gemakkelijk. Vanaf 2020 faciliteerden we een debat hierover dat startte met een blog van Caroline Terwee (Amsterdam UMC, locatie VUmc ) die stelde dat eigenlijk niet mogelijk is om Positieve Gezondheid te meten. Machteld Huber en Marja van Vliet (IPH) denken dat het wel kan. Vele reacties volgden hierop. Volg hier de discussie in dit debat en denk en praat mee.

De brede benadering van gezondheid is in ons nieuwe beleidsplan (2020-2024) het vertrekpunt om een bijdrage te leveren aan een betekenisvol leven van mensen. Ook het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (Wozo), het Integraal Zorgakkoord (IZA), het kader Passende zorg, de Kennis in Innovatieagenda (KIC) van NWO en de landelijke nota volksgezondheid 2020-2024 sluiten hierop aan. 

Van belang is dat opleidingen inspelen op de transitie in de zorg. Niet het bestaande aanbod aan zorgberoepen en -opleidingen is het uitgangspunt, maar de toekomstige vraag naar zorg (Kaljouw en Van Vliet 2015, zie ook praktijk). Wij ondersteunen het plan om een netwerk van mbo, hbo en wo rondom Positieve Gezondheid op te richten waar vraagstukken rondom lesprogramma, toetsing en ervaringen centraal staan. Op het mede door ons georganiseerde congres 10 jaar ‘Health as the ability to adapt and self-manage’ is hier een workshop over georganiseerd.

We stimuleerden de ontwikkeling van veel succesvolle praktijkvoorbeelden, waarvan een aantal ter inspiratie van anderen een plek hebben gekregen op de websites van iPH en Alles is Gezondheid, zoals de Evaluatiewijzer van het iPH. De ZonMw-Kennisvouchers leverden een bijdrage aan de verspreiding van het gedachtegoed.

Het Institute for Positive Health heeft alle spellen om over Positieve Gezondheid in gesprek te gaan op een rijtje gezet. Het gaat om spellen voor volwassenen en ook kinderen. Wij ontwikkelden een aantal van deze spellen.