Positieve evaluatie van het ZonMw-programma Memorabel
Evaluatie van het programma Memorabel
Inmiddels is het grootste gedeelte van de projecten binnen programma Memorabel afgerond. Daarom is het programma de afgelopen maanden geëvalueerd door het bureau HHM met onder andere desk research en focusgroepen. Uit de evaluatie blijkt dat programma een vliegwiel is geweest voor dementieonderzoek en maatschappelijke bewustwording. Ook het functioneren van de programmacommissie en het ZonMw-programmabureau wordt positief beoordeeld. In het bijzonder is ZonMw verheugd met de waardering voor de bijdrage van ervaringsdeskundigen aan het programma.
Memorabel en het Onderzoeksprogramma Dementie
Het programma Memorabel had als doel het benutten en verzamelen van kennis die bijdraagt aan (1) het afnemen van de groei van het aantal patiënten, (2) de kwaliteit van leven van mensen met dementie en (3) de aan hen geleverde zorg en ondersteuning te verbeteren door:
1) Onderzoek en ontwikkeling voor de patiënt van morgen
Het uitvoeren van baanbrekend onderzoek om het ontstaan van dementie beter te begrijpen en te voorkomen evenals aangrijpingspunten te vinden voor diagnostiek en behandeling.
2) Verbetering van de zorg voor de patiënt van vandaag
Het ontwikkelen en toepassen van effectieve en werkbare instrumenten, interventies, zorgmodellen en innovaties, die gericht zijn op het verbeteren van de kwaliteit van leven, de kwaliteit en doelmatigheid van integrale zorg en de ondersteuning van mensen met dementie en hun mantelzorgers.
Omdat bij afronding van het programma al duidelijk was dat er een blijvende behoefte is aan meer onderzoek naar dementie, is er in opdracht van ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een vervolgprogramma gestart. Sinds 2021 geeft ZonMw invulling aan het 10-jarige Onderzoeksprogramma Dementie (OPD), onderdeel van de Nationale Dementiestrategie.
Hieronder volgen de belangrijkste aanbevelingen uit het onderzoek van HHM en hoe deze geïntegreerd zijn in het huidige Onderzoeksprogramma Dementie.
Samenwerking tussen projecten
Aanbeveling: zet in op thematische bundeling van onderzoeksvragen en -projecten
Het Onderzoeksprogramma Dementie (OPD) financiert onderzoeksconsortia die zijn gebundeld in thema’s: fundamenteel onderzoek, risicoreductie (leefstijl en leven met dementie), diagnostiek en prognostiek en jonge mensen met dementie. Hiermee wordt de opgebouwde kennisinfrastructuur van Memorabel verstevigd in het Onderzoeksprogramma Dementie. Het consortium DEMPACT gericht op de integratie in onderwijs, onderzoek en zorg neemt hierbij een bijzondere positie in. Het consortium zal de overige consortia ondersteunen bij het verspreiden van kennis en producten uit onderzoek onder professionals, mensen met dementie en hun naasten. Door deze samenwerking willen we ervoor zorgen dat kennis sneller wordt gebruikt in de zorgpraktijk en ten goede komt aan mensen met dementie en hun naasten.
Inbreng van ervaringsdeskundigen
Aanbeveling: blijf inzetten op de inbreng van ervaringsdeskundigen
In het programma Memorabel werkten ervaringsdeskundigen mee in de programmacommissie en als beoordelaars, bijvoorbeeld binnen focusgroepen. Binnen projecten hadden ze verschillende rollen, van adviseur tot volwaardig projectlid. Hun inbreng hielp bij keuzes maken binnen het programma en het aanscherpen van projectvoorstellen. ZonMw werd geprezen voor het betrekken van de ervaringsdeskundigen. Uit de evaluatie komen enkele aandachtspunten naar voren om hun bijdrage te verbeteren. Het is namelijk een uitdaging om hun kennis te gebruiken zonder hen te veel te vragen. En we willen een bredere invulling van gebruikers, met aandacht voor het hele systeem rondom mensen met dementie. De komende periode zullen we de inzet van ervaringsdeskundige binnen OPD versterken en uitbreiden.
Implementatie en verspreiding
Aanbeveling: blijf inzetten op implementatie en verspreiding
In de evaluatie staan verschillende suggesties voor ZonMw om de implementatie van projecten te versterken. Zo wordt geadviseerd om de VIMP-subsidies toepasselijker te maken voor projecten die fundamenteel van aard zijn. In het najaar van 2023 stond de subsidieoproep Impact Explorer Dementie open, die de kans biedt om nieuwsgierigheidsgedreven onderzoek te verkennen en te benutten. Uit de evaluatie blijkt ook dat er een rol ligt bij de onderzoeksconsortia als het gaat om implementatie. Deze consortia hebben een impactplan geschreven die ze samen met het consortium DEMPACT gaan uitvoeren. Dankzij het OPD van 10 jaar is het mogelijk duurzaam te investeren in kennisontwikkeling en het lange traject tot praktische toepassing. Tot slot is er een advies voor ZonMw om de samenwerking met lectoraten, practoraten en kennisinstellingen te versterken. We hebben een subsidieoproep voor hbo-fellowships en verkennen de mogelijkheden voor een subsidieronde gericht op practoraten.
Lees meer over de subsidierondes voor Impact en Implementatie van dementieonderzoek
Strategische communicatie-agenda
Aanbeveling: ontwikkel een strategische communicatie-agenda
Momenteel zijn we bezig met een communicatiestrategie voor het Onderzoeksprogramma Dementie. In deze strategie zetten we in op het stimuleren van samenwerking en kennisuitwisseling, verspreiding op tussentijdse resultaten en het faciliteren van dialoog, om zo alle facetten van kennis en innovatie over dementie vooruit te helpen. Van fundamenteel onderzoek tot innovaties in dagactiviteiten en dementiezorg en van internationale tot regionale ontwikkelingen. Als neutrale partij geven we een podium aan verschillende perspectieven op ontwikkelingen over dementie, denk aan het ervaringsdeskundig perspectief, medisch perspectief en maatschappelijk perspectief om zo de doelgroep te verrijken. Ook bieden we kaders waarbinnen de ontwikkelingen plaatsvinden.
Op de websitepagina Dementie, LinkedIn-pagina Ouderen en nieuwsbrief Ouderen gaan we stakeholders op de hoogte houden van de ontwikkelingen binnen het dementieveld en binnen ZonMw.
Tussentijds evalueren
Aanbeveling: geef meer vorm aan tussentijds leren en evalueren
Het Onderzoekprogramma Dementie is een 10-jarig programma. We gaan in gesprek over het tussentijds evalueren van het programma. Zo kunnen we flexibel zijn, meebewegen met actuele ontwikkelingen en hebben we de mogelijkheid om tussentijds bij te sturen.
Evaluatierapport van het bureau HHM
Lees meer over de evaluatie en hoe de inbreng van de respondenten zijn omgevormd tot aanbevelingen. Heeft u vragen of opmerkingen op basis van deze evaluatie, neem dan contact op met dementie@zonmw.nl.
Productenboekje met tips en tools
Met kennis het leven makkelijker en plezieriger maken voor mensen met dementie, hun naasten en de zorgprofessionals om hen heen. Dat is waar we ons binnen het ZonMw-programma Memorabel mede voor hebben ingezet. Een greep uit de resultaten van dit programma vind je in ons nieuwe boekje. Vol inspiratie en handvatten voor mantelzorgers en zorgprofessionals.