Gezonde wijk

De sociale omgeving, fysieke omgeving en iemands sociaaleconomische status, hebben invloed op gezondheid, gezond gedrag en of je kan meedoen in de samenleving.

Een gezonde leefomgeving is actueel én belangrijk. Niet alleen voor burgers, maar ook voor regio, stad, dorp en wijk. Het is een speerpunt voor beleidsmakers in het fysieke en sociale domein. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA).

ZonMw signaleert aan welke nieuwe kennis gemeenten behoefte hebben en wat er nodig is om kennis goed te implementeren. Samenwerking en kennisuitwisseling zijn hierbij belangrijke sleutelwoorden. Met als doel: ervoor zorgen dat professionals bij gemeenten en in de wijk (bijvoorbeeld bij GGD’en) de juiste tools in handen hebben om aan de slag te gaan met gezondheidsbevordering in de wijk.

Gemeenten doen de komende jaren in toenemende mate een beroep op GGD'en. Dit heeft te maken met de ambities in het Integraal Zorgakkoord (IZA) en Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). Dankzij extra financiering versterken GGD'en nu hun kennis- en adviesfunctie. Zodat zij voor gemeenten een belangrijke rol kunnen gaan spelen als regionale schakel in de kennisinfrastructuur op het gebied van gezondheidsbevordering en preventie.

In deze projecten helpen GGD'en bijvoorbeeld bij het implementeren van erkende preventieve interventies in de lokale of regionale context. Denk aan de Gecombineerde leefstilinterventie (GLI), Ketenaanpak overgewicht kinderen, Valpreventie bij ouderen en Welzijn op recept. In een leernetwerk wisselen de projectleiders kennis uit om van elkaar te leren. 

Gemeenten werken aan verschillende trajecten rond gezondheidsbevordering en de gezonde leefomgeving. Hoe zorg je ervoor dat de implementatie van zo’n traject goed gaat? Onderzoekers ontwikkelen kennis om de kans van slagen te vergroten en om te komen tot veelbelovende aanpakken. Dit doen ze door (al ontwikkelde) veelbelovende aanpakken te versterken en verduurzamen, zowel in de beleidsinfrastructuur als in de uitvoeringspraktijk. 

De 10 lopende projecten van Gemeenten Samen Gezond stimuleren gezondheidsbevordering in de gemeentelijke praktijk. De projecten wisselen kennis met elkaar uit in een leernetwerk.

Is de leefomgeving zo aan te passen, dat de gezondheid in kwetsbare wijken verbetert? Gemeenten, GGD-en en onderzoekers werken samen in 10 projecten. Ze ontwikkelen praktijkgerichte kennis voor gemeenten en GGD'en, zodat zij gezondheid kunnen meewegen bij het inrichten en beheren van de fysieke omgeving (veelal in aansluiting op de SPUK van het GALA).

Ze  ontwikkelen kennis over het systematisch volgen, evalueren en onderzoeken van ingrepen in de leefomgeving. Ook onderzoeken ze wat werkt binnen kwetsbare wijken en ze ontwikkelen kennis over processtappen voor besluitvorming.  Later dit jaar volgt meer informatie over de honorering van nieuwe projecten gericht op het toepassen van kennis. 

Wat zijn de effecten van de inrichting van de leefomgeving op gezondheid, duurzaam (on)gezond gedrag, en deelname aan de samenleving? Groen in de wijk lijkt een positieve invloed op gezondheid te hebben. Professionals uit praktijk, beleid en wetenschap uit verschillende vakgebieden onderzoeken hoe dit precies werkt.

Met een omgevingsgerichte aanpak maken gemeenten keuzen voor de inrichting van de leefomgeving. Bijvoorbeeld de aanleg van een aantrekkelijk fietspad of een mooi groen park. Spoort de aanleg van een groen park inwoners aan om meer te gaan bewegen? En wat speelt er eigenlijk specifiek in een dorp? 

De 7 consortia van Maak ruimte voor gezondheid hebben gewerkt aan een omgevingsgerichte aanpak in hun regio. Ze wisselden kennis met elkaar uit in een leernetwerk. De projecten zijn nu afgerond. De resultaten vindt u in onze kennisbundel Gezond leven in gemeente en regio. 

Gemeenten spelen een essentiële rol in een betere gezondheid van hun inwoners en in het verkleinen van gezondheidsverschillen. Kennis uit onderzoek kan gemeenten ondersteunen in de dagelijkse uitvoeringspraktijk. Onderzoekers ontwikkelen kennis om het gebruik van erkende interventies te stimuleren en zetten hierin het ‘samen leren’ centraal.

Preventie vraagt om een integrale aanpak. Naast zorg moet er ook aandacht zijn voor welzijn, ruimtelijke ordening, inkomen, onderwijs, participatie, milieubeleid en wijkvoorzieningen. Het is dan ook belangrijk dat gemeenten, GGD’en, Academische Werkplaatsen Publieke Gezondheid en Werkplaatsen Sociaal Domein in elke regio samenwerken.

De 6 lokale samenwerkingsverbanden van Aan de slag met preventie in uw gemeente hebben gewerkt aan preventief gemeentebeleid. De consortia wisselden kennis met elkaar uit in een leernetwerk. Ook hebben zij veel ervaring opgedaan in de ‘lerende praktijk’. Hun geleerde lessen zijn gebundeld in het kennisdocument ‘Samen leren’. De projecten zijn nu afgerond. De resultaten vindt u in onze kennisbundel Gezond leven in gemeente en regio. 

Tussen groepen in de samenleving bestaan grote verschillen in gezondheid en (gezonde) levensverwachting. Hoe lager op de maatschappelijke ladder, hoe kleiner de kans op een lang en gezond leven. Daarom is er behoefte aan meer kennis om die verschillen te voorkomen en te verminderen. Zoals kennis over effectieve interventies.

Om deze gezondheidsachterstanden te verklaren, te voorkomen en te verkleinen hebben 11 projecten kennis en inzicht opgedaan over sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Denk aan integrale lokale aanpakken om gezondheidsachterstanden te verminderen, maar ook aan verklarend onderzoek om inzicht te geven in de mechanismen, dynamiek en interacties die een rol spelen bij het ontstaan en voortduren van verschillen. De projecten zijn nu afgerond. De resultaten vindt u in onze kennisbundel Gezond leven in gemeente en regio. 

Lokaal kun je aan vele knoppen draaien om gezondheid van burgers te bevorderen. Dat de directe sociale en fysieke leefomgeving en de voorzieningen daarin van grote invloed zijn op gezondheid wijzen vele studies uit. Ook factoren als opleiding en inkomen spelen een grote rol.

In de ronde Wonen en leven in een gezonde wijk en omgeving is in 11 projecten onderzoek gedaan naar de effectiviteit van verschillende aanpakken. Het ging om positieve gezondheid, burgerparticipatie, een brede integrale aanpak en gezondheidsthema’s als voeding en bewegen. De projecten zijn nu afgerond. De resultaten vindt u in onze kennisbundel Gezond leven in gemeente en regio. 

Een gezonde leefomgeving is actueel én belangrijk. Het is een speerpunt voor beleidsmakers in het fysieke en sociale domein. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en de Omgevingswet. Als onderzoeksfinancier van kennis verbinden wij beleid, praktijk, onderzoek en onderwijs met elkaar op het gebied van gezondheid. Op onze pagina Gezonde leefomgeving leest u hoe de leefomgeving positief kan bijdragen aan het fysiek, mentaal en sociaal welbevinden.