Gezonde wijk

De sociale omgeving, fysieke omgeving en iemands sociaaleconomische status, hebben invloed op gezondheid, gezond gedrag en of je kan meedoen in de samenleving.

Een gezonde leefomgeving is actueel én belangrijk. Niet alleen voor burgers, maar ook voor regio, stad, dorp en wijk. Het is een speerpunt voor beleidsmakers in het fysieke en sociale domein. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA).

ZonMw signaleert aan welke nieuwe kennis gemeenten behoefte hebben en wat er nodig is om kennis goed te implementeren. Samenwerking en kennisuitwisseling zijn hierbij belangrijke sleutelwoorden. Met als doel: ervoor zorgen dat professionals bij gemeenten  de juiste tools in handen hebben om aan de slag te gaan met gezondheidsbevordering in de wijk.

Wat zijn de effecten van de inrichting van de leefomgeving op gezondheid, duurzaam (on)gezond gedrag, en deelname aan de samenleving? Groen in de wijk lijkt een positieve invloed op gezondheid te hebben. Professionals uit praktijk, beleid en wetenschap uit verschillende vakgebieden onderzoeken hoe dit precies werkt

Met een omgevingsgerichte aanpak  maken gemeenten keuzen voor de inrichting van de leefomgeving. Bijvoorbeeld de aanleg van een aantrekkelijk fietspad of een mooi groen park. Spoort de aanleg van een groen park inwoners aan om meer te gaan bewegen?

• De zeven samenwerkingsverbanden van Maak ruimte voor gezondheid werken aan een omgevingsgerichte aanpak in hun regio.
• Ze wisselen kennis met elkaar uit in een leernetwerk. Hoe dit gaat, lees je in de publicatie Leernetwerkbijeenkomsten 'Maak ruimte voor gezondheid'. 

Gemeenten spelen een essentiële rol in een betere gezondheid van hun inwoners en in het verkleinen van gezondheidsverschillen. Met kennis willen we gemeenten ondersteunen in de dagelijkse uitvoeringspraktijk. Onderzoekers ontwikkelen kennis om het gebruik van erkende interventies te stimuleren enzetten hierin het ‘samen leren’ centraal.

Preventie vraagt om een integrale aanpak. Naast zorg moet er ook aandacht zijn voor welzijn, ruimtelijke ordening, inkomen, onderwijs, participatie, milieubeleid en wijkvoorzieningen. Het is dan ook belangrijk dat gemeenten, GGD’en, Academische Werkplaatsen Publieke Gezondheid en Werkplaatsen Sociaal Domein in elke regio samenwerken.

• De zes lokale samenwerkingsverbanden van Aan de slag met preventie in uw gemeente werken aan preventief gemeentebeleid.
• In deze filmpjes zie je hoe ze dit aanpakken.
• De consortia wisselen kennis met elkaar uit in een leernetwerk. Hoe dit gaat, lees je in de publicatie: Leernetwerkbijeenkomsten 'Aan de slag met preventie in uw gemeente'. 

Gemeenten doen de komende jaren in toenemende mate een beroep op GGD'en. Dit heeft te maken met de ambities in het IZA en GALA. Dankzij een impuls van ZonMw kunnen GGD'en nu hun kennis- en adviesfunctie versterken. Zodat zij voor gemeenten een belangrijke rol kunnen gaan spelen als regionale schakel in de kennisinfrastructuur op het gebied van gezondheidsbevordering en preventie.

GGD'en gaan bijvoorbeeld helpen bij het implementeren van erkende preventieve interventies in de lokale of regionale context. Denk aan: Gecombineerde leefstijlinterventie, Ketenaanpak overgewicht kinderen, Valpreventie bij ouderen, Welzijn op recept.

• In het nieuwsbericht Dankzij impuls zetten GGD’en in op een sterkere kennis- en adviesfunctie vind je informatie over de gehonoreerde projecten.

Gemeenten werken aan verschillende trajecten rond gezondheidsbevordering en de gezonde leefomgeving. Hoe zorg je ervoor dat de implementatie van zo’n traject goed gaat? Onderzoekers ontwikkelen kennis om de kans van slagen te vergroten en om te komen tot veelbelovende aanpakken.

Dit doen ze door (al ontwikkelde) veelbelovende aanpakken te versterken en verduurzamen, zowel in de beleidsinfrastructuur als in de uitvoeringspraktijk. Gemeenten, kennispartners, GGD-en bewoners(organisaties) werken nauw samen om voortgang te maken en om impact in de lokale context expliciet te maken.

• De 10 projecten van Gemeenten Samen Gezond richten zich op de implementatie van veelbelovende aanpakken in het gemeentelijke gezondheidsbeleid.
• In het nieuwsbericht 10 nieuwe projecten gaan gezondheidsbevordering stimuleren in de gemeentelijke praktijk lees je meer over de projecten.
• De projecten wisselen kennis met elkaar uit in een leernetwerk. Hoe dit gaat, lees je in deze drie publicaties: Burger aan zet: Wat en hoe?, Samen leren, samenwerken, samen gezond en Vernieuwende financiering van preventie.

Dat de directe sociale en fysieke leefomgeving en de voorzieningen daarin van grote invloed zijn op gezondheid wijzen vele studies uit. Ook factoren als opleiding en inkomen spelen een grote rol.

Lokaal kun je aan vele knoppen draaien om gezondheid van burgers te bevorderen. Onderzoekers richten zich op positieve gezondheid, burgerparticipatie, een brede integrale aanpak en gezondheidsthema’s als voeding en bewegen.

• In de ronde Wonen en leven in een gezonde wijk en omgeving onderzoeken elf projecten de effectiviteit van verschillende aanpakken.

De meest kwetsbare groepen in de samenleving, burgers met een lage sociaaleconomische status (SES), hebben vaker gezondheidsproblemen en een minder lange (gezonde) levensverwachting. Ook kampen ze vaak met andere problemen waardoor het lastig is gezonde(re) keuzes te maken.

Tussen groepen in de samenleving bestaan grote verschillen in gezondheid en (gezonde) levensverwachting. De verschillen lijken groter te worden. Hoe lager op de maatschappelijke ladder, hoe kleiner de kans op een lang en gezond leven. Daarom is er behoefte aan meer kennis om die verschillen te voorkomen en te verminderen. Zoals kennis over effectieve interventies.

Om deze gezondheidsachterstanden te verklaren, te voorkomen en te verkleinen doen elf projecten kennis en inzicht op over Sociaaleconomische gezondheidsverschillen (SEGV):

• Zes projecten werken aan integrale lokale aanpakken om gezondheidsachterstanden te verminderen.
• Vijf projecten willen met verklarend onderzoek inzicht geven in de mechanismen, dynamiek en interacties die een rol spelen bij het ontstaan en voortduren van verschillen.