Huid

De huid is het grootste orgaan van het menselijk lichaam. Als volwassen heb je gemiddeld 1.5 tot 2.0 m2 aan huid, met een gewicht van 15-20 kg. De huid beschermt ons tegen de eerste invloeden van buitenaf, zoals de Uv-straling van de zon, maar ook bacteriën en schimmels. Op de huid zelf zitten allerlei goede bacteriën en schimmels die voorkomen dat ziekte veroorzakende bacteriën kunnen groeien. Als je huid kapot is, bijvoorbeeld door eczeem of een brandwond, verminderd deze beschermende werking. 

Verder draagt de huid bij aan het stabiel blijven van het lichaamsvocht en de lichaamstemperatuur. De miljoenen zenuwuiteinden zorgen dat we via de huid aanraking, temperatuur, pijn en jeuk voelen. Ook zorgt de huid voor de aanmaak vitamine D, een belangrijke stof voor vorming van botten. De bindweefsellaag dient, naast rol als beschermlaag bij stoten en trekken, als isolatielaag en als energieopslag.

Bacterielaag

Veel voorkomende huidaandoeningen die iedereen wel kent zijn wratten, huidkanker en acné. Er bestaan wel meer dan 2000 huidaandoeningen. Psoriasis is een veelvoorkomende huidziekte gekenmerkt door rode plekken en overmatige schilfering veroorzaakt door sneldelende huidcellen. Eczeem zorgt voor een schilferige huid en intense jeuk. Ze hebben beiden grote impact op kwaliteit van leven. Deze ziekten worden veroorzaakt door een combinatie van omgevingsfactoren en een erfelijke aanleg wat zorgt voor een verstoring in bacterielaag (microbioom) op de huid of het afweermechanisme in de huid. Met een huidaandoening als gevolg.

De huid zelf is onderdeel van het immuunsysteem en bevat ook afweercellen om de schadelijke bacteriën op te ruimen. Onderzoekers van Antoni van Leeuwenhoek en Universiteit Utrecht deden onderzoek naar de rol van afweercellen in de huid. Ook kan een genetisch afwijking in het afweermechanisme een aandoening veroorzaken, in de vorm van ontstekingsreacties.

Behandeling

Bij patiënten met milde klachten volstaat vaak behandeling van de aangedane huid met zalven of crèmes. Daarnaast zijn de behandelopties helaas beperkt. Onderzoekers zoeken naar nieuwe behandelmethoden en naar de voorspelbaarheid van resultaat van behandeling. Ook vinden er studies plaats die kijken naar de verhouding tussen effectiviteit van de behandeling zoals lichttherapie en systemische therapie afgezet tegen de kosten en inspanningen (doelmatigheid).

ZonMw financiert onderzoek, binnen het programma Paramedische zorg, naar het verder optimaliseren van de zorg voor patiënten met constitutioneel eczeem. Dit maakt dat de patiënten zelf beter omgaan met de huidaandoening en de eczeemklachten beter én tijdig onder controle houden. Dit kan de kwaliteit van leven sterk verbeteren.

Voorloper huidkanker

In een speciale studie werd de volledige huid van meer dan 2000 Nederlanders boven de 50 jaar en ouder onderzocht. Hieruit kwam naar voren dat bijna 1.4 miljoen Nederlanders (van 50 jaar en ouder) tenminste één of meer aktinische keratosen (AK), de voorloper van huidkanker, hebben. Actinische keratose (AK) is een verhoorning van de huid door langdurige zonneschade. Het is een veel voorkomende huidaandoening, die kan ontaarden in huidkanker.

In een onderzoek naar de vier meest toegepaste behandelingen van Actinische keratose (AK) is gevonden dat behandeling met 5-fluorouracil (Efudix) crème de grootste kans op genezing gaf en de laagste kosten had. Bovendien kreeg van dit middel de hoogste patiënttevredenheid en was er de grootste toename van kwaliteit van leven. In een vervolgstudie is gekeken hoe de bevindingen uit deze studie een plek kunnen krijgen in de huisartsenzorg.

Huidkanker

Het basaalcelcarcinoom (BCC) is de meest voorkomende vorm van huidkanker. Eén op de 5-6 Nederlanders krijgt dan ook een BCC. Daarnaast krijgt 30% van de mensen met een BCC binnen vijf jaar nogmaals zo’n zelfde tumor. Onderzoekers van de Erasmus Medisch Centrum ontwikkelden een model waarmee ze kunnen voorspellen of iemand meer dan een keer huidkanker krijgt.

BCC wordt vastgesteld door het nemen van een biopt (huidmonster). Een biopt is echter pijnlijk en moet onder de microscoop worden bekeken. Dit zorgt dat de diagnose één tot twee weken op zich laat wachten. Een klinisch studie bekeek een pijnloos alternatief: het maken van een huidfilmpje met een scanner. De arts kan daarmee binnen enkele minuten een diagnose stellen en snel de behandeling starten. Bovendien is het kostenbesparend. Het onderzoek gaf aan dat deze methode niet onderdoet voor biopt. Bij ongeveer twee derde van de patiënten kon een huidbiopt achterwege gelaten worden.

Melanoom

Het melanoom is een zeldzame maar agressieve vorm van huidkanker, die vaak gepaard gaat met uitzaaiingen. In de afgelopen vijf jaar is de behandeling van het uitgezaaid (gemetastaseerd) melanoom sterk verbeterd door de introductie van immuuntherapie. Immuuntherapie helpt het afweersysteem om zelf de kankercellen aan te vallen en op te ruimen, maar is erg duur en gaat gepaard met ernstige bijwerkingen bij ongeveer 40% van de patiënten.

Melanoomregister

Een speciaal aangelegd register (DMTR), onderdeel van het ZonMw-programma goed gebruik geneesmiddelen, houdt de resultaten van de behandeling van alle patiënten met uitgezaaid melanoom bij. Dit geeft een beeld of én welke behandeling de gewenste goede effecten hebben. Daarnaast worden bijwerkingen van geneesmiddelen geïnventariseerd en kan een schatting van de kosten gemaakt worden. Uiteindelijk ontstaat zo een beeld van de doelmatigheid van de behandeling.

Samen met de brandwondenstichting stellen we subsidies beschikbaar om onderzoek te verrichten op gebied van behandeling van brandwonden en het verbeteren van kwaliteit van leven met mensen met brandwonden.

Behandeling

Waar een brandwond zit is de huid stuk en biedt dus geen bescherming meer. Bij diepe tweedegraads en derdegraads brandwonden duurt de genezing lang, met kans op infecties als gevolg. Aanwezigheid van bacteriën in een wond belemmert de genezing en kan leiden tot allerlei complicaties en langere ligduur. Behandeling met antimicrobiële middelen zoals antibiotica of crèmes is niet toereikend. Een alternatief is het gebruik van koud plasma, een soort gas dat bestaat uit actieve deeltjes die bacteriën doden maar de huidcellen niet aantasten.

Brandwonden en littekens

Bij derdegraads brandwonden ontstaan littekens en kan de huid vergroeien.  Onderzoeksprojecten keken naar de effecten van het transplanteren van huid die ontwikkeld is in een laboratorium via tissue engineering. Maar ook het gebruik van eigen vet. Dat zorgt voor meer elasticiteit, minder verklevingen en geeft op cosmetisch vlak een verbetering.

Leven met brandwonden

Gevolgen van brandwonden zijn lichamelijk, psychisch en sociaal ingrijpend. Patiënten moeten leren leven met littekens, veranderd uiterlijk en functionele beperkingen. Het doel van het project topspecialistische brandwondenzorg (binnen het programma topspecialistische zorg en onderzoek) is optimale kwaliteit van leven en re-integratie in de maatschappij voor iedere individuele patiënt. Daarbij is veel aandacht voor nazorg en zelfmanagement.