Terugblik conferentie Werk, inkomen en gezondheid

‘Een kruisbestuiving’, zegt Femke Reijenga, één van de organisatoren van de conferentie Werk, inkomen en gezondheid, nog voordat de dag begonnen is. ‘Ik hoop echt dat het vandaag een kruisbestuiving wordt. Dat mensen zien dat ze kunnen leren van andere mensen, andere groepen, andere disciplines, gemeenten of instellingen. Er zijn zoveel mensen met kennis, met ervaring, en vandaag kunnen ze dat aan elkaar laten zien.’ Dat dat wel gelukt lijkt, kun je zien in het sfeerverslag dat Jasmijn van Es van de conferentie maakte.

Meer aandacht voor cliëntperspectief

Voor een kruisbestuiving heb je allemaal verschillende bevruchters nodig en die blijken ook in de zaal te zitten als de directeur van ZonMw, Veronique Timmerhuis, tijdens de opening van de conferentie daar naar vraagt. Professionals, beleidmakers, onderzoekers, werkgevers en cliëntvertegenwoordigers; al gaan er bij die laatste twee groepen wat minder handen de lucht in. ‘Dat is jammer’, vertelt Sharon Koks-den Outer later op de dag. ‘Ik denk dat er in aantal projecten nog wel wat meer aandacht mag zijn voor het cliëntperspectief.’ Femke Reijenga kan zich die opmerking wel voorstellen: ‘We laten in steeds meer programma’s cliënten meebepalen bij de beoordeling van projectaanvragen. Dat mensen als Sharon dat willen doen, is fantastisch. Maar ze heeft gelijk; er moet echt een omslag in het denken gemaakt worden. Je hebt kennis uit onderzoek, werkervaring van professionals én ervaringskennis van cliënten. De kennis uit die verschillende bronnen moeten we echt nog beter benutten.’

Beweging in gang om meer onderbouwd te gaan werken

De eerste ZonMw-programma’s die vernieuwende kennis moesten ontwikkelen en implementeren in de sector Werk en inkomen, startten zo’n 7 jaar geleden, mede op initiatief van Anneke van der Giezen, programma-coördinator bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Zij kijkt desgevraagd door Veronique Timmerhuis met grote tevredenheid terug op wat er in die korte tijd bereikt is. ‘Het is zo leuk om te zien dat er overal een beweging in gang is gezet om meer onderbouwd te gaan werken. Dat ene ei van Columbus zullen we heus niet vinden. Dat kan ook niet want elk mens, elke cliënt is anders. Maar we hebben nu wel werkbare mechanismen, een systematische en onderbouwde manier van werken. Daar komen we echt verder mee.’ Dat kan Cees van Eijk, voormalig wethouder in Amersfoort beamen. ‘Al die programma’s hebben er in Amersfoort toe geleid dat we niet zozeer kijken naar de beperkingen van allerlei regels, maar dat er aandacht is gekomen voor wat mensen nodig hebben. Sectoren zijn bij elkaar gebracht en we werken integraal. Je ziet ook dat professionals nu meer lol in hun werk hebben.’

Leren, innoveren en inspireren

De minister van SZW was zelf niet aanwezig bij de conferentie, maar had wel een videoboodschap voor de aanwezigen waarin zij iedereen op het hart drukte om te blijven leren en innoveren en elkaar op deze dag vooral te inspireren. Na het korte voorprogramma verdwenen alle deelnemers naar diverse zalen waar workshops werden gegeven. Ze konden vier workshops kiezen uit een totaalaanbod van 23 workshops. Aan het begin van de middag was er nog een korte plenaire bijeenkomst waarin de zaal quizvragen moest beantwoorden. Om de sfeer er in te houden en het lichaam even los te gooien, was halverwege nog een dansmoment waar iedereen vrolijk aan meedeed. 

Veel impact had de video waarin Joost Nauta vertelde waar hij als cliënt van UWV tegenaan liep. Ervaringsdeskundige Janny Hoeflak verwoordde waarom de video op haar zo’n indruk maakte: het was zijn positieve instelling, veerkracht én doorzettingsvermogen om toch naar vermogen te kunnen werken en zelf de ondersteuning te regelen die hij nodig heeft.

In Amsterdam vindt een gerandomiseerd onderzoek plaats om te kijken of de werkwijzen Individuele Plaatsing en Steun (IPS) en Participatieve Aanpak (PA) behulpzaam kunnen zijn bij het toeleiden naar en begeleiden tijdens werk van mensen met een arbeidsbeperking.

Matthieu Wouters werkt als jobcoach voor jongeren mee aan dit onderzoek. Hij hoopt dat het onderzoek jongeren helpt om een passende baan te vinden waardoor zij ook zichzelf weer beter kunnen ontwikkelen. Ook voor hemzelf heeft het nieuwe inzichten opgeleverd. ‘Het mooie is dat ik met zo’n andere aanpak heb gemerkt hoe goed het kan werken om meer gebruik te maken van het netwerk van een jongere; zijn ouders en bijvoorbeeld hulpverleners uit de ggz. En ik heb geleerd beter het coachingsplan te volgen en de jongere daar ook eigenaar van te maken. Dan zie je dat de jongere ook meer verantwoordelijkheid neemt voor zijn eigen traject.’

Gezondheid op de werkplek is een hot item aan het worden. Ook werkgevers en leidinggevenden zien dat zij daar een verantwoordelijkheid voor hebben. Promovenda Hanneke van Heijster onderzoekt een meer participatieve benadering waarin werknemers en werkgevers samen werken aan gezondheid op de werkplek. Dat gaat niet vanzelfsprekend blijkt. ‘Managers kijken bijvoorbeeld naar cijfers over werkdruk en zien dat dat wel meevalt; maar toch ervaren medewerkers dat wel. Door een dialoog kom je er dan achter waar die werkdruk vandaan komt.’ Ook workshopdeelnemer Rianne van der Aa (trajectbegeleider in Den Bosch) viel vooral dat spanningsveld tussen management en werknemer op. ‘Je kunt als managers wel allerlei gezondheidsprogramma’s aanbieden, maar eigenlijk mag de werknemer eerst wel wat meer bevraagd worden.’

In het project Zelfie uit Den Bosch helpen professionals van het gemeentelijk werkbedrijf Weener XL laagopgeleide vrouwelijke statushouders hun weg naar werk te vinden. Dat gaat niet zonder slag of stoot, maar het actieonderzoek dat daarbij wordt uitgevoerd gaat inzichten opleveren waar anderen hun voordeel mee kunnen doen.

Onderzoeker Femke Gijsbers is heel enthousiast over het project en vertelt hoezeer het belangrijk is om tijd te nemen. Bij allerlei hobbels die opdoemen is het belangrijk om even gas terug te nemen, goed te luisteren en samen met de vrouwen oplossingen te bedenken. Ook als dat betekent dat je dan maar geen gebruik maakt van een tolk – omdat de vrouwen daar geen goede ervaringen mee hebben – of dat je een hele bijeenkomst besteed om een voor Nederlanders heel bekend begrip als assertiviteit te bespreken.
‘Iedereen kan wat inbrengen en dat zorgt ervoor dat het gaat stromen, dat er energie en veiligheid is. Vrouwen komen ook heel graag. Ondanks de complexe situatie waarin veel vrouwen zitten, zijn ze er wel en vinden ze het leuk om mee te doen.’

Dat de samenwerking tussen arbeidsdeskundigen, bedrijfsartsen en verzekeringsartsen niet altijd even soepel verloopt, is niet alleen vervelend voor de werknemers en werkgevers die met langdurig verzuim te maken hebben, maar ook voor de professionals zelf. Of zoals adviseur verzekeringsarts Bernadette Linssen als deelnemer aan deze workshop zegt: ‘Iedereen kijkt er echt met de beste bedoelingen naar, maar ze zijn te weinig in dialoog waardoor de werknemer verschillende adviezen kan krijgen en aan het eind niet meer weet waar die goed aan doet.’

De onderzoekers zijn daarom bezig met het ontwikkelen van interprofessionele casuïstiek bespreking waarbij de drie beroepsgroepen samen aan de slag gaan. De deelnemers van de workshop hebben allerlei onderwerpen aangedragen waar deze casuïstiek over zou moeten gaan. Dat varieerde van arbeidsconflicten, tot vroeg in het proces samenwerken met de arbeidsdeskundige en de casemanager.

Meer informatie

• Nieuws over lopende en afgeronde projecten Werk, inkomen en gezondheid
• Meld u aan de voor de nieuwsbrief of volg ons op LinkedIn via ZonMw: preventie