Parel voor internationaal project beweegbeleid

De Parel is een ereprijs voor bijzonder succesvolle projecten. ‘Hier kun je met recht zeggen dat dit een Parel is. Een sterke, internationale samenwerking die heeft geleid tot concrete aanbevelingen, een succesvolle implementatie en het structureel inbedden van beweegbeleid. Een hoge relevantie met een vergaande impact’, aldus Arfan Ikram, voorzitter ZonMw.

De Parel is 19 november 2024 tijdens de Annual Meeting van Amsterdam Public Health research institute uitgereikt aan onder meer Jeroen Lakerveld, vice-coördinator van het Europese Policy Evaluation Network (PEN) en universitair hoofddocent aan het Amsterdam UMC: ‘Een erkenning en bemoediging dat we ons als onderzoekers niet alleen bezig moeten houden om zaken te begrijpen, maar ook om samen met beleidsmakers te kijken wat er moet gebeuren om verandering teweeg te brengen in de praktijk.’

Minder dan de helft van de Nederlandse bevolking beweegt voldoende. Lichamelijke inactiviteit speelt een grote rol in de ontwikkeling van hart- en vaatziekten, diabetes en obesitas. Met beleidsmaatregelen kan de leefomgeving beweegvriendelijk worden en kunnen mensen worden aangezet tot bewegen. Het PA-EPI monitoringsinstrument is binnen de Nederlandse context ingezet. Dat heeft geresulteerd in concrete aanbevelingen voor het verbeteren van het nationaal beweegbeleid.

De omgeving waarin mensen leven speelt een belangrijke rol in het stimuleren van bewegen en sport. Lakerveld: ‘Onze omgeving beïnvloedt onze routes en onze routines.’ Daar ligt een opgave in stedelijk ontwerp. ‘Een groene omgeving met een stevige wandel- en fietsinfrastructuur en voldoende sportaccommodaties nodigen uit te bewegen.’ Het gaat volgens de onderzoeker verder dan alleen infrastructuur. ‘Denk ook aan het belang van beweegonderwijs op school, mediaboodschappen en mogelijkheden om actief op je werkplek te zijn.’ Juist die systeembenadering is volgens Ikram reden waarom dit project zo impactvol is. ‘Een individuele keuze voor gezond gedrag is slechts een deel van het verhaal. De omgeving speelt een substantiële bijdrage en de overheid speelt daarin een duidelijke rol.’

Beleidsmaatregelen om lichamelijke inactiviteit aan te pakken kunnen de gezondheid en het welzijn van veel mensen dus significant beïnvloeden. Het is daarom van groot belang om te weten welke beleidsmaatregelen er in Europa daadwerkelijk zijn doorgevoerd en welke beleidsacties nodig zijn die het meeste effect kunnen genereren. Met het werk van het PEN zijn deze kennislacunes opgevuld. In totaal hebben 28 onderzoeksinstituten uit 7 Europese landen samengewerkt in PEN. ZonMw heeft de Nederlandse onderzoekers binnen PEN gefinancierd. Ikram: ‘Onderzoek stopt niet bij landsgrenzen. Door internationaal samen te werken, voorkom je dat je het wiel opnieuw hoeft uit te vinden. Je leert van elkaars good practices en vertaalt die door naar better of zelfs best practices.’

Specifiek voor lichamelijke activiteit heeft PEN de PA-EPI ontwikkeld. De PA-EPI is een instrument gericht op het monitoren van implementatie van beleid voor de bevordering van een gezonde beweegomgeving. Het project heeft veel resultaten en nieuwe kennis opgeleverd over hoe de uitvoering en impact van beweegbeleid het beste kunnen worden opgezet en geëvalueerd om daarmee de meest optimale resultaten te behalen. Lakerveld: ‘Om een beweegvriendelijke omgeving te creëren, heb je beleid en een goede uitvoering nodig. De kennis en de instrumenten zijn er al. Wij zijn een stap verder gegaan en hebben systematisch gemeten hoe goed beleid wordt uitgevoerd en waar kansen liggen voor verbetering.’

Met een subsidie vanuit ZonMw, de zogeheten Verspreidings- en Implementatie Impuls (VIMP), hebben de Nederlandse onderzoekers het PA-EPI-proces uitgevoerd in Nederland. Hieruit zijn de belangrijkste beleidsacties aanbevolen aan de Rijksoverheid om een gezondere beweegomgeving te creëren. Een belangrijk aspect hierbij is het belang van een integrale samenwerking tussen ministeries en uitvoerende partijen die meerdere beleidsterreinen raakt.

Het uitgebreide onderzoeksproject wordt in de nabije toekomst verder uitgerold. Binnen het zogeheten IMPAQT-project is er extra aandacht voor het bereiken van kwetsbare groepen met beweegbeleid. Het verdere PA-EPI-proces zal worden uitgevoerd door meerdere Europese landen. Dit maakt vergelijking van beweegbeleid tussen landen mogelijk. In de toekomst willen de onderzoekers ook herhaalde metingen doen in dezelfde landen. Lakerveld: ‘Met periodieke monitoring kunnen we zien welke kant beweegbeleid opgaat. Zodat we zo nodig beleidsmakers aan hun jasje kunnen trekken.’

Colofon

Tekst: Martijn Tamboer 
Header beeld: Laura Ponchel 
Video: Fixvision 
Eindredactie: ZonMw