Opbrengsten en lessen Actieonderzoek Innovatieve Zorg 2020
Het doel van de actieonderzoeken uit het programma Actieonderzoek Innovatieve Zorg is innovatie binnen organisatie van zorg (juiste zorg op de juiste plek) en het adresseren van de maatschappelijke vraag er achter (zoals gezondheidswinst en het verminderen van zorgkosten).
Adoptieproces, wendbaarheid en monitoring
Adoptieproces
Als het lukt de juiste leerpunten te identificeren en deze op een goede manier aan te pakken, gaan interventie en context hierdoor (steeds) beter bij elkaar passen. Het gestructureerd en methodisch volgen van dit adoptieproces is van grote meerwaarde om inzicht te krijgen in de werkzame (interventie)principes. Ook geeft het waardevolle inzichten onder welke voorwaarde(n) deze werken en benut kunnen worden.
Wendbaarheid
Het volgen van dit dynamische proces, er tegelijkertijd van leren door de juiste leervragen te blijven stellen en die lessen meteen mee te nemen in het vervolg van het proces, maakt wendbaarheid van actieonderzoekers en de betrokkenen bij een actieonderzoek een belangrijke eigenschap. Ben je voldoende alert met elkaar om het snel op te merken als er iets gebeurt in het actieonderzoek dat een aanpassing of heroverweging vraagt? Ben je wendbaar genoeg om dan ook snel de juiste besluiten te nemen en daarbij passende acties uit te voeren?
Reflectieve monitoring
Reflectieve monitoring geeft houvast om in deze dynamiek op passende momenten te reflecteren op het innovatie-, verander- en leerproces.
In actieonderzoek staat het (cyclisch en gestructureerd) uitproberen van een interventie en het leren van wat er dan gebeurt centraal. Vervolgens worden de lessen direct weer toegepast. Door dit dynamische ontwikkelproces veranderen dus de zowel de interventie als de context waarin deze wordt uitgeprobeerd. Om de werkzame principes te herkennen en over te dragen geven de actieonderzoekers van de afrondende en startende onderzoeken elkaar tips over hun ervaringen met het adoptieproces, de wendbaarheid en reflectieve monitoring. Maar wat verstaan we daar eigenlijk onder?
Lessen uit afrondende projecten
Lessen uit afgeronde projecten
Tips voor startende projecten
Tips voor startende projecten
Algemene reflectie & tips
Hoe maak je de reflectie een onderdeel van de veranderaanpak op alle niveaus? In de organisatie(s) waar het proces zich afspeelt, de projectgroep, maar ook projectgroep overstijgend? Er zijn veel handboeken en methodieken over, zoals de dynamische leeragenda. Belangrijk is vooraf na te denken hoe je dit organiseert en wie je wanneer betrekt om de essentiële vragen boven tafel te krijgen en te proberen ze samen te beantwoorden. Doe dit vanaf het begin vanuit de vraag wat actieve betrokkenheid is.
Betrokkenheid
Het proces volgen of monitoren aan de hand van het plan dat je vooraf hebt opgesteld is wezenlijk anders dan je in het proces met elkaar afvragen welke vragen je hebt over wat je ziet gebeuren. Daar hoort ook bij duidelijk teruggeven wat de bijdrage van die betrokkenheid is. Een handtekening betekent nog niet dat je commitment voor samenwerking hebt.
Voorwaarden voor adoptie
Het is belangrijk adoptanten toe te rusten om een verandering toe te kunnen passen. Daarvoor moet een interventie niet gestandaardiseerd zijn, maar adaptief; meer gebaseerd op mechanismen/werkzame elementen en toegespitst op een specifieke context. Adoptanten moeten richtlijnen meekrijgen om zelf te kunnen her-uitvinden: 're-invented by me'.
Bewijsvoering
Het soort interventies is complex, dus heeft niet de evidentie die op een standaard (traditionele) manier onderzocht kan worden. Andere manieren van onderzoeken van evidentie en werkzaamheid zijn nodig. Het oude paradigma van implementatie is niet van toepassing. Dit is een belangrijke boodschap voor financieringsinstanties. Ook wet- en regelgeving moeten hier notie van hebben. We zien wel ontwikkelingen op dit vlak die hierbij aansluiten zoals de adviezen van de RvS ‘Anders verantwoorden voor goede zorg’ en ‘Zonder context geen bewijs’.
Veranderproces
Blijf in een project aansluiten bij de motivatie van de professionals. Een terugkerend thema is dat er ook aandacht moet zijn (naast de formele 'implementatie’stappen) aan de zogeheten 'soft skills' voor gedragsverandering van professionals. Daar is motivatie voor nodig. Bij een noodzakelijke gedragsverandering is/blijft de aanpak van de 'identiteit' van een professional een aandachtspunt. Neem ook de organisatiecapaciteit mee. In een ziekenhuis is deze vanuit de organisatie groter dan bij een huisartsenpraktijk die meer gericht is op het doen van consulten.
Barrières doorbreken
Bij meerdere projecten zien we dat in teams en in de regio mooie resultaten worden behaald door te experimenteren met andere werkwijzen. Maar zodra je op grotere schaal met deze andere manier van werken aan de slag wil, loop je tegen barrières aan die in het zorgsysteem verankerd zitten, zoals financieringsschotten en privacywetgeving. Niet voor alles is landelijke regie nodig, maar nationale regie kan het creëren van randvoorwaarden voor opschaling aanzienlijk versnellen. In het programma Registratie aan de Bron zijn bijvoorbeeld juridische aspecten aangepakt om het kantelmoment mogelijk te maken. Dit soort programma’s zijn zinvol om geaggregeerde lessen uit individuele trajecten aan te pakken en (landelijke) stakeholders eerder aan boord te krijgen.
Programma Actieonderzoek Innovatieve Zorg
In het programma Actieonderzoek Innovatieve Zorg wordt naar oplossingen gezocht voor uitdagingen op het gebied van de organisatie van zorg. In de projecten wordt kennis ontwikkeld over innoverende en vernieuwende processen en oplossingen/methodieken in de zorg. Door en tijdens het vernieuwen en verbeteren van zorg wordt kennis opgedaan, waarbij mensen in de zorgpraktijk zich tegelijkertijd professioneel ontwikkelen. De geleerde lessen die hieruit voortvloeien, kunnen ook gebruikt worden voor opschaling en doorontwikkeling elders.
Doel
Het doel is dat innovaties beter aansluiten bij de behoeften van de patiënten/cliënten in de zorg, waardoor de kwaliteit van de zorg verbetert. De focus ligt op procesinnovaties, waar ICT en e-health onderdeel van kunnen uitmaken, als ondersteuning aan het proces.