Aandacht voor arbeidsgerichte zorg in het ziekenhuis

De visie van de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG) 'Zorg die werkt' bepleit dat zorgverleners in het ziekenhuis een rol kunnen spelen. In de praktijk krijgt deze arbeidsgerichte zorg helaas maar mondjesmaat vorm.
Het besef dat zorgverleners in het ziekenhuis een rol kunnen spelen bij vragen van patiënten rondom werk is nog onvoldoende doorgedrongen. De zorg in het ziekenhuis richt zich over het algemeen nog vooral op het diagnosticeren en behandelen van ziekte en minder op het functioneren van mensen in hun dagelijkse leven. Het uitgangspunt is nu nog vaak dat het werk moet worden aangepast aan de symptomen van de ziekte en de behandeling.
World Kidney Day
Elk jaar op de tweede donderdag in maart wordt World Kidney Day (WKD) georganiseerd. Regionale nierpatiëntenverenigingen en andere (gezondheids)organisaties organiseren op deze dag activiteiten als voorlichting op scholen, kookworkshops en voorlichtingsbijeenkomsten of lezingen. Zo willen ze zo veel mogelijk mensen informeren over het belang van een gezonde leefstijl en gezonde voeding om nierschade te voorkomen.
Arbeidsgerichte zorg in het UMCG
Het kan ook andersom, blijkend uit toenemende erkenning van de meerwaarde van arbeidsgerichte zorg, ook door de KNMG. In het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) is om die reden in nauwe samenwerking met patiënten, artsen, verpleegkundigen, maatschappelijk werkers en bedrijfs- en verzekeringsartsen arbeidsgerichte zorg ontwikkeld voor mensen met een nierziekte, het BAAN-project.
Praktische handvatten en structurele inbedding
Zo is de handzame brochure ‘Blijven werken hoe doe ik dat’ met informatie en tips ontwikkeld. Daarnaast heeft het geresulteerd in een structurele inbedding van de aandacht voor werk in het ziekenhuis. Hierbij is rekening gehouden met het wegnemen van de belangrijkste bezwaren van zorgverleners als het gaat over arbeidsgerichte medische zorg: een gebrek aan tijd, kennis en verwijsmogelijkheden. De arts of verpleegkundige kan door het stellen van 3 werkvragen in korte tijd een eventuele hulpvraag rondom werk vaststellen. Met de inzet van een adviseur arbeid wordt daarnaast expertise rondom arbeidsgerelateerde zorg binnen het UMCG en het DialyseCentrum Groningen beschikbaar. Niet alleen voor het ondersteunen van patiënten met vragen rondom werk, maar ook als vraagbaak voor zorgverleners. Aanvullend op de adviseur arbeid kunnen patiënten voor (langdurige) ondersteuning worden verwezen naar het STeun- en AdviesPunt (STAP) van de Nederlandse Nierpatiënten Vereniging (NVN), of in geval van complexe arbeidsgerelateerde problematiek naar arbeidsrevalidatie bij Beatrixoord Arbeid.
Vroege signalering, eenvoudige ondersteuning en passende verwijzing
Zorgverleners kunnen impact hebben door vroegtijdig - dus voordat sprake is van ziekteverzuim en een eventuele bedrijfsarts in beeld is - vragen over werk bespreekbaar te maken. We constateerden namelijk dat vooral onzekerheid rondom gevolgen voor werk en inkomen patiënten parten speelt. Zorgverleners kunnen patiënten met informatie ondersteunen bij het adequaat omgaan met mogelijke beperkingen die zich in het werk kunnen voordoen, ten minste zolang het om lichte beperkingen gaat. Als dit niet volstaat kan binnen het UMCG worden verwezen naar de adviseur arbeid die passende arbeidsgerichte ondersteuning kan bieden. Niet als vervanger van de bedrijfs- of verzekeringsarts, maar voor het bieden van laag-complexe zorg en voor het leggen van een verbinding met arbeidsgerichte zorg buiten het ziekenhuis.
De aandacht voor werk in het ziekenhuis kan ook helpen om bij het bepalen van de behandeling voor zover mogelijk rekening te houden met het werk.
Bij mensen met een nierziekte kan bijvoorbeeld bij het plaatsen van een shunt voor de hemodialyse, het opstellen van het dialyseschema en het plannen van een transplantatie rekening worden gehouden met het werk van patiënten.
Meerwaarde voor de patiënt
Inmiddels zijn verschillende patiënten in het UMCG geholpen met uiteenlopende vragen rondom werk. Denk aan relevante wet- en regelgeving, informatie over de rol van de werkgever en een bedrijfsarts, de belasting van het werk in relatie tot de huidige en toekomstige belastbaarheid en manieren om de belastbaarheid te vergroten. Een eerste inventarisatie laat zien dat patiënten deze zorg gemiddeld met een dikke 8 beoordelen. Patiënten geven aan de aandacht voor werk in het ziekenhuis belangrijk te vinden en het te waarderen als de arts hierover in gesprek gaat. De meerderheid geeft aan door BAAN meer kennis te hebben, bijvoorbeeld over stappen die moeten worden doorlopen als je je ziekmeldt en gemotiveerder te zijn om aan het werk te blijven.
Innovatie in de zorg kost tijd én geld
De aandacht voor werk wordt nu uitgebreid van de afdeling Nierziekten naar andere afdelingen binnen het UMCG. Daar is draagvlak voor, zowel bij zorgverleners als het management. Ondanks deze positieve ontwikkelingen zijn er ook uitdagingen. Artsen hebben nu eenmaal weinig tijd en zien het vaak niet als hun taak om aandacht aan werk te besteden. Daarnaast zien we dat structurele financiering lastig te realiseren is, ook al zijn de kosten voor deze vorm van zorg relatief beperkt.
Persoonsgerichte zorg (‘Zie de mens’) vraagt om een andere manier van kijken naar gezondheid en zorg, zowel door zorgverleners als patiënten. Met meer aandacht voor niet-medische zaken als arbeid, onderwerpen die voor patiënten het leven betekenisvol maken.
ZonMw en innoverende oplossingen voor organisatie van zorg
Het project van Annemieke Visser, gericht op het bevorderen van duurzame arbeidsparticipatie bij nierpatiënten, heeft subsidie gekregen vanuit het ZonMw-programma Actieonderzoek Innovatieve Zorg. Met dat programma stimuleren we kennisontwikkeling over innoverende en vernieuwende processen en oplossingen/methodieken in de zorg.
Colofon
Tekst: Annemiek Visser
Eindredactie: ZonMw