Mantelzorg volgens het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland

Het Kwaliteitskader beschrijft de mantelzorg als volgt: ‘Mantelzorg is zorg die buiten de professionele zorgverlening om wordt gegeven aan een hulpbehoevende, door 1 of meerdere leden vanuit hun directe omgeving. Deze zorgverlening vloeit direct voort uit de sociale relatie. Mantelzorg overstijgt de gebruikelijke hulp die in redelijkheid verwacht mag worden van familie en naasten’. In het Kwaliteitskader staat een duidelijk onderscheid tussen een vrijwilliger en een mantelzorger. Vrijwilligers hebben namelijk geen persoonlijke relatie met patiënten op het moment dat zij starten.

Volgens het Kwaliteitskader moeten zorgverleners en vrijwilligers rekening houden met de verschillende rollen die een mantelzorger kan vervullen. Zoals die van naaste, schaduwpatiënt, collega-zorgverlener en expert over het leven van de patiënt. En dat die rollen van tijd tot tijd en per situatie kunnen verschillen. In de standaard staat dat zorgverleners en vrijwilligers de mantelzorger als naaste met een belangrijke rol in de zorg voor de patiënt moeten erkennen. Afspraken over de verantwoordelijkheden en taakverdeling leggen zij dan ook in het individueel zorgplan vast.

In het Kwaliteitskader staat beschreven dat mantelzorgers, afgestemd op hun behoeften, informatie en ondersteuningsmogelijkheden moeten ontvangen, zoals de inzet van thuiszorg, vrijwilligers of respijtzorg. Ook staat er beschreven dat zorgverleners aandacht moeten hebben voor de draagkracht, waarden, wensen en behoeften van mantelzorgers. En dat zij ondersteuning moeten bieden om overbelasting bij mantelzorgers te voorkomen. Bijvoorbeeld door ze te stimuleren voor zichzelf te zorgen, zodat zij stress kunnen verminderen en hun welzijn en veiligheid kunnen bewaken. Op die manier kunnen mantelzorgers hun rol beter vervullen en blijven zij in staat om de patiënt te verzorgen.

Sinds 2006 hebben wij een aantal goede voorbeelden van palliatieve zorg verzameld en beschreven. Eén van die goede voorbeelden is het ‘Gespreksmodel mantelzorgondersteuning’. Dat is een instrument wat zorgverleners helpt om in gesprek te gaan met mantelzorgers over hun zorgtaken, om in kaart te brengen in welke mate er ondersteuning nodig is.

Diverse organisaties hebben het Kwaliteitskader palliatieve zorg Nederland inmiddels geautoriseerd. Toch zal het zijn weg nog verder moeten vinden in het publieke domein, het onderwijs, onderzoek en de praktijk. Ons programma Palliantie heeft daarin een aandeel. We stimuleren dat projecten zoveel mogelijk aansluiten bij het Kwaliteitskader en bijdragen aan de implementatie daarvan. Bijvoorbeeld door het als voorwaarde te stellen in subsidieoproepen.