Kenniskring ‘Re-integratie naar werk’ zet zieke werknemer en werkgever centraal

oktober 2024

Artikelen

Wat werkt bij een effectieve re-integratie naar werk na ziekte? Waar zitten de kansen en de knelpunten? Onderzoekers uit het hele land wisselden op 1 oktober in Utrecht inzichten en vaak herkenbare ervaringen uit op de tweede bijeenkomst van de kenniskring ‘Re-integratie naar werk’.

'Op deze dag staan de projecten centraal'

Bert van Swam, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Arbeidsdeskundigen (NVvA), is dagvoorzitter en trapt af. ‘De eerste kenniskringbijeenkomst is alweer een jaar geleden. Toen ging het over 21 projecten, vandaag zitten we op 28 projecten.’ Van Swam wijst op de ontwikkelingen in het land, hij ziet veel aandacht voor re-integratie en het poortwachtersproces. ‘Op deze dag staan de projecten centraal. Hoe gaat het met jullie? Waar lopen jullie tegen aan? Het gaat vandaag om kennis en ervaringen delen.’

Kenniskring Re-integratie naar werk

Bij de kenniskring zijn betrokkenen van (in totaal 28 projecten) projecten aangesloten uit 2 ZonMw-programma’s: Verbetering kwaliteit poortwachtersproces en Verbetering re-integratie tweede spoor. Beide programma’s zijn gericht op het verbeteren van de kwaliteit van het re-integratieproces, de terugkeer naar werk. Zowel bij de eigen werkgever, in de huidige of een nieuwe functie als bij een andere werkgever (tweede spoor). Ze bevorderen kennisontwikkeling, kennisuitwisseling en het gebruik van innovatieve aanpakken voor werkgevers en werknemers en ook arbeidskundigen, bedrijfsartsen en verzekeringsartsen.

Een lerend netwerk van arbeidsmarkt en re-integratie professionals

Gezondheid en verzuim staan nog lang niet altijd op de agenda van arbeidsmarktprofessionals in Midden-Brabant. Die constatering vormde de aanleiding van het project van Midpoint, dat als doel heeft bestaande netwerken uit te breiden met kennis over gezondheid en re-integratie.

Ingrid Berends, aanjager bij Midpoint schetst kort het beeld van een middelgrote maar actieve arbeidsmarktregio waar werkgevers, overheid, onderwijs en andere partijen nauw samenwerken aan een inclusieve en toekomstbestendige arbeidsmarkt. ‘Het gaat veel over zij-instroom en over onbenut talent, maar er wordt eigenlijk zelden gesproken over die zieke werknemer. Er zit ook niemand met die expertise aan tafel terwijl ziekteverzuim in de sectoren zorg en techniek, waar wij veel werkgevers hebben, er zeker negatief uitspringt.’

Ongeziene talenten

Daar is een wereld te winnen, zegt collega Melanie van der Hiele, kwartiermaker Arbeid en Verzuim. ‘Ik kom in mijn werk als arbeidsmediator veel situaties tegen waarin het verzuim voorkomen had kunnen worden. Maar hoe doe je dat? Hoe krijg je oog voor de ongeziene talenten van de zieke werknemer? En wat doe je als werkgever in de fase vóórdat een werknemer zich ziek meldt?’

Doel: het bestaande netwerk uitbreiden

Het doel van het project is dan ook om de bestaande netwerken uit te breiden met integratieprofessionals, arbeidspsychologen, organisatiedeskundigen en samen te werken aan kennisdeling rondom specifieke arbeidsmarktthema’s. Van der Hiele: ‘We zijn gestart met experts in de regio bevragen, hebben met werkgevers gesproken en data erbij gehaald. Veel werkgevers komen in actie wanneer een werknemer uitvalt. Er is meer aandacht voor welbevinden op de werkvloer nodig bij aanvang van het dienstverband, meer aandacht voor de verschillende levensloopfases. Werkgevers lijken handelingsverlegen te zijn: wanneer ga je in gesprek met medewerkers en hoe pak je dat aan?’

Midpoint begint nu met een voorloperscoalitie, met deskundigen die ook echt de urgentie voelen om deze leemte te agenderen. ‘Ondernemers kunnen denken ‘what’s in it for me?’. Daar moeten we rekening mee houden: we vragen ze toch om te investeren in preventie, voor iets wat mogelijk zou kunnen gebeuren.’

Workshops

Meer grip op gedrag met integratief gedragsmodel

Willen én kunnen zijn bepalend om te komen tot bepaald gedrag. Het Integratief Gedragsmodel (IGM) helpt om factoren die daarbij een rol spelen inzichtelijk te maken.

Pleidooi: meer ruimte voor maatwerk in tweede spoor

Het geschatte slagingspercentage van re-integratie in het tweede spoor is laag en een flinke groep re-integreert weer in de oude functie. Waar komt dit door?

‘Veel energie bij alle projecten’

Gepassioneerde onderzoekers, die hard werken om de re-integratie na ziekte een stukje soepeler maken. Veel herkenning over vergelijkbare obstakels en knelpunten: ‘Het helpt om te horen dat wij niet de enige dat wij niet de enige zijn.’

De praktijk is vaak weerbarstig, concludeert dagvoorzitter Bert van Swam aan het einde van de dag. Onbeantwoorde vragenlijsten, een gebrek aan deelnemers of aan lokale data. Een greep uit de knelpunten en obstakels waar projectleiders in het hele land tegenaan lopen. De herkenning onderling is groot. Tips en inzichten worden dankbaar gedeeld.

De dagvoorzitter Van Swam onder de indruk van enthousiasme en energie bij alle deelnemers van de dag. ‘Daarom is het zo belangrijk om te leren van elkaars ervaringen, van al het vallen en opstaan. Ieder heeft een verhaal dat voor de ander meerwaarde op kan leveren, dus mijn oproep is dan ook: blijf elkaar op zoeken.’

Deelnemers aan het woord

1 / 3

Liz Beekman – Radboud Universiteit, Nijmegen

Kun je wat meer vertellen over je onderzoek?

‘Ik ben promovenda op het project Thuis in Thuiswerken van de Radboud Universiteit waarin wij onderzoek doen naar het inbedden van thuiswerken in re-integratietrajecten bij ziekteverzuim. Hoe kunnen we op een gezonde en goede manier thuiswerken inzetten als een eerste stap om weer aan het werk te gaan. Maar we weten nog weinig over voor wie dat goed werkt en wat de kansen en risico's zijn. Op basis van 3 jaar onderzoek hebben we een leidraad ontwikkeld, een beslisboom. Medewerkers, leidinggevenden en bedrijfsartsen kunnen die doorlopen om te bepalen of thuiswerken een goede optie is. Het is een eenvoudige en praktische tool.’

Wat vind je deze dag?

‘Ik vind het leuk om van de andere onderzoekers te horen wat zij ervaren als knelpunten en mogelijke oplossingen. Als psycholoog was ik al bekend met varianten van het model. Het helpt vooral als je het vereenvoudigd aanbiedt, zodat het werkbaar wordt voor mensen die er concreet mee aan de slag moeten.’

Thuis in thuiswerken: inbedding van thuiswerken in re-integratietrajecten

Nicole van Erp Kenniskring re-integratie

2 / 3

Nicole van Erp – Trimbos-instituut, Utrecht

Kun je iets vertellen over je onderzoek?

‘Wij werken samen met het re-integratiebedrijf Perspectief en Ixta Noa, de organisatie voor ervaringsdeskundigen. Ons project richt zich op mensen met psychische en/of verslavingsproblematiek en bestaat uit twee onderdelen. Het eerste onderdeel is dat adviseurs arbeidsmobiliteit getraind worden in motiverende gespreksvoering. Het tweede onderdeel is het inzetten van ervaringsdeskundigen. Werknemers die dat willen kunnen, individueel of in groepen, ondersteuning krijgen van een ervaringsdeskundige.’

Wat vind je van deze dag?

‘Interessant. Ik kwam toevallig iemand tegen die eerder onderzoek had gedaan naar ervaringsdeskundigheid bij het UWV, dus dat zijn nuttige connecties. Ook interessant om van anderen te horen waar zij tegenaan lopen. Vaak denk je dat de problemen uniek zijn voor jouw project, maar er is veel herkenning, zoals bijvoorbeeld met vragenlijsten die niet terugkomen. Dat komt overal voor.’

Acceptatie en activatie werknemers met psychische/verslavingsproblemen

Haitze de Vries kenniskring re-integratie

3 / 3

Haitze de Vries – Rijksuniversiteit Groningen

Kun je iets vertellen over je onderzoek?

‘Ik werk bij Gezondheidswetenschappen in Groningen, specifiek bij Sociale Geneeskunde, en doe onderzoek naar arbeid en gezondheid, met een focus op duurzame inzetbaarheid. Ik ben betrokken bij het project dat voortkomt uit de praktijk. Arbodiensten en re-integratiebedrijven vinden dat mensen vaak te laat actie ondernemen bij hun terugkeer naar werk. Veel werknemers weten in een vroeg stadium al dat ze niet terug kunnen naar hun oude werkgever, maar komen daar te laat mee.
We hebben daarom 2 gesprekken geïntroduceerd: het eigen regiegesprek na 4 weken verzuim en het eigen perspectiefgesprek. Het doel van het eerste gesprek is dat mensen beter voorbereid naar de bedrijfsarts gaan. Met een goede voorbereiding kunnen mensen opener zijn en de bedrijfsarts meer kansen geven om echt mee te denken. Ze raken zo meer betrokken bij het re-integratieproces.’

Wat vind je van deze dag?

‘Inspirerend. Het thema eigen regie is vaak besproken, maar het blijft een complex onderwerp. De overheid wil mensen vaak veel eigen verantwoordelijkheid geven, maar veel mensen hebben moeite met zelfredzaamheid. Daarom bieden wij handvatten, zoals die gesprekken, om hen op weg te helpen en het stuur in eigen handen te nemen.’

Methodiek voor werknemers om zelf regie te nemen in het re-integratieproces

Bekijk de foto's van de bijeenkomst

1 / 16

2 / 16

3 / 16

4 / 16

5 / 16

6 / 16

7 / 16

8 / 16

9 / 16

10 / 16

11 / 16

12 / 16

13 / 16

14 / 16

15 / 16

16 / 16

Over de programma’s

ZonMw draagt actief bij aan het optimaliseren van het re-integratieproces van zieke werknemers, zowel binnen de huidige organisatie als bij een nieuwe werkgever.

Met onze programma's Verbetering kwaliteit poortwachtersproces en Verbetering re-integratie tweede spoor stimuleren we kennisontwikkeling en -uitwisseling, en het gebruik van innovatieve aanpakken. Hiermee kunnen professionals, bedrijfsartsen en verzekeringsartsen werken aan het verbeteren van het re-integratieproces voor werkgevers en de werknemers.

Meer informatie

Colofon

Beeld: Dyve media
Tekst: Jessica Maas
Eindredactie: ZonMw

Kenniskring ‘Re-integratie naar werk’ zet zieke werknemer en werkgever centraal

Kenniskring ‘Re-integratie naar werk’ zet zieke werknemer en werkgever centraal

'Op deze dag staan de projecten centraal'

Kenniskring Re-integratie naar werk