Hoe krijgen huisartsen de complexe ouderenzorg in de vingers?

De meeste 80-plussers in de huisartspraktijk hebben meerdere aandoeningen tegelijkertijd. Die beïnvloeden elkaar ook, zegt projectleider Wemke Veldhuijzen, voorheen huisarts en nu bijna klaar met haar opleiding tot kinderpsychiater. ‘Die complexiteit maakt dat je niet eenvoudig kunt bepalen welk probleem de gepresenteerde beperking veroorzaakt. Neem een oudere patiënte met hart- en longproblemen en neurologische klachten, die ook voor haar dementerende partner zorgt. Ze loopt steeds moeilijker. Het is uitzoeken waar deze toenemende beperking precies door komt.’

Zo zijn de gezondheidsproblemen van elke kwetsbare oudere patiënt uniek. ‘De AIOS huisartsgeneeskunde moet zo’n zich niet-herhalend gezondheidsprobleem weten op te lossen. En wel op een manier die het kwetsbare evenwicht van de oudere zo min mogelijk verstoort. Dat betekent goed leren analyseren wat er speelt en dan een passende, creatieve oplossing bedenken. Dat is ingewikkeld, omdat organen en medicijnen elkaars werking beïnvloeden.’

Lang niet alle jonge huisartsen hebben de zorg aan kwetsbare ouderen voldoende in de vingers, merken onder meer ervaren huisartsen. ‘Ze krijgen met tussenpozen met ouderen te maken. En ze zijn niet gewend om vooruit te lopen op mogelijke problemen. Maar dat is bij deze complexe zorg wel nodig.’ De komende decennia neemt de groep 80-plussers sterk toe. Het is dus dringend nodig dat aankomende huisartsen zich in deze zorg bekwamen.

Veldhuijzen c.s. onderzoeken nu hoe huisartsen in opleiding bekwaam kunnen worden voor de ouderenzorg. Dat gebeurt samen met de universiteiten in Rotterdam, Leuven, Maastricht en Nijmegen. De onderzoekers kijken op deze universiteiten wat er gebeurt, wat werkt en waar moeilijkheden liggen. Door interviews met AIOS, praktijkopleiders, universitair docenten, onderwijsontwikkelaars en jonge huisartsen brengen ze de succeservaringen met de verschillende onderwijsvormen in beeld. ‘Via welke mechanismen lijkt het leerproces te verlopen? En wat doen huisartsen anders als ze meer ervaren worden?’

Het onderzoek loopt nog ruim drie jaar. Duidelijk is al wel dat alle universiteiten inzetten op het motiveren van AIOS te motiveren voor de ouderenzorg, zegt Veldhuijzen. Dat gebeurt vooral door hen op allerlei manieren uit te nodigen met deze patiëntengroep bezig te zijn. ‘Bijvoorbeeld door ze te vragen sterke en kwetsbare kanten van de ouderen in kaart te brengen, een toekomstgericht behandelplan te maken en hun dilemma’s op een terugkomdag te bespreken.’

Het komt in dit onderwijs aan op een goede balans in de aandacht voor de complexe zorgsituatie van ouderen. ‘De AIOS moeten stoeien en worstelen met het materiaal, maar mogen zich er niet in verliezen. Want dan haken ze af,’ zegt Veldhuijzen. ‘Daarvoor moet je ze voldoende ondersteunen en met ze meedenken. Geef ze bijvoorbeeld een screeningslijst, met de opdracht goed te kijken naar de oudere in kwestie, met de vraag als leidraad wat voor die persoon belangrijk is.’

Het uiteindelijke verslag over het onderzoek zal geen concrete onderwijsinterventies bevatten, benadrukt Veldhuijzen. ‘Maar de lezer gaat wel de motor van de verschillende interventies begrijpen. Daardoor kunnen ze die beter gaan ontwikkelen.’

Tekst: Veronique Huijbregts 
Eindredactie: Thirza Ras