Kunst en Cultuur in de Langdurige Zorg en Ondersteuning

Wat zijn de effecten van kunst op de (positieve) gezondheid en het welbevinden? Door kunstinitiatieven te onderzoeken wordt zichtbaar welke elementen hierbij een rol spelen.

Achtergrond programma Kunst en cultuur in de Langdurige zorg en ondersteuning

De laatste jaren zijn er veel kunstinitiatieven voor kwetsbare ouderen opgezet, vanuit de gedachte dat bezig zijn met kunst een positief effect kan hebben op de gezondheid van ouderen. Het biedt zingeving, plezier én contact met anderen. Dit blijkt uit onder meer het nationale meerjarenprogramma ‘Lang Leve Kunst’ (LLK) (2013-2016). De kennissynthese ‘Kunst en positieve gezondheid’ concludeert dat er veel kunstinterventies zijn in de langdurige zorg in Nederland, maar dat er nog te weinig bekend is over de effecten hiervan op de positieve gezondheid van deelnemers. Om deze redenen is, in samenwerking met Stichting RCOAK, Fonds Sluyterman van Loo en de ministeries van OCW en VWS, het programma ‘Kunst en cultuur in de Langdurige zorg en ondersteuning’ geïnitieerd.

Doel van het programma Kunst en cultuur in de Langdurige zorg en ondersteuning

Het doel van dit programma is het verbinden van cultuur aan langdurige zorg en ondersteuning, op een structurele en duurzame manier. De vraag die hierbij centraal staat is: Wat zijn de effecten van kunst op de (positieve) gezondheid en het welbevinden? Door kunstinitiatieven te onderzoeken wordt zichtbaar welke elementen hierbij een rol spelen. Maar ook het in kaart brengen en delen van succesvolle implementatiestrategieën draagt hieraan bij.

Ontwikkellijnen binnen het programma Kunst en cultuur in de Langdurige zorg en ondersteuning

In vervolg op de kennissynthese is een ontwikkelagenda samengesteld met kansrijke onderzoeks- en ontwikkelrichtingen. Het programma Kunst en cultuur in de Langdurige zorg en ondersteuning zal de komende periode acties uitzetten op drie ontwikkellijnen:

1. Gerichte ontwikkeling en verspreiding van kennis vanuit lopende initiatieven

Er lopen al veel culturele initiatieven in de langdurige zorg en ondersteuning. Deze initiatieven zijn bij uitstek geschikt om ervaringen en kennis op te halen. Prioriteiten zijn het verder inventariseren van kunstinitiatieven en het onderzoeken van werkzame elementen en knelpunten. Praktijkgericht onderzoek wordt ingezet om te komen tot kwaliteitsverbetering van bestaande initiatieven. Tevens gaan we kijken naar de manier waarop effecten worden beschreven zodat ze van betekenis zijn voor zowel cliënten, hun omgeving als zorgprofessionals.

2. Onderzoek- en methodiekontwikkeling

Binnen deze lijn gaat gewerkt worden aan het ontwikkelen van passende onderzoeksmethoden, bij voorkeur mixed-methods instrumenten. Deze moeten zowel aansluiten bij de aspecten van Positieve Gezondheid als bij het karakter van kunst en cultuur. Bij onderzoek gaan we rekening houden met de behoefte van verschillende stakeholders, zoals verzekeraars, gemeenten en zorginstellingen, aan passend bewijs. Er is aandacht nodig voor zowel het in de praktijk leren van onderzoek als het proces van inbedding in instellingen en het opschalen van initiatieven.

3. Verankering en verduurzaming

Er gebeurt al veel op het gebied van kunst en cultuur binnen de langdurige zorg- en ondersteuningssector. Het is echter vaak incidenteel en het aanbod is versnipperd. Omdat financiering van kunstinitiatieven als een groot probleem wordt gezien, is een van de prioriteiten het ontwikkelen van businesscases van verschillende initiatieven. De in de eerste twee lijnen opgedane kennis kan ingezet worden als bewijs voor het verder ontwikkelen van beleid voor deze cross-overs tussen kunst en zorg. Koplopers op dit terrein en ambassadeurs kunnen behulpzaam zijn om het aanbod verder te ontwikkelen, verspreiden en te verankeren. Een domeinoverstijgend kennisnetwerk zorgt voor goede uitwisseling van kennis over beleid, praktijk en onderzoek.

Onderzoek naar de impact van kunst op de positieve gezondheid van ouderen

Vanuit het programma ‘Kunst en cultuur in de Langdurige zorg en ondersteuning’ werd in december 2019 subsidie toegekend aan het onderzoek: ‘Kunst in de Zorg’ onder leiding van Tineke Abma, Professor Participatie aan het Amsterdam UMC. In dit project werd onderzoek gedaan naar impact van kunst op de positieve gezondheid van ouderen bij 4 kunstprogramma’s en 15 kunstinitiatieven. Resultaten van het onderzoek moeten leiden tot meer kennis over en handvatten voor de werkzame elementen en effecten van kunstprogramma’s en -initiatieven. En dat deze inzichten voor een breder publiek inzichtelijk en bruikbaar werden. Het uiteindelijk doel is om de inzet van kunstinitiatieven in de langdurige zorg- en ondersteuningssector wetenschappelijk onderbouwd te verduurzamen. Kijk ook op de website van het onderzoek Kunst in de Zorg.

Commissieleden Kunst en cultuur in de Langdurige zorg en ondersteuning

Het programma Kunst en cultuur in de Langdurige zorg en ondersteuning wordt ondersteund door een onafhankelijke programmacommissie. In dit artikel stellen zij zich aan u voor.

Voorzitter: De heer dr. C. (Crétien) van Campen
Vice-voorzitter: Mevrouw S. (Sanne) Scholten
Leden: Mevrouw M.E.H. (Martine) Busch
  De heer prof. dr. R.P. (Roelof) Hortulanus
  De heer drs. J.J.W.H. (Jeroen) Crasborn
  De heer dr. J. (Jan) Festen
  De heer drs. H. (Herman) Vriesendorp
  Mevrouw W. (Willy) van Egdom
Waarnemers: De heer W. (Wim) Burggraaff, OCW, Directie Erfgoed en Kunsten
  De heer A.G. (Anno) Pomp, VWS
  Mevrouw S. (Suzanne) Kooij, Stichting RCOAK
  Mevrouw L. (Lonneke) Regter, Fonds Sluyterman van Loo

Kenmerken

Status:
In uitvoering
Budget:
€ 500.000
Looptijd: 89%
Looptijd: 89 %

Contact

Secretariaat Langdurige Zorg en Ondersteuning (LZO)

lzo [at] zonmw.nl