Om de coronapandemie te bestrijden, is het belangrijk dat iedereen na coronavaccinatie optimaal beschermd is tegen de gevolgen van een COVID-19 infectie. Beleidsmakers en behandelaars hebben daarom behoefte aan meer informatie over de werking van deze vaccins. ZonMw heeft verschillende onderzoeken naar coronavaccinatie uitgezet. Deze onderzoeken zijn in aanvulling op vaccinatieonderzoeken van het RIVM, vaccinproducenten en internationale onderzoekers en organisaties.
De onderzoeken over coronavaccinatie richten zich op het genereren van kennis die direct bruikbaar is voor patiënten en behandelaars in Nederland. Daarnaast dragen deze bij aan de besluitvorming over de optimale inzet van COVID-19 vaccins in Nederland.
Vanuit de studies wordt waar mogelijk samengewerkt met internationale initiatieven om zoveel mogelijk gebruik te maken van elkaars kennis en resultaten. De resultaten van de studies worden tussentijds met ZonMw gedeeld. Hierbij worden ook het ministerie van VWS, het RIVM en de Gezondheidsraad betrokken.
De onderzoeken die via ZonMw mogelijk zijn gemaakt, gaan over:
Begin 2021 zijn op initiatief van ZonMw 8 studies naar het effect van COVID-19-vaccinatie bij patiënten met immuunstoornissen gestart. Voor deze patiënten en hun behandelaars was het toen nog onduidelijk of de COVID-19 vaccins de patiënten tegen de ernstige gevolgen van een infectie zou beschermen. Normaal reageren deze patiënten met afweerstoornissen niet goed op vaccins. De eerste resultaten zijn al bekend en tonen aan dat een grote groep beschermd is na twee vaccinaties en dat een kleine groep patiënten met ernstige afweerstoornissen baat heeft bij een derde prik.
> Lees meer over onderzoek naar COVID-19-vaccinatie bij mensen met een verstoord immuunsysteem
Een aantal mensen behoudt klachten na een COVID-19 infectie, zoals vermoeidheidsklachten, reuk- en smaakverlies. Dit wordt ook wel long COVID of aanhoudende klachten genoemd. Wat is het effect van de coronavaccinaties bij mensen die aanhoudende klachten na een COVID-infectie hebben? In de RECoVERED studie van het Amsterdam UMC en VINCERE studie van het Spaarne Gasthuis wordt hier onderzoek naar gedaan. In de eerste studie zijn een grote groep COVID-19-patienten die al langdurig gevolgd wordt in een lopende cohortstudie betrokken en in de tweede studie zijn kinderen met long COVID betrokken.
> Projectpagina long Covid en vaccinatie in het RECoVERED cohort
> Projectpagina vaccinatie in kinderen met long COVID om de Fitheid te verbeteren- VINCERE
Na het krijgen van een COVID-19 vaccin kunnen er bijwerkingen optreden. De meest voorkomende bijwerkingen zijn koorts, hoofdpijn en moeheid. Deze bijwerkingen zijn vaak kortdurend en kunnen meestal geen kwaad.
In april 2021 is vastgesteld dat het mogelijk is dat bij enkele mensen de zeldzame bijwerking VIPIT (Vaccine-Induced Prothrombotic Immune Thrombocytopenia) optreedt na COVID-19 vaccinatie, ook wel VITT genoemd (Vaccine-Induced Immune Thrombotic Thrombocytopenia). Het gaat om een propje in het bloed (trombose) in combinatie met een tekort aan bloedplaatjes (trombopenie). De meeste van deze patiënten ontwikkelen dan een trombose in het hoofd (sinustrombose). In een onderzoek van het Amsterdam UMC wordt momenteel onderzoek gedaan hoe vaak dit voorkomt, wat de verschijnselen zijn en hoe dit behandeld kan worden.
> Projectpagina trombose en trombocytopenie na SARS-CoV-2 vaccinatie
In de SWITCH trial van het Erasmus MC wordt onderzoek gedaan naar het effect van het gebruik van hetzelfde (vector vaccin) en van een mRNA vaccin na een Janssen-vaccinatie (vector vaccin). Hierbij wordt gekeken naar het optreden van bijwerkingen. De onderzoekers hopen zo meer inzicht te krijgen in welke coronavaccins als booster gebuikt kunnen worden. De eerste resultaten laten zien dat een mRNA-vaccin het meest effectief is na een eerste Janssen-vaccin.
De eerste resultaten van dit onderzoek zijn al bekend. Deze tonen aan dat het toedienen van een mRNA vaccin effectiever is in vergelijking met het toedienen van 1 of 2 Janssen-vaccinaties wanneer mensen een vector vaccins als eerste vaccin hebben gekregen.
In de TACTIC-studie van het Radboudumc wordt onderzoek gedaan naar het gecombineerd vaccineren tegen COVID-19 en het griepvirus bij mensen die ouder zijn dan 60 jaar. Het is wellicht nodig om kwetsbare mensen blijvend te beschermen tegen COVID-19 door ze voor het winterseizoen een boosterprik te geven. Dit is het ook het moment waarop deze groep de griepprik krijgt. De onderzoekers verwachten goed in beeld te brengen op welke manier de corona- en griepvaccinaties zo veilig mogelijk gegeven kunnen worden.
> Projectpagina timing en volgorde van vaccinatie tegen COVID-19 en influenza
In verschillende blogs vertellen de onderzoekers over hun ervaringen met het uitvoeren van de studies over de coronavaccinaties, de urgentie en het belang van deze studies.
Bekijk de blogserie
Hoe zijn de 8 vaccinstudies over mensen met een afweerstoornis tot stand gekomen? In deze podcast wordt meer verteld over de opzet van deze studies en de samenwerking tussen ZonMw en de onderzoekers.
Beluister de podcastSamen met opdrachtgevers, beleidsmakers, onderzoekers, patiënten, praktijkprofessionals, dataprofessionals en internationale partners werkt ZonMw aan mogelijkheden om nu en in de toekomst met onderzoek en kennis bij te dragen aan oplossingen in de strijd tegen het coronavirus en COVID-19 en de effecten daarvan op de maatschappij. De vaccin-studies horen daar ook bij.
Heeft u vragen over deze studies? Neem dan contact op via covid19@zonmw.nl.