‘We zijn geraakt door het verhaal van de veteraan’

Carmen Moll is projectofficier MDT bij Defensie. ‘We zouden dit jaar met de MDT Missie starten. Hierbij leren jongeren door deelname aan de Impact Bivak waardevolle militaire vaardigheden zoals kaartlezen, camoufleren, leiderschap en samenwerken. Die kunnen ze vervolgens inzetten voor de maatschappij tijdens hun Sociale Missie. Door corona werd dit helaas uitgesteld. Samen met een groep jongeren bedachten we 3 hulpinitiatieven voor in coronatijd. Over Operatie Vrijheidsschrijvers waren we het meest enthousiast. Binnen 3 weken gingen we van start!’

Buddypaar Schoutje en Vera

Toen Schoutje Schouten (26 jaar) en Vera van der Woude (27 jaar) hoorden van ‘Operatie Vrijheidsschrijvers’ waren ze gelijk geïnteresseerd. Vera begint bijna met haar masterscriptie bij Defensie. Meedoen met dit project ziet ze als waardevolle toevoeging. Schoutje haar interesse in thema’s als oorlog en vrede komen ook voort uit haar studie: de masters Filosofie - gericht op militaire ethiek - en Strategic Studies. Samen met Vera vormde ze een buddypaar.

Eenzaamheid

Carmen: ‘Er deden jongeren van 14 tot 28 jaar mee, met allerlei verschillende achtergronden. Deze jongeren dreigden door corona thuis te komen zitten en zich te gaan vervelen of niet nuttig te voelen. Daarnaast kent Defensie een grote groep veteranen die door corona thuiswerkten of met pensioen waren en hun sociale contacten misten. Zowel onder jongeren als veteranen was er dus reden tot eenzaamheid. Operatie Vrijheidsschrijvers heeft deze 2 groepen aan elkaar verbonden.’

Brug tussen veteraan en maatschappij

Zowel Vera als Schoutje vonden het fijn om een brug te kunnen slaan tussen veteraan en de maatschappij. Vera: ‘Een vriendin van mij is veteraan. Zij geeft aan dat mensen lang niet altijd het juiste beeld hebben van missies en uitzendingen.’

Afbeelding

Tools

De jongeren volgden diverse online workshops als voorbereiding op het interview met de veteraan en het vertolken van zijn of haar verhaal tot een kunstwerk. Schoutje en Vera vonden vooral de historische workshop interessant. ‘We wisten niet dat Nederland zoveel missies heeft gedaan sinds de Tweede Wereldoorlog. Veel veteranen zijn onzichtbaar en we vergeten de impact die een relatief korte missie op hun leven kan hebben. Daar mag wel meer aandacht voor komen in de maatschappij.’

Buddyparen

Alle jongeren werkten in buddyparen. Carmen legt uit waarom: ‘Het is bij Defensie gebruikelijk om alles wat je doet, samen met een buddy te doen. Zodat je altijd iemand hebt die op je let of mee kan denken. Daarnaast staat MDT voor ontmoeting. Niet alleen de ontmoeting tussen jongeren en veteranen, maar ook jongeren onderling.’ Schoutje vond dat heel fijn. ‘Het interview met de veteraan was intens, dan is het fijn dat je niet alleen bent en met je buddy kan napraten.’

Interview

Schoutje en Vera interviewden veteraan Aloys Bijl over zijn missie naar Libanon. Vanwege corona deden ze dat online. ‘Dat was wel even spannend,’ vond Schoutje. ‘Je wilt tijdens het interview de diepte in en intimiteit creëren, maar dat kan online iets lastiger zijn. Toch is het ons gelukt en hadden we een mooi maar rakend gesprek.’

Vera vult aan: ‘Zijn openheid is me het meest bijgebleven. Hij deelt zijn verhaal ook op evenementen en op scholen om anderen iets bij te brengen. Wat ik heel mooi vind, is dat hij dan een bruggetje maakt tussen zijn ervaringen en een actueel onderwerp zoals pesten. Want pesten kun je ook zien als vorm van oorlog.’

Kunstwerk

‘Aan het einde van het interview vroegen we Aloys wat hij via ons kunstwerk wilde meegeven als boodschap.’, vertelt Vera. ‘Hij zei, ‘Ik was 18 toen ik vanuit de dienstplicht naar Libanon moest. We waren nog maar kinderen.’. Dat hebben we als uitgangspunt gebruikt voor het kunstwerk. Op een doek van 2 bij 2,5 meter, passend bij zijn tijd in Libanon, staan een gedicht en een silhouet afgebeeld.’

Afbeelding

Het gedicht neemt men mee op de reis die Aloys maakte: voor, tijdens en na de missie. Het silhouet moet Aloys voorstellen als 18-jarige jongen. In het silhouet staat een lijn van een portret van een kind, het kind dat hij eigenlijk nog was tijdens de missie. Daarin zijn allerlei luikjes met daarachter foto’s en verhalen. De luikjes staan symbool voor de onzichtbaarheid van deze verhalen in de maatschappij, tenzij je jezelf ervoor openstelt en ernaar vraagt. Foto’s gemaakt door hemzelf maakten het kunstwerk af.

Eindtentoonstelling

Op 31 juli vond de eindtentoonstelling plaats in het Scheepvaartmuseum. Net als de andere veteranen zag Aloys tijdens deze bijeenkomst voor het eerst het kunstwerk van Schoutje en Vera. Schoutje: ‘Het was erg fijn om het ‘live’ aan Aloys te kunnen laten zien. Na het lezen van het gedicht keek hij ons aan, zei ‘pfoe’ en was toen even stil. We zagen dat andere mensen na het lezen van het gedicht een traantje wegpinkten. Ons kunstwerk heeft impact gehad.’

Vera is heel blij dat ze mocht deelnemen aan dit project. ‘Het was een unieke ervaring. Ik denk dat het een mooie voorbereiding is op mijn afstudeeropdrachten bij Defensie.’ Carmen vult aan: ‘Vrede en veiligheid spreekt niet voor zich. Dat is nu veel duidelijker voor de jongeren. Ik kreeg veel positieve reacties van hen. Met name het interview met de veteraan hebben ze als een bijzondere ontmoeting ervaren. De veteranen vonden het leuk om in gesprek te gaan met de jongeren. Ze hebben het gevoel dat ze hiermee kunnen zorgen voor meer vrede binnen de maatschappij.’

Carmen is trots op iedereen die heeft meegedaan. ‘Het is heel bijzonder dat in een tijd waarin alles tot stilstand komt, zoiets als dit ontstaat en zoveel positiefs brengt.’

Tekst: Milou Oomens, Doelgroep in Beeld
Beeld: Mediacentrum Defensie