Effectiviteit van de inzet van tools voor samen beslissen met ouderen

‘Ik vind het belangrijk dat zorg past bij mensen en bijdraagt aan hun kwaliteit van leven. Dat is altijd mijn drijfveer geweest.’, aldus Ruth Pel-Littel, onderzoeker bij kenniscentrum Vilans en de afdeling ouderengeneeskunde van het AMC.'

Onderzoek naar tools in de praktijk

Ruth ontwikkelde een training voor dokters en een invulfolder voor ouderen om hen te helpen bij samen beslissen. Dankzij subsidie van ZonMw kon ze het gebruik van deze tools in de praktijk onderzoeken.

‘Ik maakte ooit een keer mee dat een deftige oudere dame een arts bezocht omdat ze duizelig was. Hij schreef kousen voor tot in haar liezen. Dat was voor haar geen oplossing: zo kon ze zich niet in het openbaar vertonen. Toen zei ik: als u bij het opstaan u even vasthoudt tot de duizeligheid is weggetrokken, dan hoeven de kousen misschien niet. Daar was de arts niet blij mee. Maar waar help je deze mevrouw nou het meeste mee?’

Samen beslissen lastig bij ouderen

‘Bij ouderen is vaak sprake van een complexe zorgsituatie met meerdere aandoeningen. Artsen zijn opgeleid om voor elke aandoening een behandeling op te starten, maar dat leidt vaak niet tot een gewenste uitkomst voor ouderen. Daarnaast heeft een groot deel ook geheugenproblemen. Dat is van invloed op de kwaliteit van hun leven en op die van hun naasten. Mantelzorgers willen daarom graag meebeslissen, maar krijgen daar niet altijd de mogelijkheid voor. Samen beslissen blijkt bij ouderen dus best lastig te zijn.’

We weten wel hoeveel centimeter een tumor slinkt, maar als een patiënt vraagt of hij na de behandeling de hond uit kan laten, dan hebben we daar geen antwoord op.

Training en invulfolder

Om te komen tot zorg die beter past bij het leven van ouderen en hun naasten, heeft Ruth Pel-Littel een training voor dokters en een invulfolder voor ouderen en hun naasten gemaakt. ‘Deze tools helpen bij het samen beslissen, waardoor uiteindelijk een behandeling wordt gekozen waar zowel dokter als patiënt achterstaan. Dankzij subsidie van ZonMw konden we het effect van de training en invulfolder in de praktijk onderzoeken.’

Grootste uitdaging

Het was nog een hele zoektocht voor Ruth en haar team om de oudere deelnemers te vinden. Ze trainden geriaters en vroegen ouderen de folder te gebruiken. ‘Uiteindelijk deed ongeveer 1 op de 5 ouderen mee. Daar zijn we best trots op! Zij vulden vragenlijsten in voor en na het gesprek met de arts. Ook maakten we bijna 220 video-opnames van de gesprekken. We keken naar zowel de arts als de oudere en hun naaste(n). Wat bleek: de dokter begint het gesprek nog vaak met vragen naar problemen en symptomen. De ouderen vergaten daardoor de folder. De tools zelf werken goed, maar het moet nog routine voor de dokter worden om de vragenlijst als startpunt te gebruiken. Daar werken we nu heel hard aan.’

Ik had veel aandacht voor de inhoud van de training en folder, maar had net zoveel aandacht moeten besteden aan hoe de folder in de praktijk werd gebruikt. Dat doe ik nu in ons nieuwe project wel.

Implementatie en verspreiding

De invulfolder voor ouderen is echt een folder voor en door ouderen en naasten geworden. ‘We zoeken nu actief naar kanalen om de folder te verspreiden, zoals patiëntenorganisaties en de ouderenbond. Dankzij een nieuwe subsidie hebben we nu ook meer aandacht voor de implementatie bij dokters. De training is gedigitaliseerd en bevat veel oefenscenario’s. In plaats van 1 follow-up na afloop van de training zijn er nu 3. Ook krijgt de dokter onder andere herinneringen op zijn scherm om naar de folder te vragen.’

Toekomstwens

‘Ik hoop dat we nog meer en vaker ouderen kunnen helpen met goede beslisinformatie die gericht is op gewenste uitkomsten. Wat is voor hun belangrijk, en welke behandeling sluit daarbij aan. Dat betekent dat we soms meer, maar soms ook minder moeten doen.’

Colofon

Redactie: Milou Oomens (Doelgroep in Beeld)
Eindredactie: ZonMw
Fotografie: Jonathan Vos Photography