Ouderen

Voor welke vraagstukken staan we in Nederland als het gaat om zorg, welzijn en ondersteuning voor onze ouderen? En wat draagt ZonMw hieraan bij? Samen met praktijk, onderwijs, onderzoek én zorgvragers werken we aan kennis ter verbetering van de kwaliteit van leven voor ouderen. Motto is: ouder worden zoals jij dat wilt.

Wat doet ZonMw op het gebied van ouderen?

We werken samen met praktijk, onderwijs, onderzoek én zorgvragers aan het oplossen van praktijkkwesties en kennishiaten in de (langdurige) zorg, ondersteuning en welzijn. We stimuleren onder andere kennisontwikkeling (zowel zorginhoudelijk als voor organisatie van zorg) -implementatie en innovatie. Hiervoor financieren we onderzoek, methodiekontwikkeling, (domeinoverstijgende) samenwerking en het gebruik van ICT-oplossingen in de ouderenzorg en ondersteuningspraktijk. Deze resultaten bieden input voor beleid op diverse niveaus én de praktijk.

Hoe is de ouderendoelgroep samengesteld en hoe kijkt ZonMw daarnaar?

Het omschrijven van 'de oudere' als doelgroep is niet eenvoudig. Net als de generatie jongeren, is deze doelgroep erg divers als het gaat om hun wensen, behoefte en waarden. Niet alleen leeftijd, maar ook vitaliteit spelen een belangrijke rol in hoeverre iemand past in het beeld van de oudere generatie als het aankomt op zorg en ondersteuning.

Demografisch

In Nederland kennen we de pensioengerechtelijke leeftijd van 65+ jaar oud, waardoor iemand bijvoorbeeld in de ouderendoelgroep gecategoriseerd wordt. Echter, neemt in Nederland de gemiddelde levensverwachting verder toe, waardoor we ook met verschillende generaties ouderen te maken hebben. Mede door de toenemende aandacht voor leefstijl en het verbeterde zorgstelsel, kan iemand die nu behoort tot de ouderen doelgroep zich veel vitaler voelen, dan bijvoorbeeld 20 jaar geleden.  Ook iemands achtergrond speelt hierin een belangrijke rol. Dit zien we sterk terug bij ouderen met een migratieachtergrond, bijvoorbeeld bij het verschil tussen generaties en hoe men het ervaart om ouder te worden in Nederland. 

Op basis van zorgbehoefte

Wanneer iemand een lichamelijke of geestelijke beperking heeft, kan iemand van 50 jaar oud ook tot de oudere doelgroep behoren. Het verouderingsproces kent dan een ander verloop, waardoor iemand eerder bepaalde zorg en/of ondersteuning nodig heeft. Hieronder lees je een aantal voorbeelden van specifieke doelgroepen die mogelijk eerder onder de ouderen doelgroep vallen, doordat zij door een ziekte en of beperking een ander verouderingsproces doorlopen.

  • Mensen met een geestelijke beperking
  • Mensen met een lichamelijke beperking
  • Mensen met een chronische ziekte

Langer zelfstandig blijven en zo gezond mogelijk ouder worden (preventie)

Om te bevorderen dat ouderen in de toekomst langer zelfstandig kunnen blijven wonen op een plek waar ze zich thuis voelen, worden verschillende activiteiten ondernomen. Het WOZO-rapport stelt hierbij als norm: zelf als het kan; thuis als het kan en digitaal als het kan. ZonMw draagt hieraan op verschillende manieren bij.

Kernthema's ouderen

De aanwezige kennis over de ouderen doelgroep kunnen we onderscheiden op een aantal kernthema's. Dit maakt het eenvoudiger om informatie terug te vinden waarnaar je specifiek op zoek bent.

Persoonsgerichte zorg voor ouderen

  • Eerstelijns
  • Kortdurende herstelzorg
  • Langdurige zorg
  • Specialistische zorg
  • Palliatieve zorg

Ouderen en welzijn

  • Kwaliteit van leven

De laatste jaren heeft het concept positieve gezondheid een heel nieuwe impuls gegeven aan de zorg in Nederland. Positieve gezondheid is het vermogen van mensen om zich met veerkracht aan te passen aan veranderende omstandigheden en zelf de touwtjes in handen te houden over hun welbevinden voor een maximale kwaliteit van leven. Gezondheid is dan niet meer het puur medische idee van niet ziek zijn, maar je kunnen aanpassen en zelfmanagement kunnen voeren. De focus ligt dan ook niet meer op verlenging van het leven, maar op vergroten van de kwaliteit van leven.

  • Zingeving
  • Dagactiviteiten
  • Gezonde Leefstijl
  • Preventie en Reablement

Omgeving en zorgvormen ouderen

  • Intramuraal
  • Extramuraal

Hulpmiddelen ouderen

Voor sommige maatschappelijke vraagstukken – zoals eenzaamheid onder ouderen, de stijgende zorgvraag en zorgkosten en de toenemende personeelstekorten – kunnen ICT-oplossingen een uitweg bieden. Zulke innovaties worden bijvoorbeeld ontwikkeld in het Europese programma Active and Assisted Living (AAL).

  • Handige hulpmiddelen voor zorgprofessionals 
    • E-health - triage
    • Wensenboekje - proactieve zorgplanning
  • Toepassingen voor de doelgroep
    • Zorgrobots en mooie voorbeelden uit de praktijk

Netwerksamenwerking ouderen zorg en welzijn

Voor een goede samenwerking tussen ouderen, zorgprofessionals, onderzoekers, opleiders en ambtenaren stimuleren we al geruime tijd de ontwikkeling en borging van netwerken. Domein- en sectoroverstijgende samenwerking draagt bij aan meer samenhang in de zorg voor de burger. Zo willen we alle groepen in de langdurige zorg die belang hebben bij goede zorg ondersteunen in de vragen en uitdagingen waar zij voor staan.

  • Welke integrale samenwerkingen zijn er?
    • Sociaal domein
    • Lokaal
    • Regionaal
    • Landelijk
  • Hoe bevordert ZonMw de netwerksamenwerking?
    • Leernetwerken
    • Implementatie

Kennisinfrastructuur Ouderen

  • ZonMw bouwt aan kennisinfrastructuur ouderen(zorg)
  • Academische werkplaatsen
  • Leernetwerken
  • Talentontwikkeling en vrij onderzoek

Implementatie – verder brengen

Wij zetten ons ook in voor het zichtbaar maken en vergroten van de impact van onze programma’s. Voortdurend stellen we onszelf de vraag wat we willen bereiken met de kennis die uit een onderzoek komt, en hoe en met wie we ervoor kunnen zorgen dat die kennis ook gebruikt gaat worden. Dit speelt in alle fasen van onze programmering: van de voorbereiding tot en met het opleveren van de resultaten.

Actualiteit en Beleid Ouderen

Voor een goed ouderenzorgbeleid is samenwerking met en tussen overheden van groot belang. ZonMw heeft hiervoor De Gezond Ouder Worden-agenda opgesteld: een kennisagenda waarmee we bij willen dragen aan een nieuw, integraal, nationaal levensloopbeleid voor alle generaties. Het doel van de agenda is te identificeren voor welke kennisvragen integrale samenwerking tussen meerdere ministeries noodzakelijk is.

  • Richtlijnontwikkeling
  • Kwaliteitsstandaarden
  • Overheidsakkoord – WOZO IZA GALA