DoelmatigheidsOnderzoek
Aanleiding
Het programma DoelmatigheidsOnderzoek wil bijdragen aan kwalitatief hoogwaardige patiëntenzorg tegen aanvaardbare kosten voor de samenleving. Op basis van een weging van effectiviteit en kosten kan bepaald worden welke zorginterventie het meest doelmatig is en welke interventie beter niet (meer) kan worden toegepast.
Doel
De kerndoelstelling van het programma is maatschappelijk relevante en kwalitatief hoogstaande kennis ontwikkelen over de doelmatigheid, ofwel de meerwaarde in effectiviteit in verhouding tot de kosten, van innovatieve en bestaande niet-farmaceutische interventies. Om de kerndoelstelling te realiseren is de uitvoering van het programma gericht op drie programmadoelen:
- Doel I: Ontwikkeling van maatschappelijk relevante kennis
- Doel II: Ontwikkeling van kwalitatief hoogstaande kennis en snelle uitvoering van studies
- Doel III: Ontwikkelde kennis toegankelijk en bruikbaar maken.
Programmaspecifieke informatie
Binnen het programma DoelmatigheidsOnderzoek gaat het om een vergelijking van één (of meerdere) interventie(s), ten opzichte van de standaardzorg in Nederland, waarvan de effectiviteit bekend is of ten opzichte van afwachtend beleid. Hieronder valt ook zorgevaluatie-onderzoek naar interventies die als standaardzorg gelden, maar waar de effectiviteit nog niet (voldoende) van is vastgesteld. Onder interventies verstaan we alle diagnostische, therapeutische en verzorgende activiteiten in de gezondheidszorg. Het gaat dan om diagnostiek, chirurgische ingrepen, paramedische zorg en toepassing van medische hulpmiddelen.
Het programma DoelmatigheidsOnderzoek 2022 - 2026 heeft verschillende subsidievormen die hieronder worden toegelicht.
- Open subsidierondes: doelmatigheidsstudies naar effectiviteit en kosten van interventies
- Voorbereidende studies: deze subsidie is bedoeld voor verkennend en ondersteunend onderzoek ter voorbereiding op een doelmatigheidsonderzoek. Typen studies die in aanmerking komen zijn: pilotstudie, haalbaarheids-studie, systematische review, meta-analyse.
- Stimuleringssubsidies: met deze subsidie kunnen aanvragers samenwerkingsverbanden opzetten en/of intensiveren en aanvullende ondersteuning en expertise inschakelen, zoals methodologische ondersteuning vanuit een universitair medisch centrum of Health Innovation Netherlands (HI-NL).
- Gerichte subsidierondes. Om actuele en beleidsurgente doelmatigheidsvragen van beleidspartijen te agenderen voor onderzoek kunnen er gerichte subsidierondes worden uitgezet. Wanneer er een gerichte subsidieronde is, volgt hier meer informatie.
De BeNeFIT Ronde is gericht op vergelijkende, praktijkgerichte klinische studies, waarbij Nederlandse en Belgische instellingen samen niet-commercieel praktijkgericht onderzoek uitvoeren, dat relevant is voor patiënten, zorgverleners en beleidsmakers in beide landen. Door samen te werken kunnen klinische studies sneller en efficiënter worden uitgevoerd. Het biedt onderzoekers, maar ook de financierende overheidsorganisaties, een unieke kans elkaar te versterken en van elkaar te leren. Het betreft een gezamenlijk initiatief vanuit de ZonMw-programma’s Goed Gebruik Geneesmiddelen en DoelmatigheidsOnderzoek, in nauwe samenwerking met het Belgische Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE).
In de afgelopen 20 jaar is er al veel doelmatigheidsonderzoek gedaan. Hieronder worden verschillende subsidierondes toegelicht, waarvan er nog diverse onderzoeken in uitvoering zijn.
In het kader van de Zorgevaluatie 30 aandoeningen Kwaliteits- & Doelmatigheidsagenda zijn in de periode van 2016-2017 vier subsidierondes georganiseerd. In deze subsidierondes zijn 24 zorgevaluaties gehonoreerd op de 30 aandoeningen die centraal staan op de Kwaliteits- en Doelmatigheidsagenda medisch specialistische zorg in het Jaar van de Transparantie (2015). Het betroffen rondes op uitnodiging waarbij betrokken HLA-partijen en wetenschappelijke verenigingen projectvoorstellen hebben ingediend op een gezamenlijk geprioriteerde doelmatigheidsvraag per aandoening, met instemming van de Federatie Medisch Specialisten.
In het kader van SEENEZ, wat staat voor Stimuleer Effectieve en Elimineer Niet-Effectieve Zorg, zijn in 2016 zes zorgevaluaties gehonoreerd. Onder de vlag van SEENEZ werken de Federatie Medisch Specialisten, diverse medisch wetenschappelijke verenigingen, ZonMw en Zorgverzekeraars Nederland samen aan de kwaliteit (en kosten) van de Nederlandse gezondheidszorg door reeds toe gepaste vormen van zorg kritisch onder de loep te nemen.
Sinds 1 januari 2012 kan de minister van VWS besluiten om zorg die niet voldoet aan het wettelijke criterium ‘de stand van de wetenschap en praktijk’ toch, voor een bepaalde periode, toe te laten tot het verzekerde pakket. Daaraan wordt de voorwaarde verbonden dat in dat tijdsbestek via onderzoek gegevens worden verzameld over de (kosten)effectiviteit van de zorg. Binnen deze gerichte ronde van het programma DoelmatigheidsOnderzoek is budget beschikbaar om dit onderzoek te doen. Partijen kunnen een procedure starten door een dossier in te dienen. Deze procedure wordt uitgevoerd door Zorginstituut Nederland. Aan de hand van gegevens die uit deze onderzoeken naar voren komen, kan na afloop van de periode van voorwaardelijke toelating worden vastgesteld of de zorg definitief onderdeel kan zijn van het verzekerde pakket.
Naar aanleiding van een amendement heeft ZonMw via een opdracht VWS een onderzoek uitgezet naar de effectiviteit van hulphonden bij epilepsie. Het onderzoek is eind 2017 gestart. Zorginstituut Nederland zal de toekomstige uitkomsten gebruiken om een duiding / advies aan de minister uit te brengen over deze interventie in relatie tot het verzekerd pakket.
VWS heeft ZonMw gevraagd om een bijzondere implementatiesubsidie toe te kennen voor de verspreiding en implementatie van de netwerkzorgbenadering zoals die ontwikkeld is door ParkinsonNet. Het beoogde resultaat is een leidraad netwerkzorg waarin de uitwerking voor 2 nieuwe netwerken op andere aandoeningsgebieden is opgenomen. Op 01-04-2017 is het project “Netwerkzorg, een wereld te winnen” van start gegaan binnen het programma.
Samenwerking
Het ministerie van VWS investeert al sinds 1999 in het programma DoelmatigheidsOnderzoek. Het is een van de instrumenten die het ministerie inzet voor betere en betaalbare zorg. Belangrijke samenwerkingspartners van het programma DoelmatigheidsOnderzoek zijn onder andere Zorginstituut Nederland, Patiëntenfederatie Nederland en de Federatie Medisch Specialisten. Specifiek voor de medisch-specialistische zorg wordt samengewerkt met het programma Zorgevaluatie en Gepast Gebruik (ZE&GG).
In de beoordelingsfase van projectvoorstellen adviseert Patiëntenfederatie Nederland de commissie van het programma DoelmatigheidsOnderzoek of er kennis wordt ontwikkeld waar patiënten behoefte aan hebben. Ook wordt de betrokkenheid van en de haalbaarheid voor patiënten bij het onderzoek beoordeeld. De Patiëntenfederatie Nederland benut daarvoor haar patiëntenpanels. Bovendien stelt ZonMw eisen aan patiëntenparticipatie bij de opzet en uitvoering van onderzoek.
Het grootste deel van de projecten in dit programma gaat over de medisch-specialistische zorg. De Federatie Medisch Specialisten (FMS) levert een belangrijke bijdrage aan het (doelmatig) gebruik van kennis. De wetenschappelijke verenigingen hebben een belangrijke rol in het identificeren van de terreinen waarop potentieel veel doelmatigheidswinst te bereiken is. Steeds vaker wordt dit vastgelegd in kennisagenda’s. Bovendien is er nauwe samenwerking bij het koppelen van kennis uit het programma DoelmatigheidsOnderzoek aan de Richtlijnendatabase.
Zorginstituut Nederland (ZIN) gebruikt kennis uit het programma om de minister te adviseren over het basispakket. Al in de beoordelingsfase van projectvoorstellen in het programma, bekijkt ZIN of de kennis die wordt ontwikkeld daarvoor bruikbaar is. Daarnaast worden voor de pakketadvisering bruikbare onderzoeksresultaten aan ZIN geleverd. Speciale samenwerking is er bij de subsidieregeling Veelbelovende zorg en de procedure Voorwaardelijke Toelating. Zorginstituut Nederland voert deze procedure uit voor het ministerie van VWS. ZonMw kan kosteneffectiviteitsonderzoek naar zorg die via deze procedure voorwaardelijk wordt toegelaten, financieren vanuit het programma DoelmatigheidsOnderzoek.
Zorgverzekeraars kunnen de kennis uit doelmatigheidsonderzoek gebruiken voor de zorginkoop. In enkele projecten treden verzekeraars op als cofinancier.
- Overige beroepsverenigingen zoals NHG en V&VN
- Nictiz, landelijk expertisecentrum voor standaardisatie en eHealth
- Zorg voor Innoveren
Programmacommissie
Het programma DoelmatigheidsOnderzoek heeft 2 commissies.
De Commissie DoelmatigheidsOnderzoek (CDO) is verantwoordelijk voor de strategie van het programma. De commissie Evaluatie van Effecten en Kosten (EEK) is verantwoordelijk voor de uitvoering van het programma, zoals de beoordeling van subsidieaanvragen en monitoring van lopende projecten.
Per subsidieronde wordt een afweging gemaakt wie onderdeel is van de beoordelingscommissie.
Voorzitter
- Drs. G.J.M. (Frida) van den Maagdenberg
Leden
- Drs. E. (Edith) Dekker
- Drs. R. (Rimke) Geels
- Prof. Dr. em. A. (Bert) Boer
- J.J. (Jan Joost) Meijs
- Dr. C.A. (Cees) Postema
- Dr. M.C. (Marieke) Visser
- Prof. dr. J.J. (Johan) Polder
- Drs. A. (Annelies) Versteegden
- MD. PhD. M.J.A. (Marjolein) Tasche
- Drs. I.C.D.Y.M. ( Ingrid) Wolf - de Jonge
Waarnemers
- Dr. M. (Maik) Sliepen, Ministerie van VWS, directie Zorgverzekeringen
- Drs. V. (Vincent) Fleurke, Ministerie van VWS, directie Zorgverzekeringen
- Dr. H. (Hedi) Schelleman, Zorginstituut Nederland
Voorzitter
- Dr. C. (Cees) Postema
Vicevoorzitter
- Vacant
Leden
- Prof. dr. R.L.M. (Ruud) Bekkers
- Dr. C.J. (Christianne) Buskens
- Prof. dr. S. (Saskia) le Cessie
- Dr. D. (Dunja) Dreesens
- Prof. dr. R.O.B. (Rijk) Gans
- Dr. E.J. (Erik) Giltay
- Drs. G.R.M. (Geert) van Hoof
- Dr. S. (Saskia) Houterman
- Dr. J.L. (Jan) Hoving
- Prof. dr. A.H.E.M. (Angela) Maas
- Dr. H.A. (Hester) van Piggelen - Gietema
- Drs. I. (Ingrid) Seinen
- Prof. dr. B.G. (Bea) Tiemens
- Prof. dr. J.W. R. (Jos) Twisk
- Dr. G.A. (Ardine) de Wit
- Prof. dr. M.W.J.M (Michel) Wouters
- Dr. E.J. (Evert - Jan) Wils
- Prof. dr. H. (Henk) Schers
- Prof. dr. L. (Leo) Visser
- Dr. X. (Xavier) Pouwels
Waarnemers
- M. (Maik) Slieper, Ministerie van VWS, directie Zorgverzekeringen
- V. (Vincent) Fleurkel, Ministerie van VWS, directie Zorgverzekeringen
- Dr. H. (Hedi) Schelleman, Zorginstituut Nederland
Secretaris
- T. (Tamara) de Jonge - Rusman
Evaluatie programma
Binnen het programma DoelmatigheidsOnderzoek zijn in de periode 2006-2017 maar liefst 440 projecten gehonoreerd. Een onafhankelijke commissie heeft het programma in 2018 geëvalueerd.
Artikel
-
25 jaar DoelmatigheidsOnderzoek
Op 5 november 2024 organiseerde ZonMw in het Amare Theater in Den...
-
Bijeenkomst 25 jaar DoelmatigheidsOnderzoek: reflecties van deelnemers
Als dagvoorzitter Suzanne Spliethoff na de bijdrage van Jan Rotmans...
-
Bijeenkomst 25 jaar DoelmatigheidsOnderzoek: panelgesprek
Samenwerking, innovatie en een toekomstgerichte visie. Een...