Meer aandacht nodig voor zingeving in eerstelijnszorg en welzijn

Zingevingszorg kan de kwaliteit van leven van patiënten en cliënten verbeteren. Het gaat over het leven inrichten op een manier die bij iemands wensen en behoeften past. Zoals sociale contacten of regievoering over het eigen leven. En omgaan met eenzaamheid, verlies, ziekte of een beperking. Dat was al bekend in de palliatieve zorg, maar de behoefte wordt breder gevoeld. Dat blijkt uit het onderzoek dat de Kenniswerkplaats Zingeving uitvoerde binnen 7 beroepsgroepen. Het onderzoek achterhaalde de ondersteuningsbehoeften op het gebied van zingeving in huisartsenpraktijken en bij praktijkondersteuners, in de verpleging en verzorging, fysiotherapie en ergotherapie, het sociaal domein, de Jeugdzorg, de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) en bij vrijwilligerswerk.

Alle 7 beroepsgroepen voerden hun eigen onderzoek uit. De bevindingen uit deze onderzoeken zijn gebundeld in 7 kennissyntheses. Er is een aantal gemeenschappelijke bevindingen:

• Cliënten en patiënten hebben behoefte aan aandacht voor vragen over zingeving en hulpverleners zien hiervan het belang in.
• Zicht op zingeving geeft meer inzicht in ondersteuningsbehoefte van cliënten en patiënten.
• Hulpverleners hebben vaak wel meer kennis en vaardigheden over hoe met zingeving om te gaan nodig.
• Aandacht voor zingeving in de hulpverlening helpt ook de hulpverleners zelf: het raakt hun motivatie en professionele ontwikkeling.
• Omdat aandacht voor zingeving domein overstijgend is, bevordert het de samenwerking tussen verschillende hulpverleners en terreinen.
• Bij zingeving denken hulpverleners vooral aan de alledaagse zingeving. De diepere laag van levensbeschouwing is lastiger te vatten. De mogelijke inbreng van een geestelijk verzorger is vaak nog onbekend.

De Kenniswerkplaats Zingeving is een landelijk samenwerkingsverband van onderzoekers, professionals, patiënten, cliënten en vrijwilligers, werkend vanuit 24 verschillende organisaties. Het richt zich op het bevorderen van samenwerking, kennisontwikkeling en kennisuitwisseling rondom zorg voor zingeving en geestelijke verzorging in de thuissituatie. Zo bevat het leernetwerken voor kennisontwikkeling op specifieke thema’s en voor specifieke doelgroepen. En via brancheprojecten richt het zich op de doorontwikkeling van expertise op het gebied van zingeving in eerstelijns zorg en welzijn. Bovendien voert de kenniswerkplaats overkoepelend onderzoek uit, waarbij het van belang is de behoeften van cliënten, interventies van geestelijke verzorgers en uitkomsten daarvan in kaart te brengen. 

De Kenniswerkplaats richtte zich vanaf oktober 2021 aanvankelijk op de professionalisering van de beroepsgroep geestelijke verzorgers, werkzaam bij mensen thuis en samenwerkend met professionals en vrijwilligers in eerstelijns zorg sociaal domein. Een jaar later is de kenniswerkplaats uitgebreid met een bredere focus, onder de naam Zorg voor Zingeving Thuis. De kennisontwikkeling en professionalisering rondom zingeving werd verbreed naar andere professionals in de eerstelijnszorg en het sociaal domein. De kenniswerkplaats wordt vanuit het ZonMw-programma Zingeving en Geestelijke verzorging gefinancierd.