‘Niet de professionals, maar de buurt zélf gaat oplossingen bedenken’
In Nederland zijn ze bekend van de filmserie Bianca in de Buurt, een Maastrichts mediaproject met korte films over alledaagse gebeurtenissen, dat met ZonMw-subsidie op effecten is onderzocht. De inzet van films – gespeelde minidocumentaires over thema’s die soms veel beroering veroorzaken – staat ook centraal in het project ‘Community-aanpak: verward gedrag in de buurt – overlast of zorg voor elkaar?’.
Korte films over verward gedrag vormen de aanleiding voor een dialoog met de buurt: hoe kunnen we samen zorgen dat mensen met psychische kwetsbaarheid zich toch thuis kunnen voelen?
Proces van 2 kanten
Het project wil de inclusie bevorderen en stigmatisering tegengaan. Volgens psychiater en antropoloog Marten de Vries (Mind Venture International en Maastricht University) is inclusie een proces dat van 2 kanten komt. ‘Het gaat erom dat mensen met elkaar gaan praten. Niet alleen de mensen in de buurt, ook de overheid en de burgers. Tussen die 2 is nu een enorme afstand. Wij stellen dus ook de vraag – bijvoorbeeld aan de ambtenaren in ons project – hoe de overheid participeert in de gemeenschap. Want dáár moet het uiteindelijk gebeuren.’ In buurten en dorpskernen kunnen mensen elkaar steunen om ‘geïncludeerd’ te zijn, wil Marten maar zeggen.
Hij werkt al jaren samen met Pim Schippers van Cross Avenue. Schipper: ‘Als filmmaker wil ik dat de verhalen echt zijn. We baseren ons op waargebeurde belevenissen, bijvoorbeeld van de man die in de supermarkt niet kan pinnen en helemaal doordraait. De politie komt erbij en neemt hem mee. De man raakt nog meer verward, want niemand heeft door dat zijn hond nog buiten staat. Iedereen die de film ziet, kan zich voorstellen hoe erg dat voor hem is.’
Persoonlijke verhalen
In het project gaan professionals naar een buurthuis en bekijken samen met bewoners en andere betrokkenen de film. Daarna start een groepsgesprek. De Vries: ‘De films zijn heel herkenbaar, ook de plekken waar het verhaal zich afspeelt. We stellen een open vraag: wat vinden jullie van de film? Meestal komt er veel kritiek op wat er allemaal gebeurt in het verhaal. Dan blijkt dat mensen verschillende visies hebben op wat ze zien. Zodra mensen zich realiseren dat iedereen er anders naar kijkt, komen meestal de persoonlijke verhalen. Als je daarop doorgaat, kom je veel dichter tot elkaar. Dan ontstaat ruimte om verschillen van mening om te zetten in een gesprek hoe je samen problemen kunt oplossen.’
Door de gemeenschap gedragen
Dat de methodiek aanslaat, blijkt wel uit het feit dat groepen mensen steeds vaker zélf het initiatief nemen een film te bespreken, dus zonder begeleiding van professionals. De Vries: ‘Dat is een interessant effect van deze aanpak. Het is dan dus niet de professional, maar de buurt zélf die oplossingen gaat bedenken. Het wordt iets wat door de gemeenschap wordt gedragen. Het oude idee is dat wetenschap, professionals en beleid “meer met media moeten doen” om mensen te bereiken. Hier zie je dat het juist andersom gaat werken: de inzet van media zorgt dat mensen zelf heel praktische oplossingen gaan bedenken.’
Anderen helpen bij problemen
Schippers vertelt dat ZonMw wil helpen om voor deze aanpak een platform te creëren. ‘Er zijn nog veel meer onderwerpen te bedenken. Maar nu gaan we eerst verder met het thema verward gedrag.’ De Vries: ‘Ik heb er veel vertrouwen in dat de films wat teweeg gaan brengen in de lokale gemeenschap. Zodat mensen zelf bedenken hoe je anderen kunt helpen hun problemen het hoofd te bieden.’