Genderverschillen in plotse hartstilstand

Gender en preventie Wetenschapsblogs - Door: Robin Smits en Irene van Valkengoed
Heb je er wel eens over nagedacht of het feit dat je de zorgtaken grotendeels op je neemt of de kostwinner bent een rol kunnen spelen in jouw risico op een hartstilstand? De meeste mensen, inclusief artsen, waarschijnlijk niet. Toch lijken dergelijke gender gerelateerde factoren een interessant onderzoeksgebied dat in de toekomst wellicht een onderdeel van preventie strategieën kan worden.

Verschillen mannen en vrouwen

Er zijn verschillen tussen mannen en vrouwen op het gebied van hartstilstand. Bij vrouwen vindt het vaak op latere leeftijd plaats. Ook zijn de signalen vaak anders bij vrouwen dan bij mannen, waardoor een hartstilstand niet altijd als dusdanig herkend wordt. Hoewel er steeds meer aandacht is voor man-vrouw verschillen, staat het onderzoek naar de verschillen in plotselinge hartstilstand nog in de kinderschoenen. Het onderzoek dat gedaan is, richt zich veelal op de biologische verschillen, ofwel geslacht. Hoe de sociale verschillen tussen mannen en vrouwen, vaak gender genoemd, het risico op een plotselinge hartstilstand beïnvloeden is nog niet eerder onderzocht.  

Mannen vaker hartstilstand dan vrouwen

Wij wilden dat juist wel onderzoeken. Daarbij was ons doel beter te begrijpen welke vrouwen en mannen het hoogste risico hebben op een hartstilstand. Daarom hebben wij eerst gekeken naar verschillen in het vóórkomen over bevolkingsgroepen, opgedeeld naar inkomen en naar migratieachtergrond. Hoe pak je zoiets aan? Deze informatie staat namelijk niet in patiëntenregistraties. De oplossing bleek een koppeling van de patiëntenregistratie aan landelijke gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Wij vonden dat in alle bevolkingsgroepen mannen vaker een hartstilstand kregen dan vrouwen.

Rol gender bij hartstilstand

Vervolgens wilden wij weten welke rol gender bij het risico op een hartstilstand speelt. Uit eerder onderzoek zijn namelijk aanwijzingen dat factoren gerelateerd aan gender - bijvoorbeeld identiteit, relaties en rolpatronen - invloed hebben op de gezondheid. Wij begrepen alleen al snel waarom dit nog niet eerder was onderzocht. Gegevens over gender-gerelateerde factoren zijn in patiëntenregistraties namelijk weinig beschikbaar. Daarom zijn wij weer op zoek gegaan in de landelijke gegevens, waaraan we de patiëntenregistratie ook eerder gekoppeld hadden. Daarin bleek wel informatie te vinden.

Onrustige kenmerken bij vrouwen de boosdoener

Zo hebben wij kunnen kijken op welke manier burgerlijke staat, het hebben van parttime of fulltime werk, kostwinnerschap en het hebben van kinderen verband houden met het risico op een hartstilstand in vrouwen en mannen. Wat bleek? We vonden een verband tussen deze gender-gerelateerde factoren en hartstilstand! Bijvoorbeeld mannen en vrouwen die niet werkten en niet de kostwinner waren hadden een verhoogd risico. Bij vrouwen was de rol van de door ons bekeken gender-gerelateerde factoren zelfs sterker doordat sommige ongunstige kenmerken vaker voorkwamen bij vrouwen dan bij mannen.

Landelijke registraties

Zo hebben wij kunnen kijken op welke manier burgerlijke staat, het hebben van parttime of fulltime werk, kostwinnerschap en het hebben van kinderen verband houden met het risico op een hartstilstand in vrouwen en mannen. Wat bleek? We vonden een verband tussen deze gender-gerelateerde factoren en hartstilstand! Bijvoorbeeld mannen en vrouwen die niet werkten en niet de kostwinner waren hadden een verhoogd risico. Bij vrouwen was de rol van de door ons bekeken gender-gerelateerde factoren zelfs sterker doordat sommige ongunstige kenmerken vaker voorkwamen bij vrouwen dan bij mannen.