Een betere kwaliteit van leven met paracetamol?

‘Mensen met dementie kunnen vaak niet meer verwoorden wat ze voelen. Ze hebben soms pijn zonder dat de omgeving dat doorheeft en krijgen daar dan geen medicijn voor,’ verklaart Paulien van Dam. ‘Uit onderzoek weten we ook dat mensen met dementie dankzij pijnmedicatie, beter kunnen gaan functioneren. Ze slapen bijvoorbeeld beter en zijn minder onrustig.’

Maar zowel de kwaliteit van leven van mensen met dementie als deze minder bekende effecten van paracetamol zijn tot dusver weinig onderzocht, vertelt Monique Caljouw. Vandaar het onderzoek naar het effect van paracetamol op de kwaliteit van leven van mensen met dementie. Paracetamol is daarvoor extra geschikt omdat het ook bij langduriger gebruik in matige doses nauwelijks negatieve bijwerkingen heeft.

Voor het onderzoek krijgen bewoners van verpleeghuizen met gevorderde dementie en een matige tot slechte kwaliteit van leven eerst 6 weken lang óf paracetamol óf een placebo. Daarna een week lang niets. Vervolgens krijgen degenen die eerst een placebo kregen 6 weken paracetamol, en andersom. Verzorgenden noch onderzoekers weten welke bewoners op welk moment welke pil krijgen. Caljouw: ‘De apotheker geeft ons na afloop door wie met welke pil is gestart.’

De benodigde 95 bewoners worden geworven bij verpleeghuizen die deel uitmaken van het Universitair Netwerk voor de Care sector in Zuid-Holland. Hun verzorgenden krijgen eerst een training om hen te observeren en de onderzoekslijsten in te vullen. Ze doen graag mee, zegt Caljouw. ‘Ze vertellen dat ze meer oog krijgen voor signalen van bewoners, ook als die niet aan de studie meedoen.’

Met een observatielijst van 18 items meten de verzorgenden onder meer sociale interactie, onrust en acceptatie van zorg. Ze scoren bijvoorbeeld of de bewoner vaak huilt, in zichzelf gekeerd is, of boos reageert op de zorg. Met een andere vragenlijst scoren ze pijn, vertelt Van Dam. ‘Het kan zijn dat de kwaliteit van leven verbetert terwijl de pijn niet vermindert. Dan moeten we de werking van paracetamol bij deze patiëntengroep blijkbaar op een ander terrein zoeken. Of de pijn neemt af, maar de kwaliteit van leven neemt niet toe. Dan is pijn dus minder van invloed op de kwaliteit van leven dan we denken.’

Tot dusver hebben 65 bewoners in 16 verpleeghuizen aan de studie meegedaan, maar uitspraken kunnen de onderzoekers nog niet doen. Van Dam noemt wel ‘kleine succesverhalen’. ‘Een bewoner maakte het de eerste 6 weken heel goed, de volgende 6 weken slechter. Ik heb geadviseerd om deze bewoner na afloop weer paracetamol te geven. Dat pakte goed uit.’ Caljouw: ‘Het gaat om individuele gevallen. Wetenschappelijk bewijs is dit natuurlijk nog niet.’

Als blijkt dat de kwaliteit van leven door de paracetamol verbetert, dan kunnen de onderzoekers adviseren verpleeghuisbewoners met een lage kwaliteit van leven op proef paracetamol te geven. ‘Ondertussen kan men kijken naar manieren om onderliggende problemen aan te pakken,’ besluit Van Dam. ‘Het effect van paracetamol kan ook uitwerken. Daarom moet je bij elke bewoner continu blijven kijken waar die baat kan hebben.’

Tekst: Veronique Huijbregts 
Eindredactie: ZonMw