Bijeenkomst 25 jaar DoelmatigheidsOnderzoek: reflecties van deelnemers

1 van de mensen die bij de tweede vraag zijn hand op stak is Jill Meijs van Zorgverzekeraars Nederland (ZN). ‘Als zorgverzekeraars zijn we dagelijks op zoek naar mogelijkheden om meer te doen dan optimaliseren wat er al is. Als je in gesprek gaat over transformeren, knettert het soms ook stevig. Ik vind DigiZorg een goed voorbeeld. Dit is een domeinoverstijgend digitaal platform dat begon met een idee van het Rotterdamse Erasmus MC. Geen regiegroep, maar concrete samenwerking tussen allerlei partijen uit het Integraal Zorgakkoord. Ik zie in dit voorbeeld een beweging naar vertrouwen en transparantie.’

Leo van Rossum van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) hoort in discussies over de zorg vaak nog een erg klinisch verhaal. Zo van: er gaat een orgaan naar de dokter. ‘Ik denk dat de kernwaarde van de huisartsenzorg naadloos past in het idee van passende zorg. Sterker nog: als huisartsen doen we het al 65 jaar zo. Het wordt tijd dat de zorgwereld daar echt naar gaat luisteren. Ik vind de Academische Werkplaatsen Huisartsenzorg een mooi voorbeeld, ook al leidt de term ‘academisch’ misschien wat af. In zo’n werkplaats gebruiken we kennis namelijk juist heel praktijkgericht. De uitgangsvraag: waar heb jij als huisarts behoefte aan? Voor het antwoord is lang niet altijd onderzoek nodig. Als je iets alleen onder een microscoop kunt zien, is het misschien niet echt van waarde voor onze patiënten.’ 

Op zoek naar het perspectief van de gemeente, kan de dagvoorzitter maar bij 1 deelnemer terecht: Janneke Lummen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Met een knipoog zegt zij dat met haar álle gemeenten er vandaag bij zijn. Lummen is het ‘niet helemaal eens’ met Jill Meijs van ZN. ‘Ik zie toch nog vooral erg veel van hetzelfde. Met transformerende initiatieven staan we nog in de kinderschoenen. Als gemeenten merken we intussen dat het systeem beperkend werkt. Er is dus ook lef nodig. Zodat we onszelf niet te veel vanuit angst laten beperken in ons handelen.’

Suzanne Spliethoff: ‘Is er iemand in de zaal die zegt: wij zijn wél goed bezig!’ Anne Speckens van het Radboudumc steekt zonder aarzelen haar hand op. ‘Wij werken al lang aan mindfulness in de ggz. Dan heb je het echt over een paradigmaverschuiving. Mensen leren onder ogen zien wat zich in hun leven voordoet én leren daarmee omgaan met compassie voor zichzelf. Uit ons ADHD-onderzoek blijkt dat mensen zo de stap kunnen maken hun klachten niet te zien als iets waar ze per se vanaf willen. Het wordt iets wat bij ze hoort. Een andere doorbraak: uit kwalitatief onderzoek in mindfulness-groepen blijkt dat de trainer niet zo belangrijk is. Het gaat eerder om de andere mensen in de groep. Zoiets noopt ons tot bescheidenheid als zorgverlener.’

Voor Linda Daniels van Patiëntenfederatie Nederland is het duidelijk dat kennis en ervaring van patiënten de zorg passender kan maken. ‘Uit een peiling onder een grote groep patiënten bleek dat maar liefst 40% wel eens onnodige zorg heeft ervaren. Ze noemen bijvoorbeeld overbodige controle- of vervolgafspraken. Als die al moeten, kan het volgens patiënten vaak prima telefonisch of via beeldbellen. Daar zijn heel mooie instrumenten voor beschikbaar, zoals de ‘3 goede vragen’: wat zijn mijn mogelijkheden, wat zijn de voordelen en nadelen daarvan, en wat betekent dat in mijn situatie? Ik hoor zorgverleners soms nog zeggen: ik doe aan samen beslissen! Maar zo werkt dat natuurlijk niet…’.

Jan Hazelzet is betrokken bij het programma Waardegerichte zorg binnen het Erasmus MC. ‘Er gaat 100 miljard naar de zorg en 100 miljard naar het sociaal domein. Waarom pakken we dat niet integraal op? En niet alleen binnen zorg en welzijn, maar ook in opleiding en onderzoek? Laat de landelijke overheid het initiatief nemen en het op lokaal en regionaal niveau mogelijk maken. Dáár kun je dingen doen, met name binnen communities, zoals ook Jan Rotmans bepleit. Er zijn al ziekenhuizen die met de thuiszorg en het sociaal domein om tafel zitten. Dat zijn mooie voorbeelden.’ 

Tekst: Marc van Bijsterveldt 
Beeld: Studio Oostrum
Eindredactie: ZonMw